Overheden hebben een middel gevonden dat hun schulden laat smelten als sneeuw voor de zon. Het bedrijfsleven is echter de pineut.
Officieel staan onze zwakke eurobroeders op een crashdieet dat bestaat uit drastische hervormingen en bezuinigingen om hun uit de klauwen gelopen staatsschuld terug te brengen naar een aanvaardbaar niveau. Wat de politici alleen niet vertellen is dat ze dit combineren met een ander wondermiddeltje om de staatsschuld te doen slinken: financiële repressie. Hiermee wordt de rekening doorgeschoven naar praktisch iedereen in de private sector met enig kapitaal.
Rentes kunstmatig laag
Het IMF had ruim een jaar geleden al in de smiezen dat Europa wel eens terug zou kunnen grijpen op dit oude recept om van je staatsschuld af te komen. Maar beleggers signaleren sinds enige tijd ook dat er in Europa sprake is van financiële repressie. Hiervan is sprake als een land de rentes waartegen het leent kunstmatig laag houdt. Bovendien zorgt de overheid er direct of indirect voor dat financiële instellingen staatsobligaties van het eigen land moeten kopen. Samen met oplopende inflatie is het een wondermiddeltje waarmee je je staatsschuld kunt laten smelten als sneeuw voor de zon. De reële rente (gecorrigeerd voor inflatie) kan zo zelfs negatief worden. In ons land en in Duitsland is dit nu al het geval. Bovendien zien we dat de ECB en banken van zwakke eurolanden steeds meer staatsobligaties op hun balans hebben staan.
Belasting via de achterdeur
Mooi voor die overheden zou je zeggen, maar wat is het probleem voor ons burgers? Ten eerste hebben bedrijven en burgers er last van als financiële instellingen zoals banken en pensioenfondsen min of meer gedwongen worden om staatsobligaties aan te houden waarvan de rente eigenlijk te laag is. Het zou financieel aantrekkelijker zijn voor deze partijen om hun centen te beleggen in zaken die een hoger rendement opleveren. Geen wonder dat het geld dat kapitaalverstrekkers mislopen ook wel Financial repression tax genoemd wordt in onder meer dit paper van econoom Carmen Reinhart (deze dame publiceert overigens vaak interessante artikelen over dit onderwerp, dus een aanrader voor de liefhebber). Bovendien is het een 'belasting' die de overheden in stilte kunnen heffen zonder dat het volk op de barricaden staat. Maar linksom of rechtsom: private partijen met geld betalen de rekening.
Minder geld voor bedrijven
Bovendien lijkt het me logisch dat wanneer een bank meer staatsobligaties moet aanhouden, er minder geld overblijft om uit te lenen aan bedrijven. Geen wonder dus dat onder meer de bekende econoom en doemdenker Nouriel Roubini claimt dat overheden die zich schuldig maken aan financiële repressie, schade berokkenen aan de economische groei van hun land omdat de financiële sector niet goed kan functioneren.
Toch zijn er genoeg economen te vinden die denken dat financiële repressie helemaal niet slecht hoeft te zijn voor de economische groei van een land. Dat repressie en groei best samen kunnen gaan bleek bijvoorbeeld toen Europese landen na de Tweede Wereldoorlog (zo tussen 1945 en 1980) massaal hun staatsschulden terugdrongen door middel van financiële repressie. In die periode groeide de economie van veel van die landen prima.
Hoe het nu zal uitpakken is de vraag, en wat de gevolgen zijn van de moderne financiële repressie wordt ongetwijfeld in de toekomst verder onderzocht.
Eerdere blogs van Eline Ronner:
-
Bizarre oplossing van pensioenprobleem
-
Is God goed voor de economie?
- Met deze namen maak je carrière
