Bijna zou in Nederland het grootste wapenbedrijf van de wereld zijn gevestigd. Zonder superfusie blijven we de nr. 7. Is dat erg?
Het leek hem zo mooi, Thomas Enders, vanwege zijn militair verleden als parachutist bij de Luftwaffe beter bekend als 'Major Tom'. Hij wilde 'zijn' EADS, eigenaar van onder meer Airbus en verder onder meer fabrikant van kernwapens, bommenwerpers en gevechtshelikopters, maar wat graag fuseren met het Britse BAE Systems. Hij zag het al helemaal voor zich: een bedrijf ter waarde van bijna 32 miljard euro, een jaaromzet van gezamenlijk zeker 72 miljard euro (want dat was de omzet al in 2011), en in totaal 220.000 werknemers. En hij daar dan als ceo aan de top.
In Leiden
Maar het mocht niet zo zijn. Gisteren kwam een eind aan de onderhandelingen tussen het Britse defensiebedrijf en het Frans-Duitse, of eigenlijk: pan-Europese, lucht- en ruimtevaartconcern, wiens hoofdkantoor in Leiden zetelt, op het terrein van het vroegere Fokker Space, tegenwoordig een onderdeel van Astrium, EADS' ruimtevaartdivisie, die ook kernwapens maakt . De betrokken aandeelhoudende overheden kwamen er niet uit, uit de juiste machtsverdeling. Major Tom liet meteen weten 'teleurgesteld' te zijn dat de onderhandelingen zijn afgebroken, maar is wel 'blij het te hebben geprobeerd'.
Balen, Tom
Ja, balen, Tom. Nu moet je het met EADS dus blijven doen met de wereldwijde nummer-7-positie in wapenproductie en de nummer-2-positie in lucht- en ruimtevaart. Met 'slechts' iets meer dan 130.000 medewerkers. En erger nog: nu hou je ook al die overheden van het Europese vasteland en andere 'bijzonder aandeelhouders', zoals Daimler en Lagardère, meehijgend in je nek.
Bijzonder
Maar zeg eens eerlijk, Tom, had je het echt anders verwacht? Een bedrijf dat zó groot zou worden in nota bene defensieapparatuur, en dan met de Duitse, Franse en Engelse overheid als bijzonder aandeelhouder erin, dat zou toch ook niet goed kunnen gaan? Dacht je echt dat in een ruime maand te kunnen regelen, net een paar maanden na je eigen aantreden? Of zat er meer achter je pogingen, iets waar wij gewone stervelingen maar naar kunnen gissen?
Overtuigend
Toegegeven, je pleidooi vorige week in Bild en voor de camera's van Euronews was nog zo overtuigend. “De ministers van Defensie zijn aan het bezuinigen en geven minder opdrachten aan de industrie", zei je daar. "Voor ons betekent dat: óf we krimpen in het aantal arbeidsplaatsen óf we openen nieuwe internationale markten. Samen met BAE Systems kunnen we een echt internationaal platform voor groei vormen.” Mooi gespeeld, Tom. Vooral die werkgelegenheids-troefkaart, die doet het in deze tijden altijd goed.
Niet onomstreden
Maar je weet toch ook, beste Tom, dat je bedrijf niet bepaald onomstreden is? Dat je in een branche zit waar de gevoeligheden groot zijn. Dat je bijvoorbeeld continu onder vuur ligt van de Nederlandse Campagne tegen Wapenhandel, die maar wat graag je aandeelhoudersvergaderingen verstoren omdat je wapens zou leveren aan niet-NAVO-landen, zonder rekening te houden met de politieke situatie of economische gevolgen. Of dat je genoemd wordt als enige Nederlandse producent van kernwapens, en dat de meeste pensioenfondsen hier allang niet meer in je bedrijf willen financieren. Zou het misschien ook daarmee te maken hebben dat het niet helemaal zo gaat met het bedrijf als je hoopt?
A safer place
Dan kun je jezelf mooi neerzetten als een bedrijf dat goed is in 'developing sustainable aircraft, connecting people, observing and understanding Earth, and making the world a safer place'. En dan kun je ook mooi zeggen: 'EADS does things that matter'. Maar dan weet je ook, Tom: dat wordt best een moeilijke strijd om te winnen. Zeker als dan ook Brussel nog zich in de strijd mengt, vanwege een mogelijke monopoliepositie van het fusieproduct.
Bewonderen
We bewonderen je moed, beste Tom, eerlijk waar. En ja, je hebt het geprobeerd, dat kan niemand je ontzeggen. Misschien had je ook gewoon het tij niet zo mee, nu de economie niet bepaald draait als een tierelier en de Europese integratie zacht gezegd niet onder een heel gelukkig gesternte staat. En stel je eens voor dat het je gelukt was, dat zou wat zijn, zeg.
You'd better not mess
Maar als het om defensie gaat, horen wij van alle deskundigen altijd maar één ding: je moet niet naïef zijn. Neem je het me erg kwalijk als ik zeg dat het héél naïef was om te denken dat jij dit in een paar maanden zou fiksen? Het doet me bijna denken aan de droomwereld van de echte Major Tom, in David Bowies Space Oddity en later nog eens in diens Ashes to Ashes. Vooral dat zinnetje: 'My mother said: To get things done, You'd better not mess with Major Tom', dat zou je toch moeten aanspreken. Want nu moet je toch weer over tot de orde van de dag; al die werknemers uitleggen dat ze gewoon op de oude voet verder moeten, zonder Britse bemoeienis erbij. Airbussen bouwen, en liefst veel ook. Want dat is in deze tijd al moeilijk genoeg.
