Jan Kees de Jager, CFO van KPN, vergelijkt zijn rol het liefst met rally rijden, zijn hobby. ‘Toen ik binnenkwam, keken we op de finance afdeling vooral in de achteruitkijkspiegel. Maar wie altijd in die spiegel blijft kijken, rijdt aan de voorkant vanzelf tegen een boom. Je moet vooruitkijken om verder te komen.’
Toen De Jager in augustus 2014 bij KPN binnenkwam, was dat de manier waarop de financiële afdeling van de telecomprovider handelde. ‘Ik zag een bedrijf dat al jaren omzet verloor, doordat de traditionele omzet uit telefonie verdween. Daar kun je weinig aan veranderen, maar om groei te maken moesten we de tering naar de nering zetten.’
Het tweede wat hem opviel was dat KPN weliswaar heel goed was in audit en financial control, maar dat van finance in de toekomst meer wordt verwacht. Om terug te komen op het rally rijden: ‘De finance afdeling 2.0 is de navigator in de auto. De bestuurder rijdt weliswaar, maar rijdt beter op aanwijzingen van de navigator.’
Automatisering
De finance afdeling wordt vaak genoemd als het gaat om robotisering van veel werk. Waar een deel van het werk geautomatiseerd wordt, komen er een hoop nieuwe taken op hun bord. Daarmee verandert ook de rol van de CFO. In een podcast van McKinsey wordt het doorlopende onderzoek dat de consultant houdt onder 400 C-level managers toegelicht. 200 daarvan zijn verantwoordelijk voor de financiën van grote bedrijven, de andere C-levels kennen andere taken.
Uit het onderzoek, dat iedere twee jaar wordt gehouden, blijkt dat de CFO steeds meer andere afdelingen aan zich heeft rapporteren en dat er andere taken bij komen. Transformatie en verandering binnen het bedrijf komen vaak op het bord van de CFO.
De Jager herkent dat. ‘Aan de hand van data kun je voorspellingen doen over wat er komen gaat.’ De verandering begon allereerst bij zijn eigen afdeling. De Jager was verantwoordelijk voor een grote reorganisatie. ‘We hebben kritisch gekeken naar waarom we bepaalde dingen doen.’ De 800 pagina’s die geschreven werden om het bedrijf te besturen gingen de deur uit, de afdelingen financial control en accounting werden teruggebracht. Per saldo werd 45 procent van de kosten gereduceerd. ‘Terwijl we uiteindelijk wel meer werk gedaan kregen. Wie vasthoudt aan dingen omdat ze ‘altijd zo gedaan zijn’, komt niet vooruit.’
Opleiding
Het vraagt niet alleen om een verandering binnen de afdeling, maar ook opleidingen passen zich aan. Wereldwijd onderzoek van Institute of Management Accountants (IMA) naar de veranderingen in het vakgebied, zorgde ervoor dat internal auditing uit het curriculum van IMA’s Management Accountant opleiding werd geschrapt. ‘Daarentegen worden soft skills en ethiek veel belangrijker, dus daar wordt meer aandacht aan besteed’, vertelt Alain Mulder, verantwoordelijk voor de Europese tak van de internationale beroepsvereniging. ‘Ethiek werd eerder gezien als iets voor erbij, maar mede vanwege de compliance maatregelen vanuit de overheid is dit iets waar veel aandacht voor is.’
Een ander, minder verrassend punt: technologie. Want het vakgebied mag weliswaar onderhevig zijn aan automatisering, er komen andere, technologische eigenschappen voor terug. Mulder: ‘Finance professionals moeten hele analytische skills hebben om data te kunnen interpreteren. De CFO trekt daarbij de kar en is de schakel naar de rest van het bedrijf om die data te vertalen.’
De schakel zijn is echter lastig als mensen niet precies weten wat je doet binnen het bedrijf. Uit een ander onderzoek van McKinsey uit december 2018 blijkt dat er nogal een gat bestaat tussen wat CFO’s doen en wat de rest van het bedrijf denkt dat ze doen. Waar CFO’s hun waarde vooral in strategisch leiderschap en performance management zoals doelen zien, denkt de rest van het bedrijf dat CFO’s vooral van waarde zijn in kosten- en productiviteit management en de traditionele finance rollen.
Presentatie
Om die kloof te verkleinen, besloot De Jager met zijn team veel het bedrijf in te gaan om door middel van presentaties te laten zien wat zijn plannen waren: minder traditionele rollen, meer aan de hand van data werken. ‘De dashboards die we hebben ingericht zorgen ervoor dat je aan de hand van real-time data je werk bij kan sturen.’ Wederom een vergelijking met rally rijden. ‘In plaats van dat je je race rijdt en daarna gaat kijken hoe hard je ging, kun je nu aan de hand van de real time data in de auto je gedrag al aanpassen om beter te presteren.’
Door de vele presentaties die hij over deze nieuwe werkwijze gaf, werd voor het bedrijf het werk van de finance afdeling duidelijk. ‘En daarmee het belang. Mensen wisten waar ze ons voor konden bereiken: niet alleen de cijfers, maar ook de strategie.’ Het onderzoek van beroepsvereniging IMA laat bovendien zien dat het gesprek aangaan een van de belangrijkste rollen voor de CFO is. ‘Je moet een goed verhaal hebben, je presentatie skills en story telling moeten goed zijn’, aldus Mulder.
En de Chief Strategy Officer dan, die in sommige bedrijven aanwezig is? Bij KPN komt Wouter Stammeijer uit de financiële organisatie. ‘Als Strategy Officer is een financiële achtergrond niet noodzakelijk’, stelt De Jager, ‘maar dan is het wel belangrijk om een stevige financiële ondersteuning te organiseren.’
Dit artikel is eerder gepubliceerd op 22 augustus 2019.
