Het lijkt met elkaar in tegenspraak. Deze week bleek uit onderzoek dat het Nederlandse stroomnet de snelle groei van het aantal elektrische auto’s niet aankan. Met name in Overijssel en Gelderland dreigt een tekort aan capaciteit voor nieuwe laadpalen.
Alfen, een leidende aanbieder van laadpalen, kwam vorige week al met een omzetwaarschuwing omdat de afzet van palen tegenvalt en publiceerde woensdag tegenvallende halfjaarcijfers. De laadpalenomzet is met 36 procent ingezakt vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Hoe zit dat?
Hoeveel laadpalen staan er in Nederland?
Nederland had in juli ruim 560.000 laadpunten voor elektrische auto’s. Het gaat om openbare laadplekken (79.000), laders bij mensen thuis (dat zijn er bijna 420.000) en tegen de 58.000 semipublieke laadpunten, zoals bij supermarkten of op het werk. Per semipubliek laadpunt zijn vier auto’s te laden. Een publiek laadpunt bedient gemiddeld tussen de zeven en acht auto’s.
Het aantal stekkervoertuigen per laadpunt is heel stabiel: overall is dat 1,1 voertuigen per laadpunt, aldus de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL), de organisatie die het aantal laadpunten in kaart brengt, eerder tegen Nu.nl.
Hoeveel moeten er nog bij?
In 2030 moeten alle nieuw verkochte auto’s een stekker hebben, staat in het Klimaatakkoord. De NAL gaat ervan uit dat er bijna 700.000 nieuwe elektrische auto’s bijkomen tussen 2020 en 2025, en nog eens ruim een miljoen in de vijf jaar daarop. Door heel Nederland moeten daarvoor in de komende zeven jaar bijna 400.000 publieke laadpalen worden geplant. Volgens de prognoses komt het totaal daarmee, inclusief half-openbare en thuisladers uit op 1,7 miljoen stuks.
Gaat het lukken om ruim 1 miljoen laders te installeren?
Zoals het er nu naar uitziet: niet echt. Duurzaamheidsadviesbureau Over Morgen luidde daarover deze week al de noodklok: de installatie van nieuwe laadpunten loopt vertraging op, onder meer doordat niet overal voldoende netcapaciteit beschikbaar is. Het is het drama waarmee ook ondernemers worden geconfronteerd: vraag ergens een nieuw stroompunt aan en je kunt achter aansluiten. Tot voor kort ging de aanwas van het aantal nieuwe laadpalen gelijk op met de prognoses van de overheid, inmiddels dreigt die achter te blijven.
Wie heeft last van die vertraging?
De leveranciers van laadpalen lijken die stagnatie als eerste te merken. Alfen, een van de leidende aanbieders, boekte in 2022 nog omzetrecords, maar de afdeling die zogeheten langzame laders produceert, met een vermogen tot 22 kW, draait heel 2023 al minder. Eindgebruikers zijn consumenten die thuis hun elektrische auto opladen, hun werkgevers en Alfen maakt ook laadpunten voor publiek gebruik. Bij de publicatie van de eerstekwartaalresultaten bleek al dat de markt tegenzit, de halfjaarcijfers bevestigen dat beeld.
De omzet van het bedrijf uit de verkoop van laadpunten kwam 36 procent lager uit in de eerste zes maanden en ging van ruim 125 miljoen euro naar net geen 80 miljoen, volgens Alfen omdat zijn klanten de voorraad die ze in 2022 insloegen nog aan het opmaken zijn en nieuwe bestellingen voor zich uitschuiven. In zijn halfjaarbericht noemt het 2023 een ‘bridge year’: de groei moet wel weer oppikken, gezien de snelle toename van het aantal elektrische auto’s in Europa.
Allego is een andere grote aanbieder van laadpalen, opgezet door Alliander maar inmiddels in Franse handen en beursgenoteerd. Het bedrijf uit Arnhem publiceert alleen Europese aantallen van de laadpalen die het voornamelijk zelf exploiteert, maar in de twaalf maanden tot eind juni bleef het aantal openbare laadpunten op zijn best gelijk, op tegen de 30.000 stuks. De groei zit bij Allego vooral in de eigen snellaadstations, waarvan het er inmiddels 1.661 bezit (door heel Europa).
Van EVBox zijn geen cijfers bekend, behalve dat het binnen de Franse energiereus Engie verlies leidt. Die wilde het eind 2021 ook naar de beurs brengen, maar die plannen werden op het laatste moment afgeblazen. Cijfers over omzet en aantallen komen niet meer naar buiten.
Hoe groot wordt het tekort aan openbare laadpalen?
Adviesbureau Over Morgen heeft een fraaie grafiek gemaakt die het aandeel openbare laadpalen in de totale laadbehoefte laat zien: de Benchmark Openbaar Laden. Daarin is de verwachte situatie in de jaren 2025 en 2030 te zien als de aanleg van nieuwe laadpunten stokt. De kaart die in 2025 nog groen kleurt bij en rond met name de grote steden, is in 2023 al vrijwel volledig rood: minder dan 10 procent van de laadbehoefte wordt dan gedekt door openbare palen.
En de EV-rijder?
Die zal niet onmiddellijk stil komen te staan. Uit de meest recente onderzoeken blijkt dat twee derde van de EV-bezitters een eigen laadpaal bezit.
Consumentenwaakhond ACM heeft het afgelopen jaar bepaald dat de wachttijd voor het aanpassen van een bestaande aansluiting in huis, bijvoorbeeld voor een laadpaal, warmtepomp of zonnepanelen, maximaal 12 weken mag zijn. Maar helaas: die aansluittermijn geldt alleen als er op het elektriciteitsnet voldoende capaciteit is. ‘In congestiegebieden mag de wachttijd voor consumenten en andere kleinverbruikers niet meer dan een jaar bedragen’, aldus de Autoriteit Consument & Markt afgelopen juni.
Hoe zit het met snelladen?
Een alternatief voor de ‘langzame’ laadpalen thuis en op de hoek van de straat zijn natuurlijk de snellaadstations van Fastned, Tesla Ionity en anderen. Het goede nieuws: daarvan turft de NAL inmiddels 1.143 locaties, met vaak meerdere aansluitingen. Maar ook hier lijkt de groei eruit, en lijken ten opzichte van juni er zelfs 9 locaties minder te zijn.
Daar zijn in elk geval geen laadstations van Fastned bij, de snellaadspecialist die al jaren de kapitalen die het ophaalt bij investeerders omzet in laadpunten. Dit jaar opende het tot eind juni 28 nieuwe laadstations in Europa, waarvan 10 in Nederland. Daarmee kwam het totaal op 161 stuks, met nog eens 38 in de pijplijn. Tegen 2025 wil Fastned voor 370 miljoen euro zo’n 400 stations hebben neergezet, nog steeds op koers om er in 2030 1000 te hebben staan.
Voor een scaleup behoorlijk ambitieus, maar zeker tegen die tijd een druppel op de gloeiende plaat als de elektrische auto in Europa zo’n beetje voorgeschreven is. Maar met een beetje (veel) geduld kan een elektrische auto ook wel aan een huis-tuin-en-keukenstopcontact worden aangesloten, al blijft het laadtempo dan wel beperkt tot 2,3 kW. Houd je dat 12 uur vol, dan kun je dagelijks bruto 27,6 kWh laden via het stopcontact. Een zuinige Tesla-rijder komt daar toch al gauw 200 kilometer ver mee.
Lees ook: Chinese elektrische auto’s zijn klaar om Europa te bestormen: ‘Het vergt een lange adem’
