Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Wat we kunnen leren van Silicon Valley

Tech-ondernemer Willem Bult heeft zich in Silicon Valley gevestigd. Hij legt uit waarom in de Valley wel lukt waarmee Nederland zo'n moeite heeft: startups van de grond krijgen die snel doorgroeien.
 

Willem Bult is een van de vele techies in Silicon Valley die hun tijd verdelen tussen een eigen startup en freelance klussen voor anderen. Hij noemt zichzelf een moderne nomade: na van jongs af aan in Nederland software te hebben ontwikkeld met eigen bedrijven, vertrok hij in 2010 naar de States, waar hij in New York en Silicon Valley als oprichter betrokken was bij startups Yobble (gitaar-app voor de iPhone) en Bloomsie (social network gereedschap). Het freelancen verruilde hij onlangs overigens voor afstuderen aan de befaamde Stanford universiteit.

Hieronder zet hij uiteen wat wij in Nederland kunnen leren van Silicon Valley:

Waarom zijn we hier?

"Hoe krijgen en houden we meer startups in Nederland? Welke lessen kunnen we leren van Silicon Valley? Regelmatig komen hier delegaties van ondernemers, journalisten en politici die de Bay Area bezoeken om te ervaren wat hier gaande is. Zo'n trip bestaat meestal uit een bezoek aan Google of Facebook, een presentatie bij eBay of PayPal en een evenement waar ondernemers en investeerders elkaar kunnen treffen, soms om te pitchen. Het zou niet realistisch zijn te verwachten dat iemand die de valley een paar dagen bezoekt een goed gevoel krijgt van wat hier gebeurt.

Maar op onze beurt schieten wij als plaatselijke ondernemers ook tekort. Als ons wordt gevraagd waarom we hier een bedrijf opzetten en niet in Nederland, geven we slappe antwoorden over venture capital. Misschien dat we ons publiek te veel naar de mond praten, want goed beschouwd is het niet het durfkapitaal dat deze valley groot heeft gemaakt. Het is andersom. Kapitaal is vluchtig en vindt snel genoeg de plekken waar ondernemerschap floreert, en zo zocht het ook deze valley op.

En toch blijven we er maar op hameren dat startups eerst en vooral geld nodig hebben. Natuurlijk, we wijzen er ook op dat hier zo'n vruchtbare omgeving is om in samen te werken temidden van zo veel andere startup-ondernemers. We zeggen dat we hier zijn omdat iedereen hier is. Oké, maar waarom zit iedereen dan hier?

Culturele waarden

Wat mij betreft komt het ondernemerssucces hier vooral voort uit de culturele waarden, die in de States uiterst individualistisch zijn. Twee zaken zijn wat dat betreft van belang: ten eerste hebben mensen hier een sterk gevoel van controle over hun lot. Ondernemers beseffen dat zij, en zij alleen, verantwoordelijk zijn om het te gaan maken. Dat is heel anders in Nederland, waar mensen terugvallen op familie, vrienden of de overheid die beslissingen voor ze nemen en hun toekomst invullen.

Ten tweede: de mensen hier zijn bereid om risico te nemen en falen is volkomen geaccepteerd. De blik is daarom niet gericht op zekerheid, maar op vooruitkomen. Men begrijpt dat de kans bestaat dat je de plank misslaat, maar je krijgt altijd een volgende kans om opnieuw een gooi te doen. Individueel initiatief om succesvol te worden wordt min of meer aangemoedigd door de omgeving. Dat staat in schril contrast met Nederland, waar je je kop niet boven het maaiveld moet uitsteken. Het is ontzettend moeilijk om die heersende cultuur te veranderen, maar Nederland zal wel moeten als het echt innovatief ondernemerschap en groei wil aanjagen.

Liberale regels

Uit de cultuur van het individualisme vloeit belangrijke regelgeving op sociaal-economisch terrein voort, die een positieve invloed heeft op het ondernemerschap: het vrijlaten van de markt en lagere belastingen. Een groter rendement op ondernemersinitiatief en een gedereguleerde arbeidsmarkt waarin het makkelijk is om mensen aan te nemen en te ontslaan, bevorderen het ontstaan van ondernemingen. Het is moeilijk voorstelbaar dat we in Nederland voldoende steun vinden voor een dergelijk liberaal beleid, omdat de cultuur er juist sterk collectivistisch is. Toch zouden de beleidsmakers deze notie in de toekomst als richtsnoer moeten hanteren.

Geld

In plaats van deze culturele oorzaken te noemen, hebben we het in gesprekken met bezoekers over het ophalen van geld bij investeerders. En als gevolg daarvan besluiten Nederlandse overheidsinstellingen voor geld te zorgen. In Nederland krijgen bedrijven soms steun om te overleven. Dit doet meer kwaad dan goed: subsidie dempt de snelle groei. Natuurlijk hebben startups kapitaal nodig om te groeien, maar dat geld moet van de juiste partij komen. En wat ze vooral niet nodig hebben zijn maatregelen die hun voortbestaan verzekeren. Dat lijkt tegenstrijdig, maar als we startups beschermen tegen omvallen, is uiteindelijk het gevolg dat startups met lage groeiverwachtingen overleven ten koste van andere projecten met meer potentie. Zonder de beschermende maatregelen zullen ondernemers immers sneller geneigd zijn hun middelen en aandacht te richten op kansrijkere businessplannen.

