Betrokkenheid bij een organisatie is goed voor het moreel gedrag van een individu, blijkt uit het promotieonderzoek van Suzanne van Gils. ‘En sanctioneren werkt.’
Wat heeft u precies onderzocht?
“Ik heb vooral gekeken naar de omstandigheden waarin mensen al dan niet moreel gedrag vertonen: gedrag dat in het belang is van de groep waarvan ze deel uitmaken. We wisten al uit eerder onderzoek dat leeftijd en het hebben van verantwoordelijkheid hiervoor belangrijk zijn. Dat werd in mijn onderzoek ook bevestigd. Hoe ouder en hoe meer verantwoordelijkheid, hoe moreler het gedrag. Nieuw is dat we vonden dat ook de mate van identificatie met de morele norm in de groep een belangrijke rol speelt.”
Leg uit…
“Het blijkt dat mensen die zich erg betrokken voelen bij de groep, die een belangrijk deel van hun identiteit ontlenen aan die groep of aan het werk dat ze doen, eerder geneigd zijn hun morele standaarden aan te passen aan de in die groep geldende norm. In mijn onderzoek zie ik dat er eigenlijk twee routes zijn naar moreel gedrag, namelijk dat het uit mensen zelf komt of dat het wordt gemotiveerd door de organisatiecultuur. Dat laatste biedt aanknopingspunten voor leiders die het morele gehalte van hun bedrijf op een hoger niveau willen krijgen.”
Wat moeten leiders doen die dat inderdaad willen?
“Ten eerste: zelf het goede voorbeeld geven. Als leider bepalen ze immers deels de normen van de groep. Door het onderwerp expliciet aandacht te geven, wordt ook al duidelijker dat het belangrijk is. In mijn onderzoek bleek dat ‘respectvol leiderschap’, waarbij de leider het individu binnen de groep aanspreekt en waardering heeft voor de verschillen tussen mensen, moreel gedrag stimuleert. Een andere belangrijke taak voor leiders is het sanctioneren van slecht gedrag. Als mensen die de fout ingaan, worden gestraft, bevestigt dat de norm voor de mensen die zich betrokken voelen bij de groep, en daardoor kunnen zij zich daaraan conformeren.”
Werkt het ook de andere kant op? Passen mensen zich ook aan in een ethisch zwakke groep?
“Dat heb ik niet onderzocht, en het bleek ook niet uit de data. Maar het zou kunnen, natuurlijk. Toch ben ik wel positief. Ethiek en moraliteit zijn tegenwoordig bijvoorbeeld belangrijke onderwerpen op de MBA’s. En alle aandacht ervoor is al een belangrijke stap in gedrag moreler maken.”
>> Dit artikel komt uit MT Magazine. Abonnement?
