Philips blijft op één met patenten, maar hoelang nog? ‘ASML en Signify groeien duidelijk sneller’

Hoezo we zijn in Europa niet innovatief genoeg? Nooit eerder kreeg het Europese Octrooibureau (EOB) zoveel patentaanvragen te verwerken in één jaar tijd: 199.275 stuks. Ook Nederlandse bedrijven en uitvinders hebben weer meer Europese patentaanvragen ingediend: 7.033 stuks.

Dat is een stijging met 3,5 procent ten opzichte van 2022, zo blijk uit de dinsdag gepubliceerde Patent Index 2023 van het EOB. Daarmee doet ons land het ook beter dan het gemiddelde van Europa (1,5 procent).

Nederland verzekert zich zo opnieuw van de achtste plaats in de wereldwijde ranglijst van innovatieve landen. Gemeten naar octrooiaanvragen per hoofd van de bevolking staat Nederland op de vijfde plaats. Niet gek voor zo’n klein landje.

Met Victor Veefkind, patentbeoordelaar van EOB, lopen we voor MT/Sprout langs de drie belangrijkste trends.

#1 De snelste en de grootste: digitale technologie

De grootste en snelst groeiende categorie wereldwijd is digitale communicatie. En dan met name de telecomsector. Het Chinese Huawei is wereldwijd de grootste met 5.071 Europese patentaanvragen vorig jaar. Het Koreaanse Samsung zit daar heel dicht in de buurt met bijna 4.760. Daarna volgen LG, Qualcomm, Ericsson en Siemens.

‘Dat gaat onder meer over 5G en 6G. Alles moet beter, sneller en met meer bandbreedte’, zegt Veefkind. ‘Daar zit erg veel groei in. Ook omdat alles tegenwoordig verbonden is: je auto, je koelkast. Dat drijft voor een groot deel ook op telecommunicatie.’

Veefkind ziet voor Nederland ‘de grootste beweging’ in de energietransitie, met name in de schonere technologieën zoals batterijen. ‘Een van de grootste drivers is de opslag van energie. Hoe sla je die goed, efficiënt en goedkoop op, zonder dat je afhankelijk bent van schaarse grondstoffen?’

Meer vrouwen vragen patent aan

Ook de aanvragen voor chemie (+24 procent) en voedingschemie (+30 procent) zitten in Nederland in de lift. ‘Er zijn duidelijk meer aanvragen voor groene chemie. Dat gaat over onder meer plant-based chemicaliën in plaats van petrochemie als basisgrondstof.’

‘Unilever heeft vorig jaar hiervoor 18 procent meer aanvragen gedaan. Hun hoofdkantoor zit dan wel niet langer hier, maar de research gebeurt wel grotendeels in Nederland. Als het gaat over technologieën dan kijken wij naar het land van herkomst van de uitvinder’, legt hij uit.

De innovatie in de chemie is ook een mogelijke verklaring voor het stijgend aantal vrouwelijke uitvinders in de cijfers. Zij zijn te vinden bij de helft van de octrooiaanvragen in deze sector. Ter vergelijking: bij de bouw is dat 14 procent. Nederland zit met 31 procent (mede) door vrouwen ondertekende aanvragen boven het Europese gemiddelde (27 procent).

Lees ook: Er staat een nieuwe Unilever in de startblokken

#2 Philips topscorer in medische technologie

Nederland is het meest actief in aanvragen voor medische technologie. Daarmee doet ons land het beter dan China en Frankrijk. Het is de patentmachine van Philips die in deze sector duidelijk overuren draait.

Vorig jaar heeft het 607 medtech octrooiaanvragen ingediend, laat het Eindhovense bedrijf weten aan MT/Sprout. Dat is bijna de helft van het totaal aantal van 1.299 aanvragen. Alleen het Amerikaanse Medtronic heeft er meer ingediend voor Europa.

Philips richt de innovatie-inspanningen op informatica en AI voor gebruik in ziekenhuizen, maar ook voor thuis. Het zet in op veel meer inzichten uit data van beeldvorming en monitoring. Ongeveer de helft van het R&D-personeel houdt zich bezig met softwareontwikkeling.

Vorig jaar heeft Philips 1,7 miljard euro geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling voor de zorgsector. Het bedrijf is bij EOB verantwoordelijk voor één op de vijf octrooiaanvragen uit Nederland.

Concurrentie van ASML en Signify

Maar Philips is eigenlijk al tientallen jaren een patentkampioen. De uitgebreide portefeuille omvat inmiddels 53.000 octrooirechten, 31.500 handelsmerken, 135.000 modelrechten en 3.300 domeinnamen.

Veefkind ziet echter weinig groei de laatste jaren. ‘De portefeuille van Philips schommelt de afgelopen paar jaar rond de 1.300 aanvragen. De spin-offs, zoals Signify en ASML, laten toch een duidelijk grotere groei zien.’

Chipmachinebouwer ASML is in de wereldwijde top 100 van aanvragers gestegen van de 66e naar de 55e plaats in 2023. Verlichtingsbedrijf Signify is inmiddels nummer twee wat betreft Nederlandse bedrijven met de meeste Europese octrooiaanvragen.

Lees ook: Waarom ze bij ASML innoveren met mensen met autisme en ADHD

#3 Mkb breekt records in aantal aanvragen

Het midden- en kleinbedrijf heeft wereldwijd ook al records gebroken. Niet eerder was het aantal aanvragen – 23 procent van het geheel – zo hoog. ‘Een octrooi aanvragen is niet heel goedkoop, dus je moet er wel vertrouwen in hebben dat je goed zit met je product’, zegt Veefkind.

‘Het is dus een indicatie dat je echt denkt dat je wat hebt. Maar een octrooi heeft ook waarde. Je kunt er licenties uithalen, je kunt het verkopen’, legt Veefkind uit. ‘Voor veel bedrijven is het patent de basis van hun groei.’

‘Ook voor investeerders is het belangrijk. Dat is één van de eerste vragen die ze stellen aan ondernemers. Hoe zit het met je octrooi? Is dat al aangevraagd?’

150 miljoen patenten

Het EOB heeft inmiddels 150 miljoen patenten in zijn database Espacenet staan. Dat is voor een gewone ondernemer bijna niet meer te behappen. Veefkind beseft dat veel bedrijven het aanvragen van patent een ingewikkelde en kostbare oefening vinden.

Sinds juni vorig jaar is daarom het eenheidsoctrooi gelanceerd. Nog altijd moeten bedrijven eerst een Europees octrooi aanvragen. Hebben ze dat eenmaal te pakken, dan hoeven ze dat niet meer in elk land apart te valideren. Met deze gemakkelijkere en goedkopere optie krijgen ze in één klap bescherming in zeventien Europese landen.

Nederlandse bedrijven en uitvinders weten die mogelijkheid al goed te vinden. Bij bijna een kwart van alle Europese octrooien die in 2023 zijn afgegeven is zo’n eenheidsbescherming aangevraagd.

Speciale database voor startups

Om het startups wat gemakkelijker te maken, is eind vorig jaar nog een aparte database gelanceerd: Deep Tech Finder. ‘Daar zitten alle Europese startups in die een Europese patentaanvraag hebben ingediend.’

‘Als jij als startup twijfelt en niet weet wat je moet doen, dan kun je hierin zoeken op technologie of op sector. Maar investeerders zoeken hierin natuurlijk ook.’

Lees ook: Het Brainport-recept: hoe Brabant een ecosysteem voor startups bouwde