Telecombedrijf Huawei doet business volgens Mao's rode boekje. Dit zijn de 7 gezichten van het Chinese groeiwonder.
#1 Het welkome Huawei
Eén dag na Prinsjesdag. Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën reist af naar Amstelveen. De rode loper ligt uit. Terwijl de pers en politici in het Haagse over elkaar heen buitelen om de bezuinigingen en beleidsplannen te duiden, verricht Weekers de openingshandeling van Huawei’s Europese exhibition centre. Achter het doek glimt een hele serie servers, serverracks en unified communications-oplossingen. Het is allemaal state of the art dataverwerking- en transportapparatuur. Het hier tentoongestelde moet het Nederlands midden- en kleinbedrijf verleiden hun volgende bedrijfsnetwerk te bouwen op apparatuur van het Chinese Huawei. In Amstelveen zijn ze blij met de extra werkgelegenheid. Nu al zijn er 450 werknemers in Nederland, van wie 73 procent lokaal is geworven. En het worden er meer. Er staan voor de hele Benelux investeringen op stapel ter waarde van 37 miljoen, zegt Simon Xin, die dan nog regio-ceo is, maar inmiddels is opgevolgd door Wonder Wang. En ook de Chinese expats die met het bedrijf meekomen zijn een welkome impuls voor de lokale economie.
#2 Het groeiwonder Huawei
Dat Nederland met open armen klaarstaat voor Huawei is niet onlogisch. Weinig bedrijven in de wereld kennen zo’n snelle groei. Het bedrijf bestaat nog maar net 25 jaar en heeft nu al een omzet van 35 miljard dollar (zie grafiek onder). Het plan is in 2020 de magische grens van 100 miljard te doorbreken. In netwerkapparatuur steekt het bedrijven als Cisco en Ericsson allang naar de kroon, in smartphones is Huawei wereldwijd ook al nummer 3, nog behoorlijk achter Apple en Samsung, maar HTC, Sony, Nokia en Blackberry inmiddels redelijk ver voorbij. De ambitie is groot, maar lijkt niet onrealistisch, zeggen de marktanalisten van Infonetics. Zij schatten de groeikansen van Huawei hoog in, door zijn financiële degelijkheid, groeiend marktaandeel en grote investeringen in r&d (in 2012 bijvoorbeeld 13,2 procent van de omzet). Naast de traditionele carrierbusiness, de productie en verkoop van datacenters en netwerkapparatuur, die momenteel nog het merendeel omzet genereert, slaat het bedrijf ook steeds verder zijn vleugels uit. Aanpalende markten worden verkend en ingenomen en nieuwe productlijnen worden toegevoegd. Vooral in de zakelijke markt gaat het hard. Vorig jaar pluste deze divisie 25,8 procent. Ook de consument moet eraan geloven. Huawei produceert nu al zowel ‘de dunste’ als ‘de snelste’ smartphone op aarde, beide een grote hit in China. In Nederland werkt het bedrijf hard aan de naamsbekendheid en debuteert het binnenkort als shirtsponsor in de Nederlandse voetbalstadions.
#3 De intrigant Huawei
Het warme onthaal in Amstelveen staat in schril contrast met de ontvangst van de Chinese multinational in de VS. De Amerikaanse autoriteiten koesteren diep wantrouwen jegens de Chinezen. In 2010 zou Huawei aan Sprint, de derde telecomprovider in de VS, een landelijk dekkend netwerk leveren, ter waarde van 5 miljard dollar. Maar met een beroep op de nationale veiligheid blokkeerde het Congres de aankoop. De angst was te groot dat Huawei als hardwareleverancier de kritische communicatie-infrastructuur kon platleggen of de datastromen zou aftappen. De autoriteiten blokkeerden later ook de overname van de patenten van een failliete startup uit Silicon Valley. Huawei wilde er 2 miljard dollar voor betalen, maar de deal ging niet door. Niet vanwege de nationale veiligheid, maar omdat Huawei Huawei is. Tijdens hoorzittingen in het Congres werd duidelijk waar het wantrouwen op stoelt. Niet alleen zou Huawei zijn gebouwd op bedrijfsspionage en het schaamteloos kopiëren van de technologie van Cisco en Ericsson, het bedrijf zou ook een front office zijn van de Chinese veiligheidsdienst.
