Elk vakgebied heeft zo zijn klassiekers. Expertblogger Inge Oosterhuis zet de must reads voor verandermanagement op een rij.
Kijk je op vliegvelden en in de AKO of de Bruna bij de Change Management vakliteratuur, dan kom je altijd een aantal dezelfde boekjes tegen. Het zijn de vaste gasten van de bestsellerlijsten, ook op de sites van Amazon en Bol. Omdat ze verraderlijk dun zijn, met vaak creatieve titels en illustraties, zou je snel kunnen concluderen dat ze meer ‘ter vermaeck’ zijn, dan ‘ter leering’. Toch zijn het juist deze uitgaves die ik regelmatig actief toepas bij verandertrajecten.
3 klassiekers:
1. Wie heeft mijn kaas gepikt? (Johnson & Blanchard)
De eerste klassieker is echt ‘change management 101’ en beantwoordt de vraag waarom je überhaupt change management nodig hebt. In het boek volg je vier verschillende wezens die allemaal geconfronteerd worden met een grote verandering in hun normale comfortabele leven. De moraal van het verhaal is dat elk mens op een andere manier op verandering reageert; sommigen passen zich snel aan de nieuwe situatie aan, anderen snuffelen voorzichtig rond voordat ze de overstap maken en weer anderen blijven nog lang en chagrijnig verlangen naar de goede oude tijd.
Tijdens de voorbereiding van een kick-off workshop voor een veranderprogramma merkte ik dat veel van de chemici en engineers die erbij betrokken waren geen ervaring hadden met change management, en zich eigenlijk ook moeilijk konden voorstellen waarom je daar tijd en geld aan zou besteden. Je stuurt toch gewoon een memo rond die de nieuwe manier van werken uitlegt?
Ik heb toen tijdens de workshop de dvd van ‘Who moved my cheese’ gebruikt, en daarna een discussie gehouden waarin ik mensen vroeg terug te denken aan grote veranderingen uit hun eigen leven. Met welk van de karakters identificeerde men zich? Wat maakte het lastig om de verandering te accepteren? Door de discussie en de identificatie begrepen zelfs de grootste analytici dat het moed vraagt om te veranderen, dat het pijn kan doen, en dat we dezelfde soort reacties ook kunnen verwachten als gevolg van de verandering die zij aan het voorbereiden waren in het project.
2. Onze IJsberg smelt! (Kotter)
Ook deze bestseller kan erg helpen in de beginfase van een change programma. Het boek volgt een pinguïnkolonie die bedreigd wordt omdat de ijsberg waarop ze wonen smelt. Het beschrijft de verschillende stappen die belangrijk zijn in het ontwerp van een change aanpak – van het maken van een aansprekende visie, tot het creëren van draagvlak en het zorgdragen voor zichtbare resultaten.
Alle onderdelen van de bekende theorie van Kotter komen aan de orde.
Het change team waar ik mee samenwerkte bestond uit een groep mensen die allemaal erg geïnteresseerd waren in het goed begeleiden van de transitie, maar die geen van allen ervaring hadden in het vakgebied. In plaats van een change plan in Excel of Microsoft Project door te spreken, of termen als Business Impact Assessment en Werkdrukanalyse af te vuren, zijn we aan de hand van het verhaal van de pinguïns stap voor stap door onze voorgestelde aanpak heengelopen. Waar de pinguins een ‘guiding coalition’ vormen vertaalde ik dat naar de acties die wij voor ogen hadden op het gebied van bijvoorbeeld stakeholder management. De verhaallijn uit het boek helpt de timing, de logica en het verband van de concreet gedefinieerde acties goed te begrijpen.
3. Vis! Een bijzondere methode voor een beter moreel en betere resultaten (Lundin, Paul, Christensen)
Het derde boek is van een iets andere categorie omdat het niet het hoe en waarom van change management uitlegt, maar ideeën geeft voor hoe je het moreel in afdelingen of organisaties kunt opvijzelen. De oorsprong van de lessen in dit boek is erg verrassend, het is de voor toeristen bekende vismarkt in Seattle. Het uitgebluste afdelingshoofd in het boek gaat in de leer bij deze van vrolijkheid overlopende visboeren en past hun filosofieën toe op haar eigen administratieve baan. Met groot succes!
Tijdens veel veranderingstrajecten ga je als team door ups en downs. Tijdens een van die dieptepunten waren mensen de continue tegenwerking van sommige stakeholders moe, was een deel van het team bezig met nogal saaie trainingsadministratietaken en hadden de donkere dagen na de kerst mensen in het algemeen een dip in motivatie gegeven.
Als eerste heb ik de teamleads allemaal een exemplaar van het boekje ‘Vis’ gegeven. Iedereen erkende de huidige vermoeide en wat negatieve staat van het team, en was geïnspireerd door de lessen uit het boek. De eerste ‘kies je houding’ is al een hele belangrijke: Jij bent diegene die kiest of je in een bepaalde situatie met een lach op je gezicht reageert, of met een diepe zucht en het samentrekken van je wenkbrauwen. Alle teamleiders hebben toen met hun teams de bijbehorende vis-video bekeken, en zelf acties bedacht om elkaar te helpen en te motiveren. Het is geen magische oplossing, maar geeft goede handvatten om de werksfeer en motivatie bij (project)teams op creatieve manier te adresseren.
Er zijn kasten vol nuttige boeken over verandermanagement, veel ervan gebruik ik voor mijn persoonlijke ontwikkeling of inspiratie. Het mooie aan bovenstaande boekjes is dat ze ook in teamverband en rechtstreeks op een project zo goed te gebruiken zijn. Met recht dus drie Change klassiekers.
