Nederlanders die tijdelijk naar een Afrikaans of Aziatisch land worden uitgezonden, krijgen vooraf vaak een cultuurtraining aangeboden van het bedrijf waarvoor ze werken. Logisch, want we realiseren ons allemaal dat de cultuurverschillen met landen uit die regio’s heel groot zijn. Hoe meer kilometers tussen de landen, hoe groter de cultuurverschillen zou je denken.
Helaas – niets is minder waar. Als we bijvoorbeeld kijken naar Europa, dan zijn de twee landen die het meest van elkaar verschillen België en Nederland.
Koude kermis
De grote valkuil is dat we denken dat Vlaanderen een soort extra provincie van Nederland is. De taal is hetzelfde, dus zal de rest ook min of meer hetzelfde zijn. Veel Nederlanders die zonder enige voorbereiding zaken gaan doen in België komen van een koude kermis thuis. Samenwerken met Belgen wordt door Nederlanders vaak zwaar onderschat.
Voor mijn boek Onder de zeespiegel – samenwerken en samen leven met Nederlanders interviewde ik ruim 60 ondernemers en managers uit verschillende landen en culturen, waaronder Belgen. Een van de Nederlandse eigenschappen waar Belgische ondernemers en managers tegenaan lopen is de Nederlandse directheid.
Directheid
In Nederland kennen we twee vormen van directheid: je kunt direct zijn in je manier van spreken én je kunt direct zijn in de manier waarop je feedback geeft. Nederlanders scoren in beide vormen hoog.
Ten eerste geloven Nederlanders dat de meest effectieve vorm van communicatie simpel, duidelijk en expliciet is. We zeggen wat we bedoelen en bedoelen wat we zeggen: ja is ja en nee is echt nee.
Laag en hoog
De Amerikaanse antropoloog Edward Hall deed onderzoek naar de verschillende vormen van communicatie. Hij verdeelde de wereld in lage-contextculturen en hoge-contextculturen. In een lage-contextcultuur, zoals Nederland, De Verenigde Staten en Australië gaat het om effectieve communicatie: simpel, duidelijk en expliciet.
In een hoge-contextcultuur, zoals België, landen rondom de Middellandse zee, het Midden-Oosten, Azië en Afrika is de communicatie indirect en impliciet.
Lage-contextculturen zijn veelal individualistische samenlevingen, waarbij individuen van jongs af aan leren om voor zichzelf op te komen en een eigen mening te hebben. Zowel heldere en expliciete communicatie als directe antwoorden zoals ‘ja’ en ‘nee’ zijn heel vanzelfsprekend.
Harmonie
Hoge-contextculturen zijn over het algemeen collectivistische samenlevingen, waarbij het bewaken van de harmonie in de groep en het voorkomen van gezichtsverlies heel belangrijk zijn. Ook hiërarchie speelt een belangrijke rol. Daarom is het voor die culturen vaak onbeleefd om een vraag met ja of nee te beantwoorden.
Ook in alledaagse situaties, bijvoorbeeld als iemand je tijdens een ontmoeting vraagt: ‘Wil je thee of koffie?’ Dan is het in hoge-contextculturen gebruikelijk om eerst ‘Nee’ te antwoorden. Daarna wordt het nog een tweede keer gevraagd. In Nederland gebeurt dat niet. Wil je geen koffie of thee? Dan niet.”
Feedback
Nederlanders geven gemakkelijk (negatieve) feedback. Deze feedback betreft vooral het werken en ondernemen. Geen wonder, want als handelaren geloven we al eeuwenlang dat eerlijkheid en transparantie nodig zijn om effectief zaken te doen.
In veel andere landen vindt men negatieve feedback geven juist heel onbeleefd. Dat geldt niet alleen voor Aziatische landen, maar ook voor onze buurlanden België en Duitsland.
Naast de gesproken taal veroorzaakt de Nederlandse directheid ook verwarring bij de geschreven taal. Met name in de zakelijke omgeving kun je als ondernemer behoorlijk wat kansen mislopen wanneer je je producten en diensten op de verkeerde toon aanprijst bij de zuiderburen.
Een tekst als : ”Wilt u meer geld verdienen?” is voor een Vlaming veel te direct. Dat schrikt af. Met een poëtische versie als: “Wilt u uw bedrijf laten groeien als een bloem” is de kans van slagen veel groter.
Bibbergeld
Kleine taalverschillen hebben grote gevolgen: beloof je in je Nederlandse brochure ‘binnen 24 uur’ een antwoord? Dan vreest de Vlaming dat hij pas over een dag iets hoort. Want anders zou er ‘binnen de 24 uur’ staan. Ook al lijken onze talen op elkaar: Nederlands is nog steeds geen Vlaams. Want weet jij wat de woorden bancontact en bibbergeld betekenen?