Spionage voor of door de Chinese overheid werd niet bewezen, maar de angst was wel gezaaid. Republikeins congreslid Mike Rogers zei tegen CBS’ 60 Minutes: ‘If you’re looking at Huawei, I would find another vendor – if you care about your intellectual property, if you care about consumers privacy and you care about the national security of the United States of America.’ Saillant detail is dat Rogers deze woorden sprak voordat de klokkenluider Edward Snowden onthulde dat de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA het telefoon- en dataverkeer routinematig afluistert. En tevens bekend werd dat de NSA miljoenen betaalt om bij Google, Microsoft en Yahoo mee te kunnen luisteren. De Amerikaanse congresleden – én de CIA – zien in Huawei de spin in het web van een wereldwijde samenzwering, opgezet door de Chinese veiligheidsdiensten. Het klinkt als het plot van een James Bond-film. Huawei ontkent – natuurlijk – in alle toonaarden.
Eén geval van bedrijfsspionage is wel aangetoond. Dat Huawei in het verleden één op één de technologie van Cisco en Ericsson zou hebben overgenomen, inclusief de typefouten in de gebruiksaanwijzing, is met de betreffende bedrijven buiten de rechter om geschikt en nu verborgen achter non disclosure-clausules. Maar toen Charles Ding, senior vicepresident en Huawei’s belangrijkste man in de VS, eind 2012 ontkende dat zijn werkgever broncodes van Cisco had overgenomen, kreeg hij repliek van Mark Chandler. Cisco’s chief compliance officer publiceerde in een blog delen van de conclusies van een onafhankelijke expertcommissie. Hieruit blijkt dat Huawei Cisco’s codes niet door zogeheten reverse engineering kon hebben ontdekt (kortweg: een eindproduct uit elkaar halen om de werking ervan te begrijpen), maar dat het de codes van Cisco alleen één op één kon overnemen, vanuit een versie die door bedrijfsspionage moest zijn verkregen. Begin november 2013 werd Huawei opnieuw beschuldigd van spionage, het bedrijf zou een achterdeur in Australische telecom hebben gebouwd.
#4 Het strategische Huawei
De Amerikaanse paranoia is niet volstrekt onbegrijpelijk. Huawei is een bedrijf vol mysteries. Dat begint al bij Ren Zhenfein (foto onder), oprichter en huidig president van het bedrijf. Deze tycoon is een mediaschuw enigma. Bekend is dat hij is geboren in 1944 als een kind uit een arm gezin van zes. Hij zag zijn studie geblokkeerd door de Culturele Revolutie en studeerde daarna op eigen gelegenheid elektronica en informatica. Als autodidact verdwijnt hij daarna in het People Liberation Army, waar hij zich zou bezighouden met onderzoek naar telecom en data en zelfs bij de geheime dienst zou zitten. Met zijn bijna 70 jaar is Ren Zhenfein toe aan zijn pensioen. Lange tijd werd gedacht dat een van zijn twee kinderen hem dan zouden opvolgen. Maar in een e-mail aan het hele bedrijf stelt Ren onomwonden dat zijn nageslacht daarvoor de kwaliteiten ontbeert. Vooral zijn dochter, cfo en lid van de executive board, zal daarbij even hebben moeten slikken. Zij werkte jarenlang als secretaresse voordat ze opeens in de top opdook en leek op koers te liggen voor het hoogste ambt. Over Rens zoon is niet meer bekend dan dat hij waarschijnlijk werkt binnen een Huawei-afdeling die verantwoordelijk is voor de reizen. Ook bij de kwestie van zijn eigen opvolging is Rens non-conformisme zichtbaar. Tussen oktober 2012 en maart 2014 zijn er drie ‘acting and rotating ceo’s’, die ieder zes maanden verantwoordelijk zijn voor ‘the company’s survival and development’. Degene die in de ogen van Ren het best de belangen van het collectief dient, mag het stokje overnemen. Tenminste, dat is de verwachting onder de Huawei-watchers.
De corporate story van Huawei wil dat Ren, na zijn afzwaaien als majoor, het bedrijf startte met minder dan 5.000 dollar spaargeld en zonder steun van de overheid. Bepaald niet geloofwaardig, vinden de Amerikanen die getuigden voor het congres. Zij stellen zeker te weten dat Huawei mede heeft kunnen groeien dankzij goedkope kredieten van de Chinese ontwikkelingsbank, die onder volledige politieke controle staat. Het ontkennen van die ‘overheidssteun’ voedt het wantrouwen. Maar de Amerikanen rillen ook van de bewondering die Ren heeft voor Mao Zedong. Huawei’s expansiestrategie is letterlijk gebaseerd op de guerrillastrategie die de grote roerganger in zijn rode boekje voorschrijft. Van Mao leerde Ren dat je eerst het platteland wint, daarna de steden omsingelt en dat die dan als vanzelf in handen vallen. En zo deed Huawei het ook in China. Het nog kleine Huawei leverde na de oprichting in 1987 eerst netwerken voor het competitieluwe platteland en bediende pas vijf jaar later de eerste stedelijke agglomeraties. Hetzelfde patroon zien we in Afrika. Eerst werden de perifere markten veroverd, pas daarna kwamen de dichtbevolkte agglomeraties onder handbereik. In Europa: hetzelfde verhaal. De Russische overheid was de eerste klant. Via de Oost-Europese markten, waar de goedkopere netwerken de armlastige providers van enig lucht voorzagen, rukt Huawei op naar het centrum. Nu is Noordwest-Europa aan de beurt.
