Digitale technologie bedreigt de democratie, maar vormt ook een kans

Autoritaire leiders zijn wereldwijd in opkomst, democratische rechten staan onder druk en digitale technologieën zorgen voor een verdere afbrokkeling. Volgens experts zou de aanhoudende digitalisering van de samenleving zelfs het einde van de democratie kunnen betekenen.

Rudy van Belkom is niet zo’n doemdenker. Hij is directeur van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek en auteur van Alive and Clicking, een hoopgevend boek over de toekomst van de westerse democratie.

Juiste inzet van technologie

Van Belkom doet al jarenlang onderzoek naar de invloed van technologie op de samenleving. Technologie is op zichzelf niet goed of slecht, zegt hij. Wat telt, is de manier waarop we deze inzetten.

Een cruciale rol is weggelegd voor algoritmes en AI, stelt de onderzoeker. Die kunnen polarisatie vergroten, maar als ze juist worden ingezet ook consensus bevorderen. Van Belkom neemt in de podcast de toeslagenaffaire en het sollicitatiealgoritme van Amazon als voorbeeld. Zijn punt: menselijke vooroordelen en beslissingen vormen de uitkomsten van technologische systemen.

De toekomst, zo stelt Van Belkom, is onzeker en daarom moeten we actief nadenken over hoe we technologie willen inzetten voor een betere samenleving. Hij roept op tot leiderschap dat verder kijkt dan de korte termijn en de complexiteit van de menselijke natuur respecteert. Het einddoel is om technologie te gebruiken als een instrument voor positieve verandering en verbinding, in plaats van verdeeldheid.

Takeaways uit de podcast De Werkprofessor:

• Technologie als dubbelzijdig zwaard – Van Belkom benadrukt dat technologie zowel positieve als negatieve effecten heeft op de samenleving. Het is niet inherent goed of slecht, maar de manier waarop we het ontwerpen en gebruiken bepaalt de impact ervan.
• Toekomstverkenning en ontwerpvraagstukken – De toekomst is onzeker. Daarom is het cruciaal om over mogelijke toekomstscenario’s na te denken. Door te reflecteren op waar we willen zijn en hoe we daar kunnen komen, benadrukt Van Belkom het belang van het ontwerpen van technologie met ethische overwegingen en maatschappelijke doelen in gedachten.
• Leiderschap en verantwoordelijkheid – Een terugkerend thema in het gesprek is de noodzaak van verantwoordelijk en toekomstgericht leiderschap in zowel de politiek als het bedrijfsleven. Leiders moeten rekening houden met de langetermijneffecten van hun beslissingen op het gebied van technologie en digitalisering. Dit omvat het beschermen van digitale rechten van burgers, het voeren van een open dialoog over de ethische implicaties van technologie, en het streven naar inclusieve en rechtvaardige systemen die iedereen ten goede komen.

Beluister de nieuwste aflevering van de podcast ‘De Werkprofessor’. Of abonneer je via de podcast-app van jouw keuze. Nieuwe afleveringen verschijnen elke twee weken op maandag.

.

Heb je vragen of input? Neem dan contact op met Wendy van Ierschot via [email protected]. Benieuwd naar de volgende gast in ‘De Werkprofessor’ of wil jij als eerste de teaser van de volgende aflevering horen? Volg dan ‘De Werkprofessor’ op LinkedIn.