Allemaal zouden we het wel willen, maar het lukt ons minder vaak: verstandige keuzes maken. Waar te beginnen? De Zwitserse schrijver Rolf Dobelli houdt zich al lange tijd met dit vraagstuk bezig. In zijn nieuwste boek De kunst van het verstandige doen doet hij 52 overdenkingen uit de doeken. Hij trapte zelf in een groot aantal denkfouten, wat hem aanzette tot het schrijven van dit boek. ‘We proberen allemaal zo goed en kwaad als het gaat door het leven te roeien zonder door de draaikolken te worden opgeslokt.’ Hierbij vijf tips van Dobelli voor het maken van betere keuzes.
#1 Waarom je betere beslissingen neemt als je minder beslissingen neemt
‘Een besluit nemen is inspannend. Ieder die weleens online een laptop heeft geconfigureerd of een lange reis met vluchten en hotels heeft geboekt, kent het gevoel: na al het vergelijken, afwegen en beslissen ben je uitgeput.
Beslissingsvermoeidheid is gevaarlijk: als consument word je vatbaarder voor marketing, als beleidsmaker word je vatbaarder voor verleidingen. Halverwege pauze en iets eten doet wonderen tegen dit verschijnsel: IKEA speelt hier handig op in, door het restaurant in het midden van de winkel te plaatsen. Hetzelfde geldt voor belangrijke beslissingen nemen gedurende de dag: ‘s ochtends neem je betere beslissingen, aan het eind van de dag ben je minder scherp. Neem dus minder beslissingen om tot betere antwoorden te komen.’
#2 Als je niets te zeggen hebt, zeg dan niets
‘Veel mensen hebben last van een zogenoemde zwamneiging: geestelijke luiheid of onwetendheid leidt tot een onhelder hoofd. Een woordenvloed moet die geestelijke troebelheid verhullen. Hoe meer welbespraakt het gelegde rolgordijn, hoe makkelijker we erin tuinen. Het duidelijkst is deze te zien bij sportlieden. De arme voetballer wordt door de interviewer gedwongen tot het geven van een analyse, terwijl hij eigenlijk wil zeggen: we hebben verloren, het is jammer. Maar ook in de wetenschap voltrekt het fenomeen: hoe minder een onderzoek oplevert, des te meer wordt er gezwamd. Mark Twain bood ons als uitzicht met de woorden: ‘Als je niets te zeggen hebt, zeg dan niets.’
#3 Hecht geen geloof aan alle onzin die je spontaan te binnen schiet
‘Vaak kennen we twee verschillende antwoorden op de vragen die ons gesteld worden: het intuïtieve antwoorden en het juiste. Denken is inspannender dan voelen. Rationeel afwegen vereist meer wilskracht dan aan je intuïtie overgeven. Weiger de eerste onzin die in je hoofd opkomt te geloven.’
#4 Waarom je je te veel voorneemt
‘De takenlijst die je ‘s ochtends opstelt, is vaak veelbelovend. Hoe vaak komt het voor dat je ‘s avonds alle taken hebt afgewerkt? Vaak neem je je te vaak voor: dat zou vergeeflijk zijn als het je laatste dag op aarde is, maar dat is vaak niet het geval. Waarom we niet kunnen plannen? De eerste reden is wensdenken. We willen zo graag dat we realisme uit het oog verliezen. Wat je dan moet doen? Raadpleeg het verleden. Richt je blik op eerdere, soortgelijke taken die je hebt vervuld en kijk hoeveel tijd je daaraan kwijt was.’
#5 Waarom je altijd gelijk had
‘Doordat we onbewust onze voorbije mening aan de huidige aanpassen, vermijden we pijnlijke momenten waarin we worden geconfronteerd met onze feilbaarheid. Een aangename strategie, want een fout toegeven is emotioneel een van de moeilijkste opgaven die er is. Eigenlijk zou je blij moeten zijn als je fout zit ,want je komt dichterbij de waarheid. Maar zo zitten we niet in elkaar. In onze herinneringen die we wel behouden wemelt het van de fouten: ga er maar vanuit dat de helft niet klopt.’
De kunst van het verstandige doen is te bestellen via Managementboek.