#5 Het schimmige Huawei
De link met de Chinese communistische partij is iets wat de Amerikanen extra zenuwachtig maakt. De partij heeft zijn eigen hoekje in Huawei’s hoofdkantoor in Shenzhen, iets wat in China overigens niet uitzonderlijk is. Als klap op de vuurpijl is het bedrijf niet beursgenoteerd, en daarmee dus ook niet onderworpen aan het daarbij horende toezicht. Het bedrijf heeft een eigendomsstructuur die we in het Westen niet kennen. Oprichter Ren heeft naar eigen opgave nog 1,42 procent van de aandelen. De rest is in handen van ruim 74.000 – vooral Chinese werknemers die al 7 jaar of langer in dienst zijn. Het collectief eigendom door de helft van alle 150.000 werknemers lijkt een compromis tussen de rode achtergrond en de kapitalistische werkelijkheid van de wereldeconomie. Maar ook hier vinden sceptici voer voor wantrouwen. Niemand weet wie er controle heeft over de aandelen. De speculaties lopen uiteen: sommigen – vooral Chinese marktkenners – denken dat de controle zit bij familieleden van Ren zelf. Anderen, vooral in de hoek van de Amerikaanse veiligheidsdiensten, gokken erop dat het eigenlijk de Chinese geheime dienst is. Of de partij. Of de staat. Het is zoals The Economist eens schreef: ‘Het doorgronden van Huawei lijkt nog het meest op Vaticaan-watchen.’
#6 Het doodgewone Huawei
Terug naar Amstelveen waar Huawei zijn feestje viert. Twee deuren verderop vindt een persconferentie plaats. Vier journalisten zitten tegenover vier regionale executives van Huawei. Hun Nederlandse begeleider meldt dat het voor hen ‘erg wennen’ is om met de pers te praten. Dat blijkt. De executives vergeten zich voor te stellen en laten tot het einde in het midden welke functie ze binnen Huawei hebben. Maar hun boodschap is eensluidend. Hun missie: het winnen van vertrouwen. Door zich bloot te geven, door transparant te zijn en zich te conformeren aan de westerse corporate mores. Dus publiceert het bedrijf een ‘gewoon’ jaarverslag en sinds kort zelfs voor het eerst korte biografietjes van de topmanagers. Want zoals de officials niet nalaten te zeggen: Huawei is een multinational die meer omzet haalt in Europa en Afrika dan in China, en daarom kan het bedrijf het zich simpelweg niet veroorloven zich door welke overheid dan ook te laten misbruiken. Een wereldwijde onderneming, met toevallige wortels in China, waarvan de cijfers al 10 jaar door KPMG worden gecontroleerd.
#7 Het innovatieve Huawei
Huawei vandaag, zo is de boodschap, is niet langer de schaamteloze copycat van de technologie van anderen. De Chinezen blijven hameren op hun grote r&d-inspanningen. Naar eigen zeggen werkt 45 procent van de staf aan onderzoek en ontwikkeling. Dat zijn 70.000 mensen, meer hersenen dan het hele personeelsbestand van Cisco telt. En het onderzoeksbudget stijgt. Wereldwijd beschikken de Chinezen over 18.000 patenten en 16 r&d-centra, waarvan het merendeel buiten het thuisland. Doel is het technologisch leiderschap binnen de industrie. En waar westerse bedrijven in zo’n geval zouden schreeuwen om ‘het beste technische talent’, prijst Ren juist het collectief. In het voorwoord van het jaarverslag van 2012, vertelt hij trots dat Huawei vooral een bedrijf is van gemiddelde mensen, met gemiddelde capaciteiten. De beloningsstructuur, zo schrijft hij, negeert individuele kwaliteiten en is niet extra waarderend voor de meest initiatiefrijke mensen. ‘As a result, many excellent employees left Huawei. We ordinary ones stayed behind’. En dat is precies wat Ren wil. Want door het vertrek van al dat talent bleef het collectief intact en gefocust. Een focus die versterkt wordt door het verbod op andere inkomsten dan vanuit de dienstbetrekking bij Huawei. Het zou maar kunnen afleiden van dat ene collectieve belang: de groei en bloei van Huawei.
