Een hogere pensioenleeftijd? De FNV wil er niet aan en zoekt naarstig naar alternatieven. Maar waarom blijft het zorgstelsel daarbij buiten schot?
Toen het kabinet aangekondigde de pensioenleeftijd te willen verhogen tot 67 jaar, heeft Agnes Jongerius van de FNV hemel en aarde bewogen voor de toezegging alternatieven bezuinigingsmaatregelen te mogen aandragen. De FNV denkt daarbij bijvoorbeeld aan fiscalisering van de AOW en beperking van de hypotheekrenteaftrek. Daar is weliswaar veel voor te zeggen, maar zo'n uitruil gaat voorbij aan de kern van het probleem: dat er straks te weinig werkenden zijn om het groeiende leger inactieven te onderhouden.
Voor het kabinetsplan geldt echter hetzelfde. Slechts eenderde van de potentiële beroepsbevolking van boven de 60 heeft een echte baan, en maar 1 op de 8 mensen haalt werkend zijn pensioen. Aangezien veel 60-plussers een WAO- of WW-uitkering ontvangen, zegt expert Willem Velema, kost verhoging van de pensioenleeftijd feitelijk meer dan het oplevert. De kans dat werkloze ouderen weer aan het werk komen, is immers vrijwel nihil: de hooggeleerde economen Bovenberg, Jacobs en De Mooij noemen de arbeidsmarkt voor ouderen "stilstaand water".
Ook onder vrouwen, laaggeschoolden en allochtonen is de arbeidsparticipatie veel te laag. Hoge heffingen op lonen, starre beloningsstructuren en het ontslagrecht sluiten hele groepen uit en beschermen geprivilegieerde ‘insiders' tegen de concurrentie van goedkopere ‘outsiders. De oplossing is bekend: liberaliseer de arbeidsmarkt, maak het aantrekkelijker voor werknemers om mensen aan te nemen en voor inactieven om eigen inkomen te verdienen.
Het kabinet heeft door de crisis nu echter andere prioriteiten. Maar wat echt uit de hand loopt, zijn de kosten van openeinderegelingen als de AWBZ en de WaJong, die een replay van het WAO-drama beloven. En eigenlijk het hele zorgstelsel, dat elk jaar weer een groter deel van ons inkomen opslokt en waar niemand greep op heeft.
Alternatieven genoeg dus voor Jongerius. Maar de FNV streed decennialang tegen sanering van de WAO, onder het motto "Pikken van zieken is onrecht". Ook wil de vakbeweging niets weten van een vrijere arbeidsmarkt: mensen moeten gewoon goede banen krijgen tegen een behoorlijk salaris. Het klinkt redelijk, maar doet een beetje te veel denken aan een oude CPN-slogan: ‘Hogere lonen, lagere prijzen!'
Ed Lof is econoom en publicist
