Een binnenzee waarvan de zeespiegel flink aan het dalen is, dat is misschien een mooie metafoor voor de huidige financiële crisis.
Eerst worden aan de kusten de randen van de zee zichtbaar. Daarna zien we door het zakkende water steeds meer voorheen verhulde zaken aan het daglicht komen, tot we tenslotte op de bodem belanden. Daar, in die overdrachtelijke blubber, zien we tenslotte alle ellende die jarenlang verborgen is geweest, maar die de zee wel al die tijd heeft vervuild.Bij de overheid zien we nu bijvoorbeeld veel corruptiegevallen opduiken. Aanbestedingen kunnen door de crisis ineens helemaal niet doorgaan of blijken tegen veel lagere kosten te kunnen dan een corrupte ambtenaar ooit aanbesteed heeft. Of neem Stefan Hulman, de burgemeester van Den Helder, die zegt geldproblemen te hebben omdat hij zijn huis niet kan verkopen en toch moest voldoen aan de verhuisplicht voor burgemeesters.
Als hij om financiële ondersteuning vraagt bij de wethouders met wie hij in één college zit, verhult hij voor die collega's diverse andere inkomsten. Een politieke rel is geboren. Ik geloof dat ze hem nu in Den Helder de Verhulman noemen.In het bedrijfsleven komt in de blubber ook van alles bovendrijven. Zo komt er een aanzienlijke boekhoudfraude aan het licht (Satyam), blijkt superbelegger Madoff ineens een megazwendelaar en gaat een Duitse topman ten onder aan al te gretige speculatie. Het gebrek aan integriteit is in al deze gevallen wel duidelijk. Moeilijker is het met de bonussen. De miljarden die in de financiële sector zijn betaald aan bonussen berusten doorgaans op eerder gemaakte, duidelijke afspraken. Waarom zouden deze afspraken nu ineens moreel slecht zijn, als de raad van commissarissen en/of de aandeelhouders daartegen nooit eerder bezwaar hebben gemaakt?
Ik ga er wel vanuit dat de recessie iets te maken heeft met niet-integer bestuur. Laatst hoorde ik dat de raad van bestuur van een bank aan een coach had gevraagd om uit te leggen wat integriteit nou precies was en of hij leden van de raad van bestuur hier vervolgens ook in kon coachen. Ik vroeg me toen meteen af hoe deze raad van bestuur voor die tijd integriteit had gedefinieerd en waarom deze definitie nu opeens niet meer zou voldoen. Ik denk zelf dat er een communis opinio over integriteit bestaat. Dat is die gouden regel, die mijn kinderen al op school leren: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Deze regel is in de eerder genoemde gevallen duidelijk niet toegepast.
Als overheid en bedrijf moet je hard optreden tegen niet-integer bestuur. Om het vertrouwen in bestuur en economie te herstellen, moeten de rotte appels er subiet uitgegooid worden. Sleutelfunctionarissen in een bedrijf of bij overheid moeten vooraf worden gescreend op integriteit. Dat zou kunnen via de DSI (Dutch Securities Initiative) of via de AFM (Autoriteit Financiële Markten), die hebben veel expertise in huis. Ondertussen ben ik wel benieuwd wat er door een verder zakkende zeespiegel allemaal nog meer aan ellende komt bovendrijven.
Marcus Draaisma is advocaat arbeidsrecht en partner bij Palthe Oberman Advocaten, arbeidsrechtspecialisten
