Het is opvallend hoe snel TED, een van de coolste merken ter wereld, zijn eigen kroonjuwelen heeft verkwanseld.
Vorig jaar kregen enkele gezaghebbende Amerikaanse bloggers een TEDx-toespraak uit 2010 onder ogen. Tijdens TEDxCharlotte (in veel Amerikaanse steden waaronder Charlotte, North Carolina werden in 2010 TEDx-conferenties gehouden) had de onbekende wetenschapper Randy Powell gesproken over het onderwerp ‘vortex-based mathematics’. De bloggers die de speech terugluisterden, begonnen zich er in toenemende mate vrolijk over te maken.
Slagaderbreuk
Hoe vaker de TED-talk werd beluisterd, hoe onbegrijpelijker hij werd voor de bloggers. Er was wiskundejargon te horen, maar er was geen touw aan vast te knopen. De bloggers vroegen zich af wie naar de toespraak kon luisteren zonder ‘in een ambulance te worden afgevoerd met een slagaderbreuk’. Een hoogleraar van Stanford die lesgeeft op het betreffende vakgebied, en die om een reactie werd gevraagd, veronderstelde dat Powell in zijn toespraak allerlei technische termen willekeurig op een rij had gezet. “Hij is (1) krankzinnig, (2) een sjacheraar die uit is op roem of geld, of (3) doet een Sokal-hoax met TED. Ik denk dat het in gelijke mate 1 en 2 is.” (De Amerikaanse geleerde Alan Sokal stuurde in 1996, als test, een nepartikel vol met pseudo-jargon naar een tijdschrift, dat prompt werd gepubliceerd.)
Smet op blazoen
De reactie van de Stanford-prof stond in de Harvard Business Review, dat een artikel over TED schreef. Het blad meldde ook dat de redactie van TED na dit blogo-schandaal aan Randy Powell vroeg om zijn toespraak te onderbouwen. Toen daar totaal geen reactie op kwam, werd zijn toespraak van de site verwijderd. Maar een stevige smet op het TED-blazoen was inmiddels een feit.
Indrukwekkende opmars
Terwijl de opmars van TED toch zo indrukwekkend was geweest. TED-congressen worden al sinds 1984 elk jaar gehouden. In 2006 besloot de Californische organisatie om de toespraken via internet openbaar te maken. De TED-talks met hun bondige format en topsprekers werden al snel een begrip. In 2009 ging TED een stap verder met het instellen van TEDx. ‘Derde’ organisatoren mochten in licentie evementen organiseren onder het TED-merk. Inmiddels gebeurt dat in ruim 130 landen.
Aantal evenementen explodeerde
TED was toen al uitgegroeid tot een veel bewierookt merk, dus geen wonder dat het aantal evenementen tussen 2009 en 2013 explodeerde. In elke stad loopt wel iemand rond die de echte TED wil nadoen. Alleen al deze meimaand kun je in Nederland TEDx-evenementen aantreffen in Leeuwarden, Delft, Haarlem, Nijmegen en Scheveningen. Volgende maand staan Eindhoven, Groningen, Lelystad en opnieuw Leeuwarden op de planning. De belangstellende die een TEDx-congres wil organiseren, moet zich daartoe melden bij het hoofdkantoor van TED en wordt doorgelicht, maar de eisen zijn niet zwaar. Dat kan ook moeilijk, gezien het feit dat de TED-organisatie grotendeels draait op vrijwilligers, voor wie het vanuit Californië niet eenvoudig is om de kwaliteit van (ik noem maar) TEDxStendenUniversity in Leeuwarden te bewaken.
Egyptische psychoaromatherapie
Niet helemaal verwonderlijk, daarom, dat het afgelopen december weer mis ging. Steen des aanstoots was TEDxValenciaWomen in Spanje, waar nogal occulte wetenschapsgebieden aan bod kwamen zoals kristal-healing, ‘plasmatica’ en Egyptische psychoaromatherapie, waarvan het wetenschappelijke gehalte door veel bezoekers danig in twijfel werd getrokken. “Een bespottelijke vertoning”, zoals een van de toehoorders schreef, “die respectievelijk TED, Valencia, vrouwen, de wetenschap en het gezond verstand raakte.”
TED vecht terug
De TED-organisatie is inmiddels aan het terugvechten tegen de afkalving van zijn merk. Dat gebeurt vooral door de voorwaarden waaronder een TEDx mag worden georganiseerd, flink aan te scherpen. Zo worden instructies naar de organisatoren gestuurd om wetenschap en pseudowetenschap beter uit elkaar te kunnen houden. Als er ‘slechte wetenschap’ wordt gepresenteerd tijdens een TEDx-evenement, kan de licentie worden ingetrokken. Dat is dreigende taal, maar helaas is het gehalte van een TEDx vooraf moeilijk te controleren. Het instrumentarium dat TED in handen heeft om duizenden TEDx-en te screenen is beperkt. Je kunt de licentie achteraf wel intrekken, maar dan is het kwaad inmiddels geschied.
TEDxStraathoek
Je moet je afvragen of het al niet veel eerder dan de afgelopen maanden is misgegaan. Destijds, toen TED in 2009 zijn merk min of meer vrijgaf met TEDx, werd dat gezien als een schoolvoorbeeld van open innovatie en crowdsourcing. Iedereen mag meepraten in de mondiale discussie! Ideas worth spreading! Maar de hoge kwaliteit en exclusiviteit die het kenmerk waren van TED, verdwenen met TEDx. Werden er in 2009 mondiaal zo’n 280 TEDx-evenementen georganiseerd; vorig jaar waren dat er al ruim 2.700. Hoeveel worden het er dit jaar? Binnenkort op elke straathoek: TEDxStraathoek.
Het merk TED stond tot voor kort voor: Stephen Hawking over het universum, Ken Robinson over creativiteit, Malcolm Gladwell met zijn geniale praatje over spaghettisaus. Inmiddels lijkt het merk meer te staan voor: Esther Oud van Beach Ameland, op 17 mei in Leeuwarden. Met alle respect voor Esther Oud; ze is nog net geen Stephen Hawking.
Er waren niet meer dan enkele jaren voor nodig voor TED om achtereenvolgens uit te groeien tot een van de leukste en coolste merken ter wereld, zijn merk op royale manier uit te lenen en zichzelf op te blazen.
