Oprichter van Space X en Tesla Elon Musk vindt het de normaalste zaak van de wereld om 80 uur per week te werken. Zelf tikte hij een tijd lang wekelijks de 120 uur aan, dat vertelde hij vorig jaar in een interview met Recode. Zijn medewerkers maakten volgens hem destijds ook 100 uur per week. Inmiddels doet Musk het weer iets rustiger aan en werkt hij ‘slechts’ 80 tot 90 uur per week. Minder werken is volgens hem geen goed idee. Op Twitter liet hij weten dat mensen om ‘de wereld te veranderen’ tussen de 80 en 100 uur per week moeten werken.
Werkverslaving eerder ongezond dan cool
Dat mensen als Musk overwerken propageren is eigenlijk kwalijk. Hiermee geven ze het idee dat het iets nastrevenswaardig is om workaholic te zijn. Terwijl heel hard werken lang niet altijd gezond is. Mensen die écht verslaafd zijn aan hun werk verwaarlozen namelijk vrienden en familie, liggen ’s nachts vaak nog te piekeren over hun baan en kunnen ook op vakantie nauwelijks ontspannen. En dat alles bij elkaar is funest voor iemands gezondheid. Zo krijgen werkverslaafden vaak last van een hoge bloeddruk en hartkloppingen. Omdat ze worden opgeslokt door hun werk, maken ze nergens anders tijd voor. Ook niet voor gezond eten. In plaats daarvan snacken ze even snel iets achter de computer. Het gevolg: maagklachten en overgewicht.
De kick van succes
Psychotherapeut Bryan Robinson vergelijkt werkverslaving één op één met een drugs-of alcoholverslaving. Elke keer als je een succesje boekt met je werk, komt er namelijk een stofje vrij in je hersenen vrij. Vergelijk het met het stofje dat er vrijkomt wanneer je een trekje neemt van een sigaret. Als dit stofje maar vaak genoeg vrijkomt wordt de behoefte hieraan vanzelf een drang. Zo wordt je bijvoorbeeld onrustig als je je e-mail een half uur niet hebt gecheckt en voel je je extreem schuldig wanneer je even vrij neemt. In feite raak je verslaafd aan de kick van waardering en succes.
Weinig onderzoek
In zijn boek Chained to the desk (1998) noemt Robinson overwerken dan ook ‘de cocaïne van deze tijd; het probleem zonder naam’. Het grootste probleem van werkverslaving is volgens hem namelijk dat het niet als een probleem wordt gezien. Uit het feit dat er zo weinig onderzoek naar is gedaan blijkt dat hij wel eens gelijk kan hebben. Alleen in Hongarije en Noorwegen werd hier serieus onderzoek naar gedaan. Uit onderzoek van de Universiteit van Bergen in 2014 bleek dat 8,3 procent van de Noorse beroepsbevolking een werkverslaving heeft.
Ook in Nederland ontbreken cijfers hierover. Volgens een schatting van Ilona van Beek, onderzoeker bij ArboNed, kampt vijf tot tien procent van de beroepsbevolking met dit probleem. Arbeidspsycholoog aan de universiteiten Utrecht en Leuven Wilmar Schaufeli denkt dat ongeveer vijftien procent van de Nederlandse werknemers het risico loopt werkverslaafd te raken.
Bevlogen niet het hetzelfde als werkverslaafd
Maar hoe weet je of je werkverslaafd bent? Volgens Toon Taris, hoogleraar arbeidspsychologie aan de Universiteit van Utrecht, verschillen de meningen daar over. ‘Er zijn mensen die stellen dat je een probleem hebt wanneer je wekelijks meer dan zestig uur werkt,’ zegt hij. Zelf is hij het daar niet mee eens. Volgens Taris moet je namelijk vooral kijken naar de reden waarom iemand zo veel werkt. Maak jij overuren omdat je je werk het allerleukste vindt wat er is en gewoon heel bevlogen bent? Dan is er volgens hem niet zo veel aan de hand. Zeker omdat werk dat we heel leuk vinden om te doen ons minder energie kost. Een ander verhaal is het wanneer je je baan helemaal niet zo spannend of interessant vindt maar wel voortdurend met je werk bezig bent. ‘Werkverslaafden doen dit uit een soort dwangmatigheid, ’legt Taris uit. ‘Zodra ze even niet werken, voelen ze zich direct schuldig. ’ Vaak komt dit voort uit enorme onzekerheid en perfectionisme.
Werkverslaafden gevaar voor bedrijf en organisatie
Mensen als Musk mogen heel hard werken dan propageren, werkverslaafden zijn niet alleen een gevaar voor zichzelf, maar ook voor de organisatie waar ze voor werken. ‘Wanneer je altijd maar werkt, krijgen lichaam en geest niet de tijd om te herstellen,’ legt Taris uit. ‘Uiteindelijk houd je dat niet meer vol en is de kans groot dat je uitvalt door burn-out verschijnselen. De werkgever draait dan voor de kosten op.’
