Schrijvers, kunstenaars en componisten claimen soms (veelal mythologisch) dat alcohol hun creativiteit verhoogt. Hoogleraar psychologie Andrew Jarosz van Mississippi State University wilde die aanname wel eens testen, zegt hij in Harvard Business Review.
Een paar drankjes kunnen je dankzij een “misplaatst gevoel van zelfvertrouwen” creatiever maken, ondervond kunstenaar Bryony Kimmings al eens, maar er is een grens aan de hoeveelheid behulpzame drank. Hoogleraar Jarosz en zijn collega’s zetten die grens op een alcoholpercentage van 0,75, zo’n beetje de legale (rij)limiet in de VS.
Voor dit – bescheiden – onderzoek werden vervolgens 20 mannen licht dronken (‘tipsy’) gevoerd, door ze binnen een half uur drie glazen wodka te laten drinken. Die aangeschoten groep kreeg vervolgens een test met 15 vragen voorgeschoteld. Die Remote Associates Test (RAT) vraagt welk woord het beste past bij drie begrippen, bijvoorbeeld ‘cream / skate / water’. Omdat het meest voor de hand liggende woord vooral bij de lastigere vragen vaak niet het goede antwoord is, moet je dieper graven en een beroep doen op je creativiteit en probleemoplossend vermogen (outside the box-denken).
De beschonken mannen losten gemiddeld 2 tot 3 meer vragen op dan nuchtere mensen, én gaven hun antwoorden sneller. De reden lijkt te liggen in niet meer, maar juist minder doelgericht denken.
Inzicht
Alcohol maakt je nog altijd slomer, erkent Jarosz, maar bij een uitdaging zoals de RAT-test ben je met minder concentratievermogen toch beter af. Dat komt doordat alcohol je helpt om je niet te veel te concentreren (blindstaren) op de oplossing die zich als eerste aandient. Oftewel, (een beetje) alcohol opent de deur naar een reeks alternatieve inzichten, die nuchtere mensen onbewust afdoen als irrelevant. (Een eerder onderzoek toonde al eens aan dat beschonken mensen beter zijn in het laten afdwalen van hun gedachtes, al zijn ze zichzelf daar niet van bewust.)
Een collega van Jarosz bewees eerder dat alcohol kan helpen bij het ontdekken vanverschillen tussen twee grotendeels dezelfde afbeeldingen. Dronken mensen scannen niet systematisch elke pixel op het scherm, maar leunen rustig achterover tot de verschillen zich ‘vanzelf’ aandienen.
Vooral bij lastigere vragen kun je juist met strategisch denken vastlopen op een fout antwoord. Alcohol zorgt voor meer spontane inzichten. “Natuurlijk blijft nuchtere beheersing van je concentratie op veel andere vlakken zeer belangrijk, van het oplossen van complexe wiskundeproblemen tot het bedienen van grote machines”, zegt Jarosz er voor de volledigheid bij.
(Niet) de kroeg in
Maar als je ‘outside the box’ wil denken kunnen een paar glazen drank een goed idee zijn, al raadt Jarosz een brainstorm in een kroeg af. “Als je je alcoholpercentage in je bloed te ver boven de 0,08 procent komt, ben je waarschijnlijk niet heel nuttig. En je krijgt moeite met het filteren van de slechtste ideeën.”
Belangrijke kanttekening bij dit onderzoek is de beperkte omvang van maar 20 mensen. Daar kun je eigenlijk geen conclusies uit trekken, zegt een hoogleraar psychiatrie tegen The Observer. Of die brainstorm dus echt baat heeft bij een paar drankjes moet je dus vooral zelf, proefondervindelijk ervaren.
