Waarom een zoektocht naar continu geluk ons overspannen maakt

Overal waar 'te' voor staat, is niet goed. Dus te veel positieve opwinding ook, aldus Cees Schenk.

Zo nu en dan een pas op de plaats, verbetert het eigen welzijn en leidt tot betere resultaten. Voortdurend in de zogenaamde gelukmodus opereren, blijkt voor velen op de langere termijn te belastend. Een groot deel van werkend Nederland komt ’s avonds uitgeput thuis. Te vermoeid om werkelijk nog iets te ondernemen en te lusteloos om bijvoorbeeld tijd te besteden aan het klaarmaken van een lekkere en gezonde maaltijd. Na nog een paar uur op de bank hangen voor de televisie of naar het computerscherm staren, vallen we tegen de grens van uitputting ons bed in.

Hard werken

De algemeen gedeelde opvatting over vermoeidheid is dat het door fysieke belasting wordt opgewekt. Te weinig slaap, of intens geleverde fysieke inspanning, zoals bij sporten, zijn de bronnen voor vermoeidheid. En logischerwijs veronderstellen velen dat een dag lang hard werken dus per definitie ook tot vermoeidheid leidt. Fysieke inspanning zou verklaren waarom velen zo extreem moe zijn na één dag werk. Maar hoeveel mensen verrichten er nu werkelijk fysiek veeleisend werk?

Psychische last

Heel erg moe worden van het werk zou logisch zijn als je de gehele dag fysieke arbeid levert. De grondwerker, loodgieter, kok, kelner of metselaar verrichten werkelijk fysiek zwaar werk. Honderdduizenden verrichten echter dagelijks werk waarbij niet veel fysieke inspanning geleverd wordt. Maar de ervaren vermoeidheid valt natuurlijk niet te ontkennen en is werkelijk. Bij aanhoudende of telkens terugkerende sterke vermoeidheid en geen sprake van werkelijk fysieke arbeid, dan is de belasting van een psychische aard.

Teveel positieve opwinding

Elliot Berkman, lector aan de psychologie faculteit bij de universiteit van Oregon, stelt dat we uitgeput raken van zowel positieve als negatieve emoties, als die emoties een hoge intensiteit hebben. Lichamelijk maakt het niet veel uit of er sprake is van een positieve of negatieve emotie. Voor het aanzetten van het stress-systeem is vooral de intensiteit van emotie van belang. Qua fysieke belasting maakt het systeem weinig onderscheid tussen positief of negatief. Zowel boosheid en frustratie, maar ook van de kick door jezelf te overladen met positieve taken die nog af moeten, leiden tot mentale en lichamelijke opwinding. Het is de intensiteit van de emoties die ons lijf belast. Zo lijkt bijvoorbeeld verdriet qua belasting meer op contemplatie, dan op (positieve) opwinding of angst.

Geluk

Wij zijn geneigd geluk te associëren met zeer intensieve positieve emoties. Jeanne Tsai van de Stanford universiteit, vroeg Amerikanen in een studie naar het verband tussen ervaren geluk en de bijbehorende emoties, naar hun gevoelens, als alles ideaal ging en zij gelukkig zouden zijn. Een ruime meerderheid van de ondervraagden noemden zeer intensieve emoties als een teken van geluk. Even kort door de bocht: veronderstel ik dat wij Noordwest-Europeanen heel wat gelijkenis vertonen met de Noord-Amerikanen. Zodoende kunnen wij stressreacties bij zeer intensieve emoties ook verwachten bij ons doorgaans nuchtere volkje.

Energieverslinder

Stressreactie impliceert een verhoogde hartslag, zweten en toenemende bloeddruk. En als dat aanhoudt, dan kan iedereen daar kanp moe van worden. Als je altijd op zoek bent naar prikkels, dan ontnemen de intensieve emoties die daarbij komen kijken je ook energie. En minder energie zorgt er voor dat je minder goed focust en onwillekeurig zelfs gaat multi-tasken. Dit van de ene naar de andere taak hoppen en door sommigen als ideaal gepropageerde werkstijl, werkt als een extra energie verslinder. Als je continu zeer intensieve emoties van geluk najaagt, leidt absoluut tot het tegenovergestelde.

Overspannen van geluk

Natuurlijk raken veel mensen overspannen van negatieve ervaringen en objectief waarneembare belastende werkomstandigheden. Daarnaast moeten we het haast dwangmatig streven naar aanhoudend positieve emoties. De wens om geluk te ervaren kan even sterk een oorzaak voor overbelasting zijn als het voortdurend gefrustreerd raken in je werk.

Hou het rustig

Natuurlijk is het van belang dat je betrokken en enthousiast je werk verricht, maar hou het een beetje rustig. Zorg voor regelmatige afwisseling tussen de energieke opwinding en het verwerken van alles dat je meemaakte. Regelmatig doelgericht gas terug nemen, is goed voor je gezondheid en je gevoel van welzijn. Sterker nog, jezelf bij regelmaat even terugtrekken in de relax modus, maakt dat je een goede energie reserve houdt. Zo kan je blijvend veerkrachtig reageren om plots wisselende omstandigheden.

Rustig aan, dan breekt het lijntje niet.

Meer over Brein in bedrijf:

• Elk probleem 'een uitdaging' noemen? Dat helpt je niet altijd vooruit
• Beter en sneller worden in 2016? Dat is een waardeloos doel
• Stop ermee in 2016: multitasken is niet productief
• Geboren leiders doen aan zelfreflectie (maar het is ook te leren)
  
• 7 manieren om het beste uit je team te halen
  
• Dit zijn de 6 mechanismes die werkelijke samenwerking hinderen
  
• Alle columns van Cees Schenk