De draad oppakken na falen

Missers erkennen en na mislukkingen weer opstaan zijn de belangrijkste eigenschappen van iedere zakenman. MT-columnist Richard Branson neemt af en toe rustig de tijd na te denken over hoe hij de misstappen in zijn eigen loopbaan heeft afgehandeld.

Dat een zaak gaat mislukken voel je meestal al instinctief ergens van binnen, maar de mens zit nu eenmaal zo in elkaar dat hij dat niet meteen echt wil toegeven. De meeste starters zitten al vanaf het allereerste begin te krap bij kas en blijven dan van de ene in de andere crisis rollen om maar niet onder te gaan. In die situaties moeten ondernemers vastberaden zijn, vol vertrouwen maar niet eigenwijs, en ze moeten alles in het werk stellen hun idee te laten werken, ook al lijkt dat vaak moeilijk en soms onmogelijk.

Ik ben opgehouden het aantal keren te tellen dat concurrenten, journalisten, bankiers en zelfs mijn eigen financieel-directeuren me verteld hebben dat  het hoog tijd was te stoppen – maar iedere keer bleef ik doorgaan en veranderde weer eens van aanpak, met in mijn achterhoofd de gedachte dat het er met ons niet zo ontzettend slecht voorstond als het leek. We verkochten huizen, hotels en zelfs andere bedrijven om aan liquide middelen te komen. En soms zochten we een uitweg uit die lastige situatie door uit te breiden en nieuwe vliegtuigen te kopen, of nieuwe bands te engageren en ook wel eens door nieuwe nachtclubs te kopen.

Maar je moet in zo’n periode waarin je vasthoudend wilt blijven wel het nodige realisme aan de dag leggen. Er zullen ongetwijfeld momenten zijn, waarop je moet accepteren dat  een idee of een bedrijf niet gered kan worden – hoe zeer je ook je best hebt gedaan. En zoals bekend is, de eerste snee doet het minste pijn, zowel voor de nieuwe tak waarin niet langer geïnvesteerd wordt als voor het moederbedrijf. Over het algemeen kun je zeggen dat als je de hele tijd vooral druk bezig was de rekeningen en de salarissen met een enige regelmaat te betalen, of als je niet voldoende klanten kunt aantrekken, of als je je product niet goed in de markt kunt neerzetten – dan is het gewoon tijd ermee te stoppen.

De beste beslissingen die ons team bij Virgin gemaakt heeft, hadden te maken met op tijd uit de markt stappen wanneer we vastgesteld hadden dat onze diensten of producten of ons merk niet voldoende indruk maakten op onze klanten en we begrepen hadden dat ze niet door zouden breken en hoge verkoopcijfers zouden halen.

Een goed voorbeeld daarvan was de digitale player van Virgin Pulse. We hadden het bedrijf in 2004 opgericht en stopten er een jaar later al mee, toen we er niet in geslaagd waren een substantieel deel van de markt van de grote merken af te pakken. Door de opkomst van Apple’s iPods en iTunes was het product van Virgin eigenlijk al ouderwets voordat we het op de markt hadden gebracht.

Soms hebben we bedrijven gewoon te lang aan de praat gehouden. Met een ander bedrijf – Virgin Megastores – kwamen we in de problemen na de opkomst van het MP3-downloaden. In een tijd dat nieuwe technologieën de platenverkoop volledig onderuithaalden en iedere kleine winkelier de hele wereld kon omarmen, maakte Virgin Pulse alleen maar grote financiële verliezen; en we zijn niet snel genoeg uit de markt gestapt. Dat was deels mijn schuld, want ik wilde de zaak niet sluiten omdat ik dat fantastische uithangbord van ons bedrijf – onze winkels lagen aan Times Square en in Oxford Street – niet op wilde geven. Ik wilde dat niet omdat die winkels zo belangrijk waren voor onze naamsbekendheid en omdat zij de link vormden met ons succes tot dan toe. Maar de omvang van de verliezen was zo groot dat we de zaak aan het eigen management moesten verkopen en onze aandacht moesten richten op markten die we wel overhoop konden halen, en niet langer op markten waar we zelf overhoop gehaald werden.

Mijn moeder heeft me vanaf toen ik nog klein was ingeprent dat ik nooit te lang moest blijven mokken over wat al gebeurd was. Ik probeer die les van haar altijd in mijn zakendoen toe te passen. Al die jaren dat mijn team en ik nu in zaken zitten, zijn we na fouten, mislukkingen of tegenvallers nooit bij de pakken gaan neerzitten. In plaats daarvan probeerden we juist – zelfs als een nieuw avontuur was mislukt – mogelijkheden te vinden om in een ander gat in die markt te springen en daar succesvol te zijn.

Kijk maar onze in alle media besproken poging in 2009 de failliete Britse bank Northern Rock te kopen. Na maanden hard werken had Virgin Money een consortium gevormd waarvan we dachten dat dat sterk genoeg zou zijn om de bank te kopen en de schulden te herfinancieren. Maar de regering van premier Gordon Brown dacht daar anders over en nationaliseerde de bank.

Dat was een grote schok voor mij. Ik heb een nacht lang met een paar vrienden op Necker Island mijn onvrede over de gang van zaken weggespoeld. Maar binnen een paar dagen zat het team weer bij elkaar  en waren we plannen aan het maken hoe we onze eigen bank zouden gaan opzetten om van daaruit de grote Britse financiële instellingen aan te pakken. Sindsdien hebben we een kleine Britse bank, Church House Trust, gekocht, waardoor we nu over een banklicentie beschikken. Het waagstuk, Virgin Bank, heeft inmiddels de aandacht getrokken van de gerenommeerde Amerikaanse investeerder Wilbur Ross en we zijn druk bezig met de uitbreidingsplannen voor 2011 voor het hele Verenigd Koninkrijk.

Virgin Cola is mijn favoriete mislukking gebleven. Ik moest daarvoor met een heuse tank Times Square oprijden en ook moesten we een brutaal flesje ontwerpen in de vorm van Pamela Anderson.

De mislukking met Virgin Cola heeft me geleerd de macht van ’s werelds grootste en machtigste producenten van soft drinks niet te onderschatten. Nooit zal ik nog eens de fout maken te denken dat alle grote topbedrijven in slaap gesukkeld zijn!

Vertaling: Peter van Nunen

Richard Branson is oprichter van de ­Virgin Group. Heeft u een vraag voor Branson? Stuur ‘m naar [email protected], hij beantwoordt in zijn columns regelmatig vragen van lezers. Vermeld in de mail uw naam, land, e-mailadres en dat u zijn column in MT leest. 

>> Lees meer columns van Richard Branson op MT

>> Bestel hieronder de meest recent verschenen boeken van Richard Branson online