In de welkomsthal van het hoofdkantoor van netwerkbedrijf Alliander in Arnhem zitten opvallend veel vrouwen te wachten. Een voor een worden ze opgehaald voor hun afspraak – ook verrassend vaak met een vrouw. Ingrid Thijssen, coo van het bedrijf, hoort de anekdote met een glimlach aan. ‘Bij dit bedrijf werken relatief veel vrouwen, een trend die lang voor ik hier begon werd ingezet. Iedereen hier wil het beste voor Alliander, en uit talloze onderzoeken blijkt dat diversiteit goed is voor de resultaten. Logisch om daar iets mee te doen.’
Grote bedrijven met half Nederland als klant – dat is het spectrum waarin Thijssen opereert. Was ze sinds 2011 directievoorzitter van NS Reizigers, in 2014 stapte ze over naar de energiesector om coo van Alliander te worden. ‘Vooral de transitie van fossiele energie naar duurzame alternatieven sprak me aan. Alliander loopt daarin voorop en ik voelde direct een klik.’
Dat was niet de enige reden dat Thijssen koos voor deze overstap. Intuïtief voelde ze dat ze veel toe te voegen had. ‘Alliander is een technisch bedrijf, onze teams van monteurs bestaan voornamelijk uit mannen. In de leidinggevende posities zijn vrouwen juist wel redelijk goed vertegenwoordigd: 26 procent van de leidinggevenden is vrouw. Dat is gunstig: vrouwen benaderen vraagstukken vaak vanuit een andere invalshoek en maken meer verbinding. Van collega’s hoor ik dat ik openhartig ben, me kwetsbaar opstel. Dat zijn vrouwelijke eigenschappen waarmee ik denk dat ik een voorbeeld kan zijn voor anderen.’
Durfde u die houding direct te laten zien toen u hier binnenkwam?
‘Ik had meteen door dat er met mijn komst iets veranderde, maar het vergde wel enige moed om me daadwerkelijk kwetsbaar op te stellen en de onbespreekbare dingen bespreekbaar te maken – de olifanten in de kamer te benoemen. Naar collega’s ben ik direct duidelijk geweest: ik kan losgaan op alle onderwerpen die relevant zijn voor het bedrijf en ik ben gek op de inhoud, maar het allerbelangrijkste wat ik toe te voegen heb is iets anders: dat er ruimte is voor openheid en kwetsbaarheid.’
Zou u zichzelf bestempelen als een feminist?
‘Ja, maar wel een heel positieve. Feminisme heeft vaak iets gefrustreerds en de focus op gelijk zijn. Ik geloof meer in de vrouwelijke kracht – die is hard nodig in de wereld. Het gaat me niet zozeer om de gelijke rechten, maar om de effectiviteit van vrouwelijke eigenschappen.’
Wat heeft die vrouwelijke kracht Alliander tot nu toe opgeleverd?
Lachend: ‘Dat de vergaderingen van de raad van bestuur sinds mijn komst standaard uitlopen. Ineens wordt er een stuk meer gepraat, ook over emoties. Natuurlijk was dat even wennen voor Peter (Molengraaf, ceo, red.) en Mark (van Lieshout, cfo, red.), maar zij hebben altijd gepleit voor meer diversiteit binnen het bedrijf. Toen ze een nieuw lid voor de raad van bestuur zochten, zijn ze door onze vrouwelijke managers bijna gedwongen een vrouw aan te nemen.’
Dan serieus: ‘Ik denk dat er sinds mijn komst meer ruimte is voor openhartige gesprekken. Het mag in de bestuursvergadering ook gaan over de dingen die niet goed gaan, of de dingen waar je mee in je maag zit. Meer dan wie welke taak verricht van ons drie, gaat het om hoe we met z’n drieën het goede kunnen doen voor het bedrijf.’
Wat is de grootste uitdaging voor Alliander?
