Het snelle recept tegen cynische medewerkers

Heb je een uitgebluste criticaster als medewerker? Deze 4 tips kunnen je direct van dienst zijn.

Als leidinggevende kom je dagelijks cynici tegen die elk plan direct afzagen. Soms zijn het notoire zeurpieten, waar je zo snel mogelijk afscheid van moet nemen. Deze medewerkers verzieken de sfeer en met een beetje pech slepen ze goedwillende collega’s met zich mee. Regelmatig zijn cynici echter niet als cynici geboren, maar zijn ze zo geworden. In zo'n geval is het opstekende cynisme een fase die veel effectiever te bestrijden is met een begripvolle reactie, dan met de lijnrechte confrontatie.

Van idee naar succes

Neem de bekende Ondernemer X. Zo'n tien jaar geleden zette hij zijn vrijetijdsbesteding om in een idee voor een bedrijf. Om van dit idee een plan te maken, mocht ik hem begeleiden. Het idee was nog wat onrijp, maar de fantasieën over de resultaten werden steeds concreter. Hij besloot te stoppen met zijn vaste baan en zijn plannen vol energie om te zetten in daden. Ideeën had hij genoeg, maar ze moesten wel uitgevoerd worden. Veel ideeën bleken in het begin anders uit te pakken in de praktijk, maar na iedere tegenvaller kwamen er weer nieuwe plannen. Aan energie en zelfvertrouwen ontbrak het hem niet. Langzaam maar zeker kwam het plan van de grond en binnen een jaar was de omzet hoog genoeg om van te leven. De resultaten gaven steeds weer nieuwe energie om door te zetten, met nieuwe successen als gevolg.

Hoe nu verder?

Op een afstand kon ik de geboekte successen goed volgen, want hij genereerde er regelmatig publiciteit mee. Op de momenten waarop we elkaar spraken, was de uitstraling van Ondernemer X energiek en zijn stroom aan plannen ogenschijnlijk niet uit te doven. Hoe anders was dat kortgeleden, toen hij mij belde voor een afspraak. Zijn plannen waren gerealiseerd, de geldstroom was voldoende verzekerd, maar hij had er geen zin meer in. Hoe nu verder?

Een wat cynische man

Ik trof een uitgebluste en cynische man. Geïnteresseerde vragen deed hij af met spotterige antwoorden. Alles bleek zich te herhalen; dagelijks, wekelijks en maandelijks had hij dezelfde werkpatronen en afspraken over plannen met anderen liepen meestal op niets uit. Hij zei: 'Ze zijn allemaal te angstig, of willen direct resultaat. Niemand durft nek echt eens uit te steken.' Wat hij nodig had, waren nieuwe ideeën. Met diverse mensen had hij het gehad over de opties om een nieuwe draai aan zijn bedrijf te geven, maar allle goede suggesties waren volgens hem gedoemd te mislukken.

Nieuwe ideeën genereren

Ondernemer X kwam bij me op bezoek om nieuwe ideeën te genereren. Jammer voor hem, maar ik heb geen verstand van zijn nering, dus voor steekhoudende ideeën was hij bij mij aan het verkeerde adres. Wel viel me zijn matte houding op. Hij had een slepende spreekstijl en kwam uitgeblust over, terwijl zijn voortdurende enthousiasme had plaatsgemaakt voor negativisme. Had hij zijn uiterste houdbaarheidsdatum als ondernemer bereikt? Ik betwijfelde het.

Voorzichtig opperen

Bij de gemiddelde ondernemers moet je niet aankomen met, zoals zij dat zelf noemen, 'gepsychologiseer'. Elke suggestie dat er iets fout zit tussen de oren, wordt afgedaan als onzin. Maar een veranderende stemming kan voortkomen uit chronische overbelasting, want het is een lichamelijk proces. Onvoldoende herstel na een stevige inspanning en telkens maar weer doorgaan kan zorgen voor een structurele verandering in de hormoonbalans. Dus nadat ik de veranderingen in zijn houding en gedrag benoemde en de mogelijkheid opperde van chronische overbelasting, veranderde de opstelling van Ondernemer X van negatief naar geïnteresseerd. Zoals het een goede ondernemer betaamt, wilde hij meteen weten hoe deze toestand direct veranderd kon worden.

Meteen verandering mogelijk?

Een chronische overbelasting is niet van gisteren op vandaag ontstaan, dus een totaal herstel zal altijd op zich laten wachten, maar er is wel een aanpak mogelijk waarmee direct enkele merkbare gevolgen ontstaan. Let wel: duurzaam veranderen vraagt een langere tijd en de paradox van een doelgerichte aanpak is dat het gevaar van overbelasting altijd op de loer ligt. Mijn gesprekspartner was in ieder geval bereid om de directe aanpak te volgen. Bij een volgende afspraak gaan we naar structurele veranderingen kijken, zodat nieuwe overbelasting kan worden voorkomen.

De directe aanpak

Als je als leidinggevende te maken krijgt met een medewerker die zich heeft ontwikkeld tot een uitgebluste criticaster, dan is specialistische hulp mogelijk zinvol, maar de volgende tips kunnen al direct van dienst zijn:

#1. Stop de overbelasting

De druk moet van de ketel bij de medewerker. Laat hem of haar alleen de hoogst noodzakelijke taken uitvoeren. Wat anderen kunnen doen, of dat wat kan worden uitgesteld, moet maar even wachten. Na ongeveer vier weken zal duidelijk herstel zichtbaar moeten zijn.

#2. Niet alleen stilzitten

Rust en stilzitten alleen bieden geen soelaas. Passiviteit zal de van oorsprong energieke medewerker louter irriteren en een nieuwe bron van stress veroorzaken. Regelmatig lichte, fysieke inspanning kan wonderen verrichten. Dagelijks een stevige wandeling of een redelijke fietstocht is ideaal. Gun de medewerker deze ruimte. De beweging kan goed ‘s morgens of ‘s middags worden uitgevoerd, maar niet ‘s avonds voor het slapen gaan. Creëer daarnaast een vaste dag- en nachtstructuur met vaste taken. Zorg dat de medewerker niet telkens overal over na moet denken. Het creëren van tijdelijke routine zal effectief blijken.

#3. Regelmaat

Het oude advies voor zwangere vrouwen – rust, reinheid en regelmaat – is ook bij chronische overbelasting een uitstekend advies. Inspanning afwisselen met rust en alles in een gematigd tempo uitvoeren, zal de energiebalans herstellen.

#4. Zoek betrouwbare informatie

Zie hier en hier.

Als het opstekende cynisme en de aanhoudende lusteloosheid veroorzaakt wordt door chronische overbelasting, dan zal rust en regelmaat een eerste en degelijke stap naar herstel en hernieuwde betrokkenheid vormen.

Meer van Cees Schenk?

• Geef aandacht en de inzet neemt toe
• Managementlessen van wielrennen als teamsport
  
• Alles van Cees Schenk