Stel, Jeff Bezos van Amazon loopt morgen onder de tram. Wie volgt hem dan op?
Onderzoekers van Stanford Graduate School of Business vroegen bestuurders van Amazon en 99 andere Fortune 250-bedrijven naar hoeveel mensen zij in staat achten hun bestuursvoorzitter op te volgen. Ze ondervroegen zowel uitvoerende, als niet-uitvoerende bestuurders (executives en non-executives) van de bewuste bedrijven.
De bestuurders bij Amazon kwamen met twee opties. Slechts twee, niet met naam genoemde kandidaten, waren volgens de eigen bestuurders in staat om Bezos als baas op te volgen.
Nu is Bezos als oprichter uniek. Bezos ís Amazon. Maar het probleem speelt bij veel meer bedrijven. De markt voor top-bestuursvoorzitters is krapper dan ooit, stellen de onderzoekers. Gemiddeld waren er vier potentiële kandidaten voor de CEO-positie bij de 100 onderzochte bedrijven. Het ging dan om opvolgers die de baan net zo goed, of beter konden doen dan de huidige CEO.
Techbedrijven en oprichters
Het lastigst blijkt het opvolgers te vinden voor bedrijven waar de oprichter nog aan de macht is. Voor Elon Musk bij Tesla zijn er maar drie mogelijk geschikte kandidaten, voor Warren Buffett bij Berkshire Hathaway eveneens drie. Dat is op zich niet zo verwonderlijk: het gaat best vaak fout als een oprichter vertrekt. Kijk naar Microsoft dat onder Bill Gates’ opvolger Steve Balmer veel van zijn glans verloor. Of naar Blokker Holding in Nederland, waar het na het vertrek van Jaap Blokker onder Roland Palmer bergafwaarts ging. Tim Cook lijkt als opvolger van Steve Jobs de uitzondering op de regel.
Het type bedrijf speelt ook een grote rol. Bedrijven in een relatief nieuwe business, zoals de meeste techbedrijven, of bedrijven waarvan het businessmodel onder druk staat, zoals mediabedrijven, hebben het extra lastig mensen te vinden. Softwarebeveiliger Symantec versleet maar liefst vier topmannen binnen tien jaar. Walt Disney heeft onlangs topmen Robert Iger gevraagd om wat langer aan te blijven.
Iets ‘eenvoudiger’ is het mensen te vinden voor de hoogste functie van meer ‘traditionele’ bedrijven. Bestuurders kwamen met 15 geschikte alternatieven voor David Taylor, de baas van Proctor & Gamble. En voor de rol van Mary Barra van General Motors staan 14 mensen in de coulissen klaar.
Verklaring voor hoge beloningen
Het grote tekort aan geschikte CEO’s werpt wel licht op de vraag waarom topmensen zoveel verdienen. ‘Als slecht een beperkt aantal mensen gekwalificeerd is om grote beursgenoteerde bedrijven te besturen, is dat een verklaring voor de enorme beloningen’, aldus David Larcker, hoogleraar accounting aan Stanford. Het gemiddelde salaris van een CEO van een groot beurgenoteerd bedrijf in Amerika bedroeg in 2015 bijna 14 miljoen dollar.
