Bij elk incident is de reactie in ons land: meer regelgeving (accountants), onder curatele stellen (leger) of zwaar beboeten (ING). De stellingen worden ingenomen en er wordt gedreigd met nog meer regels en nog hogere boetes. Want dit gedrag (fouten maken, al dan niet bewust) kan natuurlijk echt niet!
Gek eigenlijk, want elke leiderschapscursus heeft het tegenwoordig over jezelf kwetsbaar opstellen en leren van fouten. We moeten volgens de laatste Harvard studies werken vanuit een growth mindset en niet in de comfort zone blijven. De harde werkelijkheid is totaal anders. Het lijkt dat we zo langzamerhand, in ieder geval politiek, geen enkele tolerantie meer hebben voor fouten. En denken de dames en heren politici echt dat we gedrag afdwingen met meer regels? Duizenden onderzoeken maken duidelijk dat mensen floreren als ze meer autonomie ervaren. Dat is het tegenovergestelde van meer regels. Dus kap nou eens een keer met dat repressieve gedoe! Ik kan me echt opwinden over zoveel domheid.
Lemniscatisch denken
Graag breng ik een recent stuk van Bas Kodden onder de aandacht; Bas is directeur van het executive MBA programma van Nyenrode. Hij bepleit het lemniscatisch denken dat hij tegenover het lineaire denken (oorzaak-gevolg) zet. Het lemniscatisch denken betekent dat je op zoek gaat naar verbindingen en dat je niet meer in of-of denkt maar in en-en. Het betekent in de praktijk dat je vaak het tegenovergestelde moet doen van wat je eerste reactie is. Een voorbeeld: er gaat iets fout, dus wil je meer controleren. Maar goed (lemniscatisch) leiderschap roept juist op om mee te bewegen en niet direct in oplossingen te denken.
De bovengenoemde incidenten (leger, bank, accountants) gebeuren in professionele omgevingen. Laten we die professionals dan ook de ruimte geven om zelf hun problemen op te lossen. Regels veranderen gedrag niet. Uiteindelijk ga je je anders gedragen als je je kan identificeren met het nieuwe gewenste gedrag. Je hebt daarvoor andere overtuigingen nodig om duurzame gedragsverandering voor elkaar te krijgen. En dat begint weer met zelfinzicht en kennis. Voor de accountants betekent dit dat ze op een andere manier hun besturing zouden kunnen inrichten en dat ze eens heel serieus naar hun partner- en verdienmodel gaan kijken. Het leger heeft weer waardering en erkenning nodig, dan komt de rest vanzelf. En de banken zullen een scherp inhoudelijk en publiekelijk debat moeten voeren wie welke verantwoordelijkheid heeft in de bestrijding van criminele geldstromen. En de politiek? Wellicht tijd voor een leiderschapscursus lemniscatisch denken?
