De inzichten uit dit artikel liever luisteren? AI Superpowers is besproken in MT’s Business Books Podcast aflevering 18: Spotify / Soundcloud / Apple Podcasts.
‘A must read’ en ‘a brilliant book’. Weinig auteurs kunnen dergelijke aanbevelingen van zowel Microsoft-CEO Satya Nadella als Salesforce-oprichter Mark Benioff rekenen. Kai-fu Lee, die zich sinds de jaren 80 bezighoudt met de ontwikkelingen rondom kunstmatige intelligentie, kent Silicon Valley echter op zijn duimpje. De in Taiwan geboren wetenschapper studeerde op een tweetal gerenommeerde Amerikaanse universiteiten en werkte later in hoge functies bij Apple, Microsoft en uiteindelijk als baas van Google China, voordat de techgigant zich in 2009 terugtrok uit het Aziatische land.
Sinds de jaren 80 – destijds werkte Lee aan diverse vooruitstrevende algoritmes – heeft het onderwerp hem niet losgelaten. Inmiddels heeft zijn investeringsfonds Sinovation Ventures, gericht op het ontwikkelen van AI-gerelateerde startups, ruim 2 miljard dollar onder beheer en volgen ruim vijftig miljoen Chinezen hem op het sociale netwerk Weibo. Lee kan daarmee als geen ander ontwikkelingen vanuit het Westen en Oosten en de bijbehorende voor- en nadelen tegen elkaar afzetten.
Sputnikmoment
Decennia lang kwam het gros van alle ontwikkelingen rondom artificial intelligence en machine learning uit Amerika. De term AI zag het levenslicht in 1956 tijdens een conferentie van wetenschappers op de Dartmouth Universiteit. Hoewel het concept van zelflerende computers initieel voor euforie zorgde, raakte onderzoek naderhand door scepsis en gebrek aan beschikbare data en rekenkracht tot twee maal toe in verval, de ‘AI winters’ genoemd. Met de komst van Google en andere technologiereuzen kwam AI weer in zwang, maar China liep lange tijd ver achter de feiten aan.
Dit veranderde in 2016. Dit is het jaar wat Lee het ‘sputnikmoment’ noemt, vernoemd naar de Russische satelliet die die ruimtewedloop aanwakkerde. Dat jaar won Google DeepMind met het algoritme Alpha Go, vier van de vijf wedstrijden tegen regerend wereldkampioen Go, Lee Sedol. Want hoewel IBM Deep Blue twintig jaar eerder de schaakgrootmeester Garry Kasparov wist te verslaan door middel van brute rekenkracht, werd jarenlang gedacht dat het spel Go, met meer mogelijke zetten dan atomen in het bekende universum, onmogelijk te winnen was door moderne computers.
Heiligdom
De overwinning van DeepMind, dat geen brute rekenkracht gebruikte, maar neurale netwerken die waren getraind door miljoenen wedstrijden Go te analyseren, was dan ook een ongekende prestatie. In de westerse wereld werd het nieuws gemeld in de media, waarna men over ging tot de orde van de dag. In China daarentegen, waar Go volkssport nummer één is, was er een aanval gepleegd door computers op een nationaal heiligdom. Meer dan 280 miljoen Chinezen keken live mee hoe de Zuid-Koreaan Lee Sedol geen schijn van kans maakte tegen de algoritmes van Google – waarna vriend en vijand wist: wij moeten ons die technologie meester maken.
Vanaf dat moment ging de AI-drift van China in de hoogste versnelling: de overheid investeerde miljarden in universiteiten en bedrijven die kunstmatige intelligentie wilden omarmen. In rap tempo werden duizenden incubators uit de grond gestampt die jonge bedrijven begeleiden om producten en diensten naar de markt te brengen. Dankzij de beschikbare kennis van westerse onderzoekers over het onderwerp, waren Chinese wetenschappers in no-time bijgespijkerd en klaar om AI te omarmen.
15.000.000.000.000
Dat China in staat is geweest de technologische achterstand in te halen, blijkt onder meer uit onderzoek van PwC dat stelt dat de wereldeconomie in 2030 een geschatte 15,7 biljoen dollar aan extra waarde zal creëren dankzij de komst van AI. Het gros daarvan, 7 biljoen (een groei van 26,1 procent van het bbp), zal komen uit China. Noord-Amerika zal naar verwachting 14,5 procent groeien, wat neerkomt op 3,7 biljoen aan waarde. Noord-Europa zal met 1,8 biljoen dollar zo’n 9,9% groei doormaken. De overige 3,3 biljoen mag de rest van de wereld verdelen.
