Er is niets zo hinderlijk als het vervallen in ineffectieve en soms zelfs hinderlijke gedrags- en relatiepatronen. In de opleiding Transactionele Analyse wordt er vanuit gegaan dat het ontwikkelen van meer zelfinzicht en zelfbewustzijn de manier is om hier verandering in te brengen. Gedragsexpert Manon Bongers houdt je aan de hand van psychologische concepten een spiegel voor en leert je reflecteren op vragen als:
- Wat is jouw overlevingsstrategie?
- Wanneer schiet je erin?
- Wat gebeurt er dan?
- En hoe kun je jouw manier van denken en je gedrag veranderen?
Leer waarnemen op drie verschillende niveaus
Gedragsverandering is misschien wel het allermoeilijkste wat er is! Er is vaak een directe aanleiding nodig om tot verandering te komen. Irritaties en conflicten zijn soms de ideale aanleiding om je eigen gedrag te gaan onderzoeken. Maar wat is er dan precies aan de hand? Vul je misschien het denken van anderen in? Leg je de lat te hoog? Of rationaliseer je je eigen gevoelens of die van een ander? Om te begrijpen en te leren inzien wat het effect van je gedrag op je medewerkers is, is observatie in het hier en nu cruciaal.
Deze drie niveaus van waarnemen heb je nodig om vanuit het contact met jezelf verbinding met de medewerker te maken:
- Wat neem je waar bij jezelf?
- Wat observeer je bij de medewerker?
- Wat speelt er in de relatie tussen jou en de medewerker?
Gedragsverandering heeft positieve ervaringen nodig
Zodra je je bewust bent geworden van jouw valkuilen en je besluit dit te willen veranderen, is het belangrijk om concreet te verwoorden wat het nieuwe gedrag is dat je wilt ontwikkelen. Zet vervolgens kleine stappen in het oefenen met voor jou nieuw gedrag: zorg ervoor dat ze voldoende uitdagend zijn en toch realistisch.
De kans is groter dat je jouw gedrag succesvol verandert wanneer je in rustig vaarwater zit en je ontwikkeling wordt ondersteund door de omgeving waarin je verkeert. Maar wanneer je het heel druk hebt, moe bent of niet lekker in je vel zit, is dat een stuk moeilijker. Kies daarom een voor jou vertrouwde omgeving om te oefenen met je nieuwe gedrag.
Wanneer je positieve ervaringen opdoet, groeit je zelfvertrouwen en bereik je eerder succes. Als je vooruitgang ervaart, merk je dat het nieuwe gedrag je steeds makkelijker en beter afgaat en ‘het nieuwe normaal’ begint te worden.
Maak bewust gebruik van je persoonlijkheid
Het komt regelmatig voor dat leidinggevenden hun werk op de automatische piloot uitvoeren en niet kunnen onderbouwen wat ze doen en waarom. En daar gaat het vaak mis! Een psychologische gereedschapskist en inzicht in je persoonlijkheid en de invloed van jouw persoonlijke geschiedenis op je functioneren in het hier-en-nu kunnen je helpen.
Jouw persoonlijkheid is het instrument in het begeleiden van mensen. Je neemt jouw persoonlijkheid (eigenschappen, kwaliteiten, valkuilen, ervaringen, overtuigingen en referentiekader) mee in relatie tot je medewerkers. Zelfinzicht en zelfbewustzijn zorgen ervoor dat je weet op welk moment je iets inzet, wat je inzet en waarom je daarvoor kiest. Zo leer je bewust keuzes maken ten aanzien van je eigen gedrag en je reactie op het gedrag van je medewerkers.
Case uit de praktijk van Manon Bongers: Pieter
Pieter is leidinggevende op een communicatieafdeling en is een extreme perfectionist. Als iets niet gedaan wordt volgens zijn hoge eisen reageert hij fel, dit veroorzaakt een schrikreactie bij zijn medewerkers.
In een feedbackoefening tijdens een teamsessie kunnen de teamleden uiten wat ze het gedrag van Pieter met ze doet. Pieter is ervan geschrokken hoe zijn medewerkers hem zien: dwangmatig, perfectionistisch, controlebehoeftig en autoritair. Doordat hij zichzelf overvraagt, roept hij dit gedrag ook op bij zijn medewerkers. Met als gevolg gespannen en vermoeide medewerkers, die grenzeloos loyaal aan hun manager zijn.
Een leerdoel voor Pieter is hier het bijstellen van zijn hoge verwachtingen naar realistische doelstellingen, zowel voor hemzelf als voor anderen. Een actiepunt van de medewerkers is Pieter aan te spreken op zijn gedrag.
Wil je meer zelfinzicht en zelfbewustzijn ontwikkelen door jouw inzicht in de persoonlijkheidsstructuren en bijbehorend gedrag te vergroten? Manon Bongers is expert in de gedragspsychologie en verzorgt de opleiding Transactionele Analyse ‘Coachen vanuit de positieve psychologie’.
Transactionele Analyse Opleiding
