Twitter, Alphabet (Google), Snap, Microsoft: het is slechts een kleine greep uit de Amerikaanse technologiebedrijven die de afgelopen tijd omvangrijke ontslagrondes bekendmaakten. Sinds de zomer stuurt het ene na het andere techbedrijf hun personeel een ontslagmail; de brute manier waarop het personeel in de Verenigde Staten doorgaans aan de kant wordt gezet.
Meta (Facebook, Whatsapp) was vorige week de laatste in de rij van grote namen die een bloedbad in eigen huis aanrichtte. En Amazon zou op het punt staan om 10.000 mensen te ontslaan, aldus The New Tork Times. De gouden tijd voor Silicon Valley lijkt voorbij.
Correctie zat eraan te komen
Logisch. ‘Dit feest kan niet eeuwig doorgaan’, zei Margaret O’Mara, professor aan de Universiteit van Washington en auteur van The Code: Silicon Valley and the Remaking of America tegen de Britse krant The Guardian. ‘In veel opzichten gaan we gewoon terug naar normaal, na een enorme aanloop waarin alles supergroot werd.’
Waarmee O’Mara de massaontslagen een correctie noemt op ongebreidelde groei die op de lange termijn toch niet houdbaar was. Zo werkt namelijk een van de zekerheden in de economie: na forse groei volgt altijd een correctie.
De leiders van de bigtechbedrijven hadden dus kunnen weten dat er een moment kwam waarop het minder zou gaan. Toch blijkt het nog niet gemakkelijk om op tijd op de rem te staan.
Optimisme zit in de mens
Nog niet zo lang geleden, tijden de kredietcrisis, gebeurde precies hetzelfde. Ook toen bleven bestuurders van bedrijven net zolang doorgaan totdat het feest abrupt eindigde.
Een bekende quote uit de periode van de kredietcrisis is van de ceo van Citigroup Chuck Prince: ‘Zolang de muziek speelt, moet je opstaan en dansen’, zei hij. Niet lang daarna werd de topman ontslagen en moest de overheid eraan te pas komen om Citigroup te redden.
We zijn in ons optimisme blind voor ongelukken
Dat de topmannen desondanks ondanks de dreiging volop bleven investeren in mens en kapitaal, is heel menselijk, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. We hebben nu eenmaal de neiging negatieve gebeurtenissen minder waarschijnlijk te achten dan positieve gebeurtenissen.
Anders gezegd: we zijn in ons optimisme blind voor ongelukken. Daarom is het ook zo lastig verlies te nemen zodra de koersen van ons aandelenpakket dalen. Wachten totdat het beter gaat, is makkelijker, voelt beter. Terwijl de pijn groter kan worden en zelfs ondragelijk wordt.
Zuckerberg en Dorsey zaten mis
Mark Zuckerberg (de oprichter van Meta) en Jack Dorsey (de oprichter van Twitter) geven toe te optimistisch te zijn geweest en te lang te hebben gedacht dat dit feest van groei zou blijven bestaan. Ze waanden zich veilig en investeerden in het bedrijf en namen duizenden mensen aan.
‘Ik heb de bedrijfsomvang te snel laten groeien. Sorry daarvoor’, schrijft Dorsey in een tweet over de opslagronde die zijn opvolger Elon Musk doorvoert vanwege de tegenvallende resultaten.
‘Dat was een misrekening’, stelt ook Zuckerberg in een bericht aan werknemers, waarin hij zegt 13 procent van het personeel te ontslaan. ‘Aan het begin van covid ging de wereld snel online en de opkomst van e-commerce leidde tot een buitensporige omzetgroei’, legt de oprichter uit. ‘Veel mensen voorspelden dat dit een permanente versnelling zou zijn, zelfs nadat de pandemie voorbij was. Dat deed ik ook, dus nam ik de beslissing om onze investeringen aanzienlijk te verhogen.’
Valkuilen van beslissers
Slechte beslissingen ontstaan vaak doordat de juiste informatie niet voor handen was of niet is gezocht, stellen John Hammond, Ralph Keeney en Howard Raiffa in een artikel op Harvard Business Review, getiteld The hidden traps in decision making.
Maar de fout ontstaat ook doordat de beslisser zichzelf in de maling neemt. Zo wordt onbewust veel gewicht gegeven aan informatie die onze verwachtingen ondersteunen. Zoals Meta-topman Zuckerberg zich liet leiden door de mening van anderen. Die paste perfect bij zijn verwachtingen.
Ga gericht op zoek naar data en kwalitatief bewijs die de eigen positieve verwachting tegenspreken
Ook houden we ervan om alles bij het oude te laten, menen de onderzoekers, zelfs als er betere alternatieven bestaan. Dit wordt de statusquovalkuil genoemd. Een andere valkuil is als beslissers gericht op zoek gaan naar informatie die de eigen verwachting ondersteunt. Daarna voelt het nog beter om achter een besluit te staan.
Te veel vertrouwen in ons besluit hebben we wanneer we te hoge verwachtingen creëren voor onszelf en onze omgeving. Deze valkuilen komen op alle niveaus voor en geven aan dat ook leiders mensen zijn met emoties en ze daardoor laten leiden. Leiderschapsexpert Manfred Kets de Vries noemt dit ‘gevangen zijn in je innerlijk theater’.
Hoe kun je valkuilen voorkomen?
Vraag is hoe een leider dergelijke blindheid in zijn besluitvorming voorkomt, want de schade is groot en treft grote delen van de maatschappij.
Bewustwording is de eerste stap. Wie weet dat er vrijwel altijd sprake is van zelfoverschatting, neemt voorzorgsmaatregelen om overmoed en optimisme te beperken. We kunnen nu eenmaal niet in de toekomst kijken.
Een van die maatregelen is het werken met scenario’s, waarbij in ieder geval een optimistisch, een meest waarschijnlijk en een negatief scenario wordt genomen. Door de twee extremen te nemen, kan worden losgekomen van de eigen aanname en ontstaat er inzicht in de consequenties op het moment dat het onverhoopt anders loopt.
Een andere maatregel is het gericht op zoek gaan naar data en kwalitatief bewijs die de eigen positieve verwachting tegenspreken. Daarbij gezegd dat dit niet moet worden overdreven om analyseverlamming te voorkomen, zoals de Franse professor Olivier Sibony dit noemt in zijn boek Noise. Te veel informatie kan verlammen.
Wat daarbij helpt is altijd een advocaat van de duivel bij het besluit te vragen, iemand die de alle argumenten kritisch benaderd en vanaf een andere kant bekijkt. Wie op deze manier een besluit neemt, kan grote ongelukken voorkomen. Had big tech dat maar gedaan.
Lees meer over leiderschap:
- Met deze 5 principes maak je van je praatje een inspirerend verhaal
- Zo overtuig je als leider mensen van jouw visie
- Leiderschapslessen uit Silicon Valley: ‘Goede leiders zijn zelfverzekerd, maar niet arrogant’