‘De transitie van fossiele naar duurzame energie is op dit moment een van de grootste vraagstukken van de mensheid. Veel Nederlanders realiseren zich amper wat een enorme uitdaging dat is. Willen we de klimaatdoelstellingen van Parijs halen en de temperatuurstijging in 2050 onder de twee graden houden, dan moeten we op grote schaal energie besparen. Consumenten moeten overgaan op duurzame energie, alle stroom moet duurzaam worden opgewekt. Het is aan Alliander om te zorgen dat die duurzame energievoorziening betrouwbaar en betaalbaar is – en voor iedereen onder gelijke condities toegankelijk.’
Hoe krijgt u consumenten zo ver?
‘Consumenten willen wel duurzamere energie, maar kiezen er vaak toch niet voor. Duurzaamheid legt het nog te vaak af tegen financiering. Dat is voor ons een belangrijk vraagstuk. De centrale overheid zal keuzes moeten maken, maar ook bijvoorbeeld gemeentes hebben een belangrijke rol in duurzame energievoorziening. Het is nog altijd goedkoper om je cv-ketel te vervangen dan om een warmtepomp voor je huis aan te leggen. Dat moet en kan anders. Nederlanders zullen natuurlijke momenten moeten gebruiken om duurzaam te worden, zoals een verbouwing, een verhuizing of de vervanging van het aardgasnet. Als we de doelen van ‘Parijs’ willen halen, kookt en stookt in 2050 niemand meer op aardgas en hebben alle huizen minimaal energielabel B en zonnepanelen. Ook rijden tegen die tijd alle auto’s duurzaam. In onze fysieke leefomgeving gaat heel veel veranderen.’
Veel mensen zullen denken: we hebben nog 33 jaar, dat is best lang.
‘Als we nu wachten is het te laat. Een huis wordt gemiddeld één keer in de veertig jaar stevig gerenoveerd. Auto’s rijden ongeveer 18 jaar voordat ze vervangen worden. Als we pas in 2045 in actie komen met nog vijf jaar op de teller, dan lukt het niet meer. Veel mensen willen wachten op nieuwe technologische ontwikkelingen, maar daar hebben we simpelweg de tijd niet voor. We moeten nu beginnen met aanpassingen, en als er later een nog betere techniek blijkt te zijn, daar adaptief op reageren. Nogmaals: als we nu niks doen, zijn we te laat.’
Wat doet Alliander tegen deze temperatuurstijging?
‘De komende 15 tot 20 jaar worden veel gasnetten uit de jaren ‘60 vervangen. Voor de verwarming van huizen moet er op zo’n moment een duurzaam alternatief komen. In de jaren ‘60 is ervoor gekozen om de kosten voor de aanleg van die gasnetten met alle Nederlanders in 50 jaar terug te betalen. Voor de duurzame alternatieven moeten we ook zoiets doen. Dat maakt het voor bewoners beheersbaar en voor investeerders aantrekkelijk. Voor Alliander voelt dit dubbel. Een kwart van ons werk draait nu nog om aardgas. Toch zetten we ons in voor duurzame alternatieven. Als je als leider van een bedrijf het verschil kan maken in maatschappelijke vraagstukken, dan moet je dat doen. Ook als dat betekent dat je bedrijf over zijn eigen schaduw heen moet stappen.’
Voelt u zich ook persoonlijk verantwoordelijk voor deze kwestie? 
‘Ik zit op een cruciaal moment in de geschiedenis op een positie dat ik een verschil kan maken. De verantwoordelijkheid die daarbij hoort trek ik me persoonlijk aan. Als ik in 2050 ongeveer 80
ben en de energietransitie is mislukt, dan mogen mijn kleinkinderen me daarop aanspreken. Mijn generatie bestuurders moet het gaan doen, anders komt het niet goed.’
Lees het volledige interview met Ingrid Thijssen in de nieuwe editie van MT. Bestel hier een proefnummer.
