De verwachting dat een carrière levenslang een opgaande lijn vertoont, zal voor steeds meer mensen een wensbeeld blijken. Jaren bij hetzelfde bedrijf, of in dezelfde branche blijven en daar langzaam maar zeker telkens meer verantwoordelijkheid krijgen en op de hiërarchische ladder stijgen, zal steeds minder voor de hand liggen.
Cyclische loopbanen
Door de veranderde arbeidsmarktdynamiek, zal de loopbaan meer gekenmerkt worden door zich herhalende patronen en telkens opnieuw moeten investeren in – wéér – nieuwe relaties. En daar zit ook de crux: verbind je je niet aan je nieuwe baan dan kom je in een negatieve cyclus. Minder betrokkenheid met het werk, leidt tot minder betrokkenheid met de eigen taak, daardoor is het werk van een lagere kwaliteit en dat zorgt er dan weer voor dat de nieuwe baas – sneller – bedankt voor geleverd werk.
Psychologisch contract
Blijft de werknemer wel langer voor dezelfde baas werken dan ontstaat een psychologisch contract. Naast het feitelijke arbeidscontract ontstaan er tussen werkgever en –nemer impliciete verwachtingen rondom inzet en opbrengst. De medewerker zal voor de betrokken inzet ook iets terug verwachten. Die verwachting zal zeker niet altijd ingewilligd kunnen worden door de werkgever, omdat de arbeidsrelatie door de tijdelijk contracten na niet al te lang weer zal stoppen.
Teleurstelling
Deze gang van zaken zal steeds vaker voorkomen en een groot beroep doen op het vermogen om met afscheid en teleurstelling om te gaan. Voor de verwerking van die teleurstelling lijken in de dagelijkse praktijk twee wegen open te staan: danwel je neerleggen bij de veranderingen in de arbeidsmarkt en daarbij de terugkomende verliezen accepteren. Of die gevoelens niet accepteren. Alleen om verder te gaan met de volle energie naar een volgende baan, en de noodzakelijke betrokkenheid te tonen, is het verwerkingsproces onmisbaar.
Isolatie
Steeds meer krijg ik mensen in mijn praktijk die ervoor gekozen hebben anders om te gaan met verlies en rouw. Of ze nu teleurgesteld zijn doordat het tijdelijk arbeidscontract niet een contract voor onbepaalde tijd wordt, of omdat door de zoveelste reorganisatie de verwachte carrière gang weer geblokkeerd wordt.
Regelmatig lijken de ‘teleurgestelden’ te kiezen voor het houden van afstand. Zij verkeren in de veronderstelling dat afstand houden, niet spreken over de gevoelens van teleurstelling hun deceptie zal verzachten en bijgevolg kiezen zij voor de afzondering. De isolatie, waarbij ze behoedzaam omgaan met hun inzet en de relatie met anderen oppervlakkig proberen te houden. Nergens te veel aan binden zal maken dat er minder teleurstelling te voelen is, veronderstellen ze.
Investering zonder opbrengst
Jan (42) heeft een jaar lang extra taken op zijn werk verricht. Het moet gezegd, wat hij deed was geen sinecure. Echter, Jan verwachtte dat hij een beloning zou krijgen voor zijn extra werk, door de leider te worden van de afdeling. Alleen men koos voor een ander. Hoewel hij de suggestie van teleurstelling eerste instantie glashard ontkende, erkende hij later dat deceptie groot was. Hij vond dat hij veel inzet had geleverd en dat die inzet totaal niet gewaardeerd was. Althans, voor Jan had waardering maar één opbrengst. Hij had nu hoofd van de afdeling moeten zijn.
Ontkenning
Bij gebrek aan durf om zijn teleurstelling toe te geven en vooral anderen van onheus handelen te betichten, probeerde Jan zijn kater buiten beeld te houden. Maar hij deed wel iets anders om de teleurstelling te verdoezelen. Hij nam afstand, isoleerde zich van de anderen, vermeed zoveel mogelijk contact met anderen in het werk, waardoor hij nooit over zijn ervaren verlies hoefde te spreken. Gelijk met de afstand die hij van zijn collega’s nam ervoeren anderen ook afstand. En zo komen dergelijke ‘Jannen’, bij mij. Ze zijn teleurgesteld, maar zijn niet bereid dat te erkennen. Ze zonderen zich af en trekken zich terug in hun teleurstelling.
Vermogen voor de toekomst
Een van de meest belangrijkste bekwaamheden binnen een zich voortdurend veranderend landschap van arbeidsrelaties, is de capaciteit om stil te staan bij je gevoelens. Gevoelens zijn krachtiger dan gedachten. Je kunt van alles willen denken, maar gevoelens dringen zich op. Je kunt denken dat je geen last hebt van tegenslag, of teleurstelling, maar als de omstandigheden die gevoelens oproept, dan is het beter ze te erkennen en te ervaren, dan dat je de gevoelens probeert te verdoezelen.
Afbeelding via Dashmote