Dat geldt eens te meer als het makkelijker is voor ondernemers om na een mislukt project opnieuw te beginnen. Zo kunnen ze meer risico nemen. In Nederland heerst een enorm taboe op falen en is het extreem moeilijk en kostbaar voor ondernemers om na een mislukking een nieuw bedrijf op te zetten. Dat moet absoluut veranderen. De Faillissementswet zou daarvoor moeten worden versoepeld en we moeten eens gaan begrijpen dat falen een belangrijk onderdeel is van het leerproces.

Drie dingen

De volgende keer als we als ondernemers weer eens mogen uitleggen waar Silicon Valley nu werkelijk voor staat, moeten we dus de volgende drie dingen onder de aandacht brengen.
Eerst en vooral: het is de cultuur die ervoor zorgt dat mensen hun lot in eigen hand nemen en risico nemen om persoonlijk succes te boeken.

Vervolgens zorgen lagere belastingen en geliberaliseerde markten ervoor dat ondernemerschap beter wordt beloond.
En, last but certainly not least, falen en opnieuw beginnen is hier maatschappelijk geaccepteerd. Het bezorgt je geen problemen en men snapt dat vallen en opstaan er gewoon bij hoort. Daardoor worden hier bedrijven gestart met hoge risico's en een grotere potentie, wat uiteindelijk leidt tot hogere groei."

Haagse kunstenaar vindt per toeval CO2-doorbraak: ‘We begrijpen nog steeds niet wat er precies gebeurt’

Een kunstenaar, een wetenschapper en een startup-expert ontdekten hoe je CO2-opname door olivijn kunt versnellen van jaren naar minuten. Met een verrassende methode: luchtbellen en muziek. Hun bedrijf Carbon Vanish is nu op zoek naar financiering voor de bouw van een pilotfabriek.

ap verheggen carbon vanish
Uitvinder en kunstenaar Ap Verheggen. Foto: Hessel Waalewijn

Het mineraal olivijn haalt op natuurlijke wijze CO2 uit de lucht, maar doet daar tientallen jaren over. Kunstenaar en uitvinder Ap Verheggen uit Den Haag ontdekte bij toeval hoe je dat proces kunt versnellen tot een paar uur, of zelfs minuten: met luchtbellen en muziek.

Samen met startup-expert Theo Bouts en wetenschapper Bob Hoogendoorn richtte hij het bedrijf Carbon Vanish op om deze technologie met de wereld te delen. ‘Wij laten de natuur zijn werk doen. Dit kan één van de oplossingen zijn voor klimaatverandering’, zeggen ze.

Luchtbelletjes

Het begon allemaal met een beeld van een boom. Verheggen mocht een kunstwerk maken voor het kantoor van kennisinstituut Deltares in Delft. Hij koos voor een boom met olivijn om te laten zien dat dit mineraal CO2 uit de lucht kan halen. Voormalig Deltares-onderzoeker Hoogendoorn hielp hem daarbij.

Het tweetal liet water met luchtbelletjes langs het olivijn stromen en dat gaf een onverwacht bijeffect: de luchtbelletjes versnelden het proces. ‘Tot onze verrassing zagen we meteen effect. Veel sneller dan verwacht’, vertelt Hoogendoorn.

Kunst en muziek

Daarna sloegen de twee aan het experimenteren en het bleek dat het toevoegen van trillingen en muziek het proces nog verder versnelt. Verheggen heeft daar opnieuw een kunstwerk van gemaakt, waarbij muziektonen olivijnhoudend zand in een bak water beroeren.

‘Dan daalt het CO2-niveau in een half uur naar nul. Dit laat zien dat we het grootste probleem ter wereld kunnen tackelen met kunst en muziek’, zegt hij. ‘Wat ik zie is dat veel jongeren geen oplossingen meer zien voor het klimaat en hun interesse verliezen. Ik wil ze via mijn kunst weer bij die discussie betrekken. Dat is een taal die iedereen begrijpt.’

Kijk hier hoe het kunstwerk van Ap Verheggen continu CO2 uit de lucht haalt met olivijn, luchtbelletjes en muziek:

Olivijn haalt CO2 uit de lucht

Met hun bedrijf Carbon Vanish willen ze deze technologie overal ter wereld inzetten om klimaatverandering tegen te gaan. Om de temperatuurstijging op aarde onder de 1,5 graden Celsius te houden, moet de uitstoot van CO2 in 2050 naar nul zijn gedaald.

Daarnaast is het nodig om CO2 uit de lucht te halen, bijvoorbeeld door meer bomen te planten of de CO2 af te vangen en op te slaan (carbon capture and storage, CCS).

Olivijn is een mineraal dat overal ter wereld in de natuur voorkomt in gesteente, onder meer in basalt. Het wordt gevormd uit vulkanisch magma. Verschillende wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat olivijn met CO2 uit de lucht reageert tot een onschuldig soort kalk, magnesiumcarbonaat en silica. Een ton olivijn haalt ongeveer 1,2 ton CO2 uit de lucht.

