Het laatste half jaar is de wereld definitief overgenomen door de ‘unidimensionale mening-gevers’: meningen waarbij de onderbuik regeert. Alles wat je niet bevalt is ‘nep’ en wordt vervolgens bestreden met een zelfverzonnen werkelijkheid om het tegendeel bewijzen. Meningen kleuren de nieuwe realiteit. In december de ‘treitervlogger’ als woord van het jaar verkozen. De ‘Oxford Dictionary’ koos het prachtige ‘post-truth’ als het woord van het jaar. ‘Post-truth’ legt de vinger op de zere plek van de tijdgeest. We hoeven niet meer na te denken, alleen nog maar iets te vinden.
De mening
Als deze oriëntatie zich ook volop gaat manifesteren in organisaties, dan zal het gehele raderwerk van bedrijvigheid uiteindelijk stoppen, omdat we allemaal dezelfde kant op gaan. Als de vrijheid van meningsuiting het structureel gaat winnen van zindelijk en kritisch nadenken, dan stopt elke vooruitgang. Als alleen de mening van schreeuwers nog gehoord wordt, dan houden we vanzelf op met naar alternatieven kijken.
Kritisch groepsdenken
Als het groepsdenken in bedrijven en organisaties de overhand krijgt, dan zijn we alleen nog maar gericht op de onderlinge overeenstemming. Tegengeluiden zullen worden genegeerd en blijven uiteindelijk helemaal weg. Zo zullen we het snel met elkaar eens kunnen worden, maar tegelijkertijd zorgt deze eensgezindheid ervoor dat we zaken nog maar van één kant bekijken.
Een voorbeeld van unidimensionaal groepsdenken, is de eekhoornbrug in Den Haag. Blijkbaar is er weinig kritisch gekeken naar de gekozen oplossing voor het probleem van de doodgereden eekhoorns. Voor 1,5 ton werd er in 2014 een brug over een drukke weg gebouwd, zodat eekhoorns de weg niet meer gelijkvloers, maar via de brug konden kruisen. Inmiddels hebben circa 3 eekhoorns de brug benut.
Kritisch denken
Was er niemand die rond de aanschaf van de Fyra (hogesnelheidstrein) twijfels had over de juistheid van de koop? Kon niemand bij Volkswagen vermoeden dat het diesel-gesjoemel ooit uit zou komen en heel veel geld zou kosten? Of wat te denken van de te riante vertrekregeling bij de Belastingdienst, waardoor veel meer mensen zich voor vrijwillig ontslag meldden dan wenselijk was. Bedrijven en organisatie zijn absoluut gebaat bij een flinke dosis kritisch vermogen. Zeker nu de veranderingen zich sneller en sneller voltrekken, moeten drastische besluiten genomen worden. Drastische besluiten vragen kritische denkers, om het risico van foute beslissingen te reduceren.
Taak van managers
Leidinggevenden willen graag rust in de tent. Niet al teveel dispuut binnen de organisatie heeft bij velen de voorkeur. Daardoor leidt het selecteren veelal tot meer van hetzelfde, terwijl een dissonante denker essentieel kan zijn voor de kwaliteit van de te nemen besluiten.
Als we eerst leren discussiëren, dan kan een afwijkende mening een verrijking zijn. De open discussie wordt dan geen gevecht waarbij een partij, of een mening kan winnen, maar een oefening in het analyseren en achterhalen van de overwegingen die achter dissidente meningen schuilen.