Ethos
De eerste reden van de ongekende potentie die AI meebrengt voor China is de mentaliteit van de Chinezen, zo beschrijft Lee in AI Superpowers. China is in tegenstelling tot veel westerse bedrijven marktgedreven in plaats van missiegedreven. Waar wij bedrijven zien als middel om een betere wereld te creëren, hebben bedrijven in het Aziatische land één doel: zoveel mogelijk geld verdienen. Lee herleidt dit naar de eenkindpolitiek die China tot 2015 aanhield – grootouders en ouders geven alles op om hun ene kind een betere toekomst te geven. Die kinderen zijn daarmee de enigsten die de familiedroom waar kunnen maken en zullen er dan ook alles aan doen om in hun ogen succesvol te worden.
In het verlengde daarvan ligt de ongekende werkethos van de Chinezen. Waar in Nederland soms met ongeloof wordt gekeken naar het gebrek aan work-lifebalans in Amerika, zijn Amerikanen volgens Lee ‘lui’ in vergelijking met China, waar mensen rustig dag en nacht op kantoor bivakkeren om een project af te ronden. Ondernemen in China, zo beschrijft hij, is als een vechter in het Colosseum: het is dood of de gladiolen en wie niet alle beschikbare uren in het bedrijf stopt, wordt ongenadig afgestraft. Want: bedrijfsvoering in China is als een oorlog waarin alles is toegestaan.
Een van de wapens in het oorlogsarsenaal van de Chinese ondernemer is dat ze ongestraft ‘vuile trucs mogen uithalen die zelfs Travis Kalanick (Uber) zou doen laten blozen’, zo beschrijft Lee. Zo is het niet ongebruikelijk dat rivaliserende bedrijven zonder enige schaamte functionaliteiten of zelfs hele producten één op één kopiëren. Of dat je tegenstanders dwarsboomt door netwerken plat te leggen of door ze zwart te maken bij klanten of in de media. Een voorbeeld van een succesvolle copycat is de 40-jarige ondernemer Wang Xing, die succesvol Facebook, Twitter en Groupon kopieerde. Zijn vermogen wordt inmiddels geschat op ruim 8 miljard dollar.
Goudmijn
Een andere reden voor de kansen van China in de AI-race is de goudmijn aan data waar het land op zit. Volgens Lee zijn er drie ingrediënten nodig voor de succesvolle implementatie van AI-systemen: data, rekenkracht en techneuten. Jarenlang waren getalenteerde techneuten de onmisbare schakel in iedere AI-toepassing, maar we zijn uit de ‘tijd van expertise’ aangekomen in de ‘tijd van data’, zo beschrijft Lee. Bedrijven met voldoende data kunnen met junior techneuten de beste toepassingen maken. Je kunt de allerbeste technici in dienst hebben, met een gebrek aan data ben je anno 2020 nergens.
Waar in de westerse landen privacy nog steeds een groot goed is, komen individuele burgerrechten in China niet op de eerste plaats, wat het verzamelen van data voor bedrijven en overheden gemakkelijk maakt. Daarnaast zijn westerse landen goed in het verzamelen van online gegevens, en staat de echte wereld mijlen ver af van de online wereld. In China is het echter gebruikelijk om ook op straat alles te regelen met je smartphone. Wil je een deelfiets? Scan een qr-code. Betalen? Met een qr-code. Reservering bevestigen? Qr-code. Deelfietsmerk MoBike verzorgde in 2017 al 22 miljoen ritten per dag en verzamelde daarmee in 24 uur ruim 20 terabyte aan data. Met zoveel data worden bedrijven slimmer en krijgen een bijna onoverbrugbare kennisvoorsprong op westerse concurrenten.
Nederland
Zijn er voor landen als Nederland nog kansen om zich te ontwikkelen tot AI Superpower? Daar laat Lee zich verstandig genoeg niet over uit, het boek focust zich op de twee grootmachten China en Amerika. Wel beschrijft hij dat een AI Superpower vier kenmerken heeft: een overvloed aan data, ambitieuze ondernemers, kwalitatief onderwijs en een overheid die AI-ontwikkelingen omarmt in plaats van tegenwerkt.
Nederland heeft kwalitatief goed onderwijs en met initiatieven zoals de Jheronimus Academy of Data Science in Den Bosch zijn er meer en meer plekken waar talentvolle studenten zich kunnen opleiden tot data scientist of AI-specialist. Nederland kent van oudsher veel ondernemers en ambitieuze bedrijven zoals Picnic die al volledig datagedreven opereren. Wat de overheid doet, dat blijft nog even afwachten. Want waar enerzijds veel wordt gesproken – ook vanuit het bedrijfsleven – over regulering, is er tegelijkertijd de ambitie om de komende jaren miljarden te investeren in AI.
Nederland als AI Superpower? Met ambitie en daadkracht moeten we er kunnen komen.
Maandelijkse lessen uit de beste managementboeken? Abonneer je op MT’s Business Books Podcast via Spotify, Soundcloud of Apple Podcasts. De belangrijkste inzichten over AI direct in je mailbox? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief van ai.nl – in samenwerking met MT/Sprout.