Proefprojecten

Dat proces duurt normaal gesproken enkele decennia. Toch is er de afgelopen jaren volop mee geëxperimenteerd. Het project Vesta Earth verwerkte vermalen olivijn in zand, dat voor de kust bij New York aan het water van de oceaan werd toegevoegd. Het olivijn reageert met het zeewater, haalt er op die manier CO2 uit en slaat dat op in de zeebodem. Dit principe kan langs alle kustlijnen worden toegepast.

Het Nederlands-Scandinavische bedrijf Paebbl laat CO2 reageren met olivijn om er daarna bouwstoffen voor cement van te maken. Niet onbelangrijk, want cement is verantwoordelijk voor 8 procent van alle CO2-uitstoot in de wereld.

Lees ook: Paebbl haalt 25 miljoen euro op om CO2 voor altijd vast te leggen in beton

Deltares legde naast het spoor tussen Rotterdam en Hoek van Holland op twee wandelpaden van 24 kilometer lengte olivijnrijk gesteente neer als verharding. Daar kan het op natuurlijke wijze 16.000 ton CO2 uit de lucht halen. Maar ook dat gaat vele jaren duren.

Wetenschapper Bob Hoogendoorn werkte destijds nog voor Deltares aan dat project. ‘Toen ik het werk van Ap Verheggen zag, dat kunst en wetenschap combineert, raakte ik geïnspireerd. Als wetenschapper kan ik mijn boodschap vaak moeilijk overbrengen, hoe enthousiast ik ook ben over mijn feiten. Kunstenaars kunnen veel beter inspelen op de emoties van mensen. Dat resoneert beter’, vertelt hij.

Reactorvat

Samen maakten ze daarna de olivijnboom. Na de coronapandemie in 2023 gingen ze verder met experimenteren. Met Carbon Vanish slaagden ze erin een innovatief reactorvat te bouwen waarin de CO2-niveaus binnen enkele uren halveren van 411 naar 216 ppm (parts per million). Dat gebeurt nadat het olivijn wordt blootgesteld aan een constante stroom luchtbelletjes. Wat overblijft is een soort kalk, dat gebruikt kan worden in de cementindustrie of als meststof in de landbouw.

‘We begrepen toen niet helemaal wat er gebeurt en we weten nog steeds niet alles, maar we hebben aangetoond dat we met weinig energie, een optimale mix van olivijn en een constante luchtstroom in een gecontroleerde omgeving, een snelle reactie kunnen krijgen’, zegt Hoogendoorn.

Het verhaal stopt daar niet. Tijdens alle experimenten vonden ze ook een baanbrekende nieuwe methode om het water zo te behandelen dat de conversie nog sneller gaat. Daarnaast heeft het team van Carbon Vanish verschillende innovatieve methoden gevonden en uitgebreid getest, waardoor het proces snel en met weinig energie kan verlopen. Ook heeft de startup patent aangevraagd.

Betonmolen

Zo’n reactorvat waarin het olivijn CO2 opneemt, ziet eruit als een soort grote betonmolen en wordt gebouwd met standaard materialen, zoals roestvrij staal. ‘Het is geen ingewikkelde techniek’, zegt Hoogendoorn.

Uiteindelijk zal het volgens de twee een mobiele installatie worden die overal ter wereld neergezet kan worden. Bijvoorbeeld bij bronnen die veel CO2 uitstoten, zoals de industrie in de haven van Rotterdam. Daar kan Carbon Vanish volgens Hoogendoorn een haalbaar alternatief zijn voor dure projecten om CO2 af te vangen bij fabrieken en raffinaderijen en die op te slaan in lege gasvelden onder de Noordzee, zoals het Porthosproject wil doen.

De volgende stap voor Vanish Carbon is het bouwen van een pilotfabriek. Hiervoor is de startup op zoek naar private financiering. ‘We moeten opschalen, dan kunnen we zien wat de echte impact zal zijn’, stelt Hoogendoorn.

Zware bastonen

Hoe zien de twee de toekomst? Heeft straks iedereen een grote bloembak in zijn tuin, waarin olivijn, geholpen door water, luchtbelletjes en muziek de CO2 uit de lucht haalt en zo de uitstoot van de laatste vliegvakantie compenseert? Het zou zomaar kunnen, denken de twee. ‘Dat klinkt als een heel goed idee, waar we nog niet aan gedacht hebben’, zegt Hoogendoorn.

Verheggen was laatst bij een concert van rockband Di-rect, waar zware bastonen uit de boxen op het podium schalden. ‘Die vibraties kunnen we ook gebruiken voor het transformatieproces. Er is zoveel energie rondom ons. We hebben alleen veel creativiteit nodig om die te kunnen gebruiken om CO2 uit de lucht te halen.’

Dit artikel verscheen eerder op Change Inc., het platform voor duurzaam nieuws in het bedrijfsleven. Change Inc. is onderdeel van MT MediaGroep, net als MT/Sprout.