Uitkijkend over de Amstel zat ik onlangs terug aan een tafel bij restaurant Riva. Voor een interview in Sprout Magazine sprak ik hier uitgebreid met oud-beurshandelaar Gijs Nagel, die met zijn handelsplatform De Giro inmiddels de wereld verovert. Hij vertelde mij over het inschatten van risico’s en het belang van de theorie van de Black Swan. Een theorie die sinds afgelopen week actueler is dan ooit.
De Black Swan komt uit de koker van de Libanees-Amerikaanse auteur en wetenschapper Nassim Nicholas Taleb en wordt gezien als het summum van risicobeheersing. Binnen de wetenschap wordt het gebruikt om gebeurtenissen te typeren die niemand had kunnen voorspellen en met een enorme maatschappelijke impact. Voorbeelden zijn 9/11, het succes van Harry Potter, de Brexit en ja, nu ook de verkiezing van Donald Trump. Besef rondom het bestaan van de zwarte zwaan, maakt je een betere ondernemer en een betere leider.
Het mogelijke onmogelijke
Het ontstaan van concept gaat terug tot het Latijn en was tot de zestiende eeuw een bekend gezegde om iets niet bestaands of onmogelijks aan te geven. Tot in 1697 de Hollandse zeevaarder Willem de Vlamingh naar West-Australië vertrok en daar warempel tegen een zwarte zwaan aanliep. Sindsdien is het bestaan van de zwarte zwaan het toonbeeld van falsifieerbaarheid.
Taleb kwam in 2007 met het standaardwerk over de theorie, getiteld ‘De impact van het hoogst onwaarschijnlijke’. Taleb zegt hierin dat je niet moet proberen om zwarte zwanen te voorspellen, maar je moet wapenen tegen de negatieve effecten van een mogelijke gebeurtenis en klaar moet staan om positieve effecten te exploiteren. Bovendien zegt hij, is de gebeurtenis en het effect van een zwarte zwaan voor iedereen verschillend: de kip ervaart een ontmoeting met de poelier anders dan vice versa. Voorkom dus dat je de kip bent, is het devies.
Het gevaar van big-data
Een zwarte zwaan heeft historisch gezien een aantal kenmerken: de verrassing verschilt van alle normale verwachtingspatronen, heeft een grote impact en achteraf heeft men wel eens de perceptie dat de gebeurtenis wél voorspeld had kunnen worden, maar dat de beschikbare data beschikbaar niet is ingezet. De gebeurtenis was amper te voorspellen met computermodellen en dankzij bestaande vooroordelen van individuën en grote groepen wil men de kans erop nogal eens onderschatten. In de praktijk: hoe zeer we ook met zijn allen geloven in de kracht van big data, slechts één enquêtebureau in Amerika had een dergelijke overwinning van Trump voorspeld.
De zwakste schakel
Hoe ga je binnen jouw bedrijf om met dergelijke onzekerheid? Hoe wapen je tegen het opduiken van een alles verslindend monster dat je hele branche of zelfs de samenleving op zijn kop zet? Ken allereerst je eigen zwaktes door en door. Ga na welk bedrijfsonderdeel de zwakste schakel is (misschien zijn dit je financieringskosten of het aandeel van de handel die je naar politiek-instabiele gebieden exporteert) en wat je kunt doen om het belang hiervan af te bouwen. Een handig hulpmiddel hiervoor is de project pre-mortem van de Amerikaanse professor Gary Klein.
Taleb schetst ook dat je moet afstappen van het gebruik van de normaalverdeling, wanneer je financieel risico in kaart brengt. Het houdt je niet scherp voor de mogelijke gevaren en Taleb noemt het zelfs intellectuele fraude. Bovendien zegt hij, in zijn ‘tien principes voor een zwarte zwaan vrije samenleving’, dat kwetsbare businessmodellen kapot moeten wanneer ze nog klein zijn en dat er geen bonusstructuur mag ontstaan zonder dat er een ‘straf’ tegenover staat bij falen. Enkel een bonusstructuur werkt het nemen van risico’s bij individuën in de hand. Wed tot slot niet op één paard en spreid je verdienmodellen. Ontwikkel op tijd nieuwe modellen, die zich parallel ontwikkelen naast die van je core business.
De volgende Trump
Volgens Taleb komen zwarte zwanen vaker voor dan wij ons realiseren. Wij denken nu eenmaal binnen kaders en maken aannames op basis van de wereld om ons heen. De globale samenleving is echter groots, complex en onvoorspelbaar. We kunnen ons moeilijk voorstellen dat spelregels van de ene op de andere dag veranderen. Hoewel we niet dagelijks bezig kunnen (of willen) zijn met de volgende Trump, is wegkijken op de lange termijn geen succesvolle oplossing gebleken.
Meer weten over de theorie van Tabel, bestel dan De zwarte zwaan – de impact van het hoogst onwaarschijnlijke bij Managementboek.
