‘It’s lonely at the top’ mag dan een cliché zijn, voor menig CEO is het de harde realiteit. De psychologische druk kan emotionele stress veroorzaken die werknemers nooit van hun leven mee zullen maken. Manfred Kets de Vries, professor Leiderschapsontwikkeling en Organisatieverandering aan INSEAD, bracht de risico’s in kaart en ontwikkelde een tegengif. Hier is het recept.
Standvastig en heldhaftig
Van buiten kan het gedrag van een topman hierdoor gereserveerd overkomen, maar dat maakt het juist moeilijker voor een CEO om effectief te zijn. En doordat enige steun vaak volledig afwezig is, kan een burnout een reële bedreiging worden. In het bijzonder zijn mannen daar vatbaar voor, omdat mannen hun relaties met vrienden en familie vaak ondergeschikt maken aan hun professionele ambities. In moeilijke tijden kunnen ze daardoor in een situatie terechtkomen dat ze niemand meer vertrouwen en hun heil zoeken in drank, drugs of buitenechtelijke affaires.
Hoe gevaarlijk ook, toch wordt maar bar weinig aandacht aan dit probleem gegeven. Sterker, de topmannen zelf maken het vaak nog zwaarder door een façade te creëren van de standvastige en heldhaftige CEO, dat alleen maar de druk doet toenemen om geen fouten te maken.
Wat zijn de risico’s?
Gegeven de complexe psychologische krachten adviseert Kets de Vries dat het raadzaam is voor deze topmannen om te letten op de volgende risico’s als ze een toppositie innemen:
- Het doel worden van vijandige en jaloerse gevoelens
De menselijke psyche drijft op jaloezie. Jaloezie heeft de evolutie van onze soort mede vormgegeven. Het motiveert ons om iets te bereiken wat anderen hebben. En jaloerse mensen worden vaak haatdragend. De onderbewuste angst om op te vallen, afgewezen te worden of te worden bekritiseerd draagt bij aan het gevoel van isolatie.
- Leven in een echokamer
Vele ondergeschikten zullen nooit de werkzaamheden of de ideeën van een baas aanvallen, ze verkiezen vaak een baas te behagen. Een mooi gezegd luidt: als je een leider bent, is de kans groot dat je omgeven wordt door leugenaars. Hierdoor raken veel CEO’s steeds meer geïsoleerd.
- Paranoïde worden
Als je omgeven wordt door leugenaars wordt het steeds moeilijker wie je kan vertrouwen, en dat is een ideale voedingsbodem voor paranoia. Eenzaamheid maakt dat gevoel alleen maar groter.
Wat kan een CEO doen?
Hoe kunnen topmannen het beste met al deze druk en eenzaamheid omgaan? Hoe kunnen ze het best in het reine komen met al deze negatieve gevoelens die anderen op hem projecteren? Het recept van deze professor van Insead steunt op drie pilaren:
- Wees bewust en mentaal voorbereid
Als je op de top van de piramide belandt wil dat niet zeggen dat je ineens de wijsheid in pacht hebt. Zelfs de meest talentvolle leiders hebben blinde vlekken. En vaak onderschatten toekomstige CEO’s die lang als nummer twee hebben gefungeerd de stress die een topbaan met zich meebrengt. Zorg dat je begeleidt wordt door iemand die in eenzelfde positie heeft gezeten. Bereid je mentaal voor op de hoge psychologische kosten van succes en macht.
- Bouw een extern netwerk van steuntroepen
Vaak zijn partners niet in staat om de juiste steun te geven omdat ze gek worden van het aanhoren van alle problemen iedere dag weer of ze hebben zelf al genoeg op hun bord. Ontwikkel daarom een netwerk om je heen van mensen die jouw uitdagingen begrijpen en die je op een sympathieke manier kunnen adviseren en coachen. Dat kunnen gelijkgestemden zijn, maar ook coaches of consultants. Of beter nog: koester of maak niet-werkgerelateerde vrienden, zodat je eerder kan ontspannen en in balans kan komen.
- Uit je dankbaarheid
Tegengif
Een andere manier om het proces van eenzaamheid te vertragen is het uiten van dankbaarheid aan mensen om je heen. Op vele manieren is dat een krachtig instrument. Dankbaarheid verhoogt de aanmaak en afgifte van oxytocine, een hormoon dat gedragingen bevordert als vertrouwen, vrijgevigheid en affectie. Een dankbare houding kan helpen om positieve emoties te ervaren, goede ervaringen te hebben en je gezondheid verbeteren.
Door te erkennen en te vieren dat iedere rol bij kan dragen aan het doel van een organisatie, kunnen topmannen ervoor zorgen dat hun ondergeschikten zch buitengesloten voelen. Het stimuleert ook een cultuur waarin het waarschijnlijker is dat werknemers de moed zullen hebben om tegen de baas in te gaan.
Meestal is het leven te hard om alleen te zijn en soms is het leven te goed om alleen te zijn. Niet alleen is eenzaamheid onze grootste angst, het is ook ons grootste gebrek. Eenzaamheid is ook het moment om je te realiseren dat er iets moet veranderen. Topmannen moeten hier aandacht aan besteden en zich realiseren dat het tegengif tegen eenzaamheid gemeenschapszin is.
