Veel bedrijven werken al aan de gezondheid van hun medewerkers, maar nog weinigen doen het strategisch. Tijd voor Gezond Ondernemen, The Next Step. ‘Je kunt functioneren en gezondheid niet los zien van de sociale context.’
Best practice van Management Team + Zilveren Kruis Achmea
Duurzame inzetbaarheid, vitaliteit, gezondheidsmanagement: een béétje onderneming heeft tegenwoordig wel op een of andere manier beleid om de werknemers gezond aan het werk te houden. Was het enkele jaren nog ondenkbaar dat een werkgever zich bemoeide met de conditie van zijn medewerkers, trends als vergrijzing en sterk oplopende zorgkosten hebben de aandacht ervoor in een stroomversnelling gebracht.
Toch is gezondheid geen doel op zich, benadrukt Maarten Jan Stam, manager a.i. Gezond Ondernemen bij Zilveren Kruis Achmea. ‘Uiteindelijk draait het om behoud of verbetering van iemands functioneren, op het werk én in de privésfeer, wat overigens steeds meer in elkaar overloopt. Wij proberen ‘gezond’ daarom te koppelen aan het succes van de organisatie. Een werkgever gaat het om een optimale prestatie. Bij ‘Gezond Ondernemen The Next Step’ ligt daar dus nog meer nadruk op, meer dan op het terugdringen van het verzuim alleen.’
Faciliterende rol
Het gaat erom dat de werknemer intrinsiek gemotiveerd wordt zichzelf zo gezond en productief mogelijk te houden, stelt Stam. ‘De boodschap is dus niet: “Wij bepalen wat goed voor je is en daar heb je je aan te houden.” De boodschap is dat je de werknemer wilt uitleggen waarom gezond en functioneel zijn voor hem én voor zijn organisatie van belang zijn. En dat je werknemers vervolgens zelf de regie geeft. De werkgever faciliteert alleen, geeft de werknemer de mogelijkheden zijn inzetbaarheid – in de breedste zin van het begrip – te verbeteren. TNO onderzoekt momenteel, samen met ons, hoe we medewerkers kunnen stimuleren zelf verantwoordelijkheid te nemen en wat daarvoor nodig is. Op basis van wat ik tot nu toe gezien heb, heb ik daar veel vertrouwen in.’
Fancy interventies
Cruciaal is dat slechts die interventies worden gefaciliteerd die hout snijden, zegt Stam. Dat lijkt logisch, maar is dat volgens hem lang niet altijd: ‘Veel arbeidsgerelateerde zorg wordt aangeboden omdat het nu eenmaal de gewoonte is. Tegelijk zie je bijna dagelijks nieuwe, fancy gezondheidsinterventies verschijnen waarvan het effect onduidelijk is. Wij willen geen protocollen die niet of beperkt werken, dus stellen we altijd de vraag: where’s the evidence? We willen alleen aanbieden wat aantoonbaar werkt om de schadelast voor de werkgever te beperken. Dat gaat dan zowel om de schade als gevolg van een medewerker die verzuimt, maar ook om de kosten van de interventie om dezelfde medewerker weer aan de slag te krijgen. Door uitgebreide en minutieuze monitoring krijgen we steeds beter overzicht van wat in een specifieke situatie wel werkt en wat niet.’
In kaart brengen
Zilveren Kruis Achmea werkt samen met een aantal grote klanten onder de naam KAARAF, een acroniem van onder meer KLM, ABN Amro en Facilicom. ‘In dit samenwerkingsverband doen we onderzoek naar de samenhang tussen vitaliteit en eigen regie. Daarnaast brengen we in kaart wat het precies is dat productiviteit bepaalt’, vertelt Stam. Dat leidt soms tot verrassende inzichten, zegt hij. ‘Zo ontdekten we bij een van de grootste uitzendorganisaties van Nederland dat het type leiderschap en de dominante cultuur veel bepalender is voor de werkprestatie en duurzame inzetbaarheid dan bijvoorbeeld de conditie of Body Mass Index van de medewerkers. Dat lijkt misschien een open deur, maar in ons werkveld zijn we gauw geneigd alles vanuit het traditionele medische perspectief te bekijken.’
Arbeidscultuur
‘Maar de mens is meer dan een lijst gezondheidsparameters. Je kunt functioneren en gezondheid niet los zien van de sociale context. De arbeidscultuur en het type leiderschap blijken soms meer effect te hebben op de ervaren gezondheid en inzetbaarheid dan zaken als lichaamsbeweging, gezond eten en goede slaap.’ Een belangrijke conclusie, vindt Stam. ‘Natuurlijk gaan wij als zorgverzekeraar niet op de stoel van de manager zitten. Maar als onze adviseurs de belofte willen waarmaken om de gezondheid en inzetbaarheid van werkend Nederland te vergroten, moeten we wel van alle markten thuis zijn en deze thema’s niet uit de weg gaan. Het is in ons aller belang dat we zorgkosten beperken en de prestaties van werkend Nederland vergroten. Het is mooi om te zien dat hierin een steeds breder en gedeeld partnership ontstaat.’
Ketenbenadering
Gezond Ondernemen The Next Step gaat volgens Stam uit van een zogeheten ‘multi-stakeholder-aanpak’: zowel zorgverzekeraar, onderneming, werknemer als de maatschappij hebben er belang bij. Hij hamert daarom op een ketenbenadering. ‘Ons werkveld wordt traditioneel door ad hoc oplossingen gedomineerd. Die oplossingen zijn bovendien sterk afhankelijk van hoe de organisatie werkt en wie het voor het zeggen heeft. Stel: je hebt een verzuimprobleem. Dan kan het gebeuren dat de HR-afdeling een nieuw leiderschapsprogramma ontwikkelt, de afdeling verantwoordelijk voor Health & Safety een nieuw preventief medisch onderzoek inplant, de arbodienst nogmaals de laatste risico-inventarisatie controleert en de lijnmanager zelf het verzuimgesprek 2.0 introduceert. Maar als we íets geleerd hebben, is het wel dat de oplossing vrijwel nooit slechts in één van deze maatregelen zit.’
Haalbare en schaalbare oplossingen
‘Meestal is een integrale oplossing vereist, waarvan het ontwerp vaak nog belangrijker is dan de inhoud. Een belangrijke stap die wij hierin hebben gezet is het LAB Gezond Ondernemen; een groep professionals met verstand van zaken als veranderkunde, communicatie, leiderschap, proces- en projectmanagement en wet- en regelgeving. Volgend jaar komen zij met een breed pakket haalbare en schaalbare oplossingen rond bijvoorbeeld duurzame inzetbaarheid, communicatie, eigen regie, en effect van interventies.’
