Iets doen omdat het kan, zonder morele overweging, is een vorm van machtsmisbruik, stelt Ronald Meijers.
‘Omdat het kan’, flapte hij eruit, toen ik vroeg waarom hij een derde huis in een warm land had gekocht. Een vergelijkbare reactie krijg ik vaak van bestuurders als ik hen naar het motief voor hun besluiten vraag. Maar denken dat iets een goed idee is omdat het in je vermogen ligt het te doen, zie ik als ééndimensionaal denken en dus een vorm van domheid.
Willen en kunnen
Het ethische of immateriële aspect van een beslissing negeren of botweg ontkennen wordt nogal eens verklaard uit pragmatisme. Zoals onlangs in het NRC-tweegesprek tussen Jesse Klaver en Jeroen van der Veer. De laatste stelde dat de politicus zich primair richt op wat hij wíl en de zakenman op wat kán. De kerntaak van de topmanager volgens de voormalig Shell-topman: doen wat nodig is om het voortbestaan van een bedrijf veilig te stellen.
Chief Impact Officer
Maar mijn vraag is dan: koste wat het kost? Waarom verbazen we ons er niet over hoe disproportioneel veel tijd, aandacht en techniek bedrijven investeren in het verzamelen en bespreken van financiële gegevens? Wat zou er veranderen als de CFO zich zou transformeren tot cio: Chief Impact Officer? En kwartaalrapportages vooral gaan over de mate waarin de ‘purpose’ van de organisatie wordt gerealiseerd?
‘Iets doen ‘omdat het kan’, zonder morele overweging, is een vorm van machtsmisbruik’
Duurzaam?
De VN publiceerde in april onderzoek waaruit blijkt dat geen enkel bedrijf in de olie-, voedsel-, tabaks-, auto-, mijn- of elektronische industrie geld zou verdienen als ze de werkelijke maatschappelijke kosten van bijvoorbeeld vervuiling en watergebruik gingen betalen. Ook het voorbeeld van Nestlé – vaak poserend als duurzaam bedrijf – vind ik schokkend: het bedrijf pompt ongelimiteerd water op uit kurkdroog Californië voor een niet gepubliceerde prijs om dit vervolgens aan de bevolking te verkopen met een winst (in 2012) van ongeveer 4 miljard. Waarom? Omdat het kan.
'Wysiati'
Wat wij zien is alles wat er is, of, zoals Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman zegt: ‘wysiati’: what you see is all there is. We moeten daarom zorgen dat we zien wat ertoe doet. En ons niet laten verblinden door een materialistische kijk op de werkelijkheid. Geld als de vlammen in een hedendaagse versie van Plato’s grot. Als ik Donald Trump hoor praten, denk ik wel eens: hoe rijker, hoe gebrekkiger het zicht op de werkelijkheid. Exorbitante salarissen worden gerechtvaardigd door vergelijkingen met andere exorbitante salarissen. Zien Raden van Commissarissen en adviseurs zoals die van Hay dan niet welke dimensies ze gemakshalve onderwaarderen? En welke schade dat veroorzaakt?
En waar hoop verdwijnt, overheerst angst
Leiders zijn zingevers. En als in hun taal materialisme overheerst, als ze financiële informatie als leitmotiv voor hun handelen gebruiken, dan vernietigen ze de hoop dat bedrijven tot het goede geneigd kunnen zijn. En waar hoop verdwijnt, overheerst angst. Angst die leidt tot wantrouwen, terwijl goede prestaties juist van vertrouwen afhankelijk zijn.
Ik denk dat iets doen ‘omdat het kan’, zonder morele of ideële overweging, een vorm van machtsmisbruik is. En een vorm van domheid waartoe leiders zich niet moeten verlagen.
Lees meer van Ronald Meijers
-
Waarom benoemen zoveel bedrijven systematisch de verkeerde leiders?
-
Digitalisering? Dat betekent meer afleren dan aanleren
-
Waarom pubergedrag ook grote organisaties kan verlammen
- Zoek vandaag eens innovatief de weerstand op binnen je bedrijf
- Alle bijdragen van Ronald Meijers
Dit verhaal staat in de meest recente printeditie van Management Team. Ben je nog geen abonnee? Vraag de huidige editie dan aan als gratis proefnummer.
