Knegtmans en Poelman onderzochten voor het boek onder meer in hoeverre het bedrijfsleven klaar is voor de nieuwe, digitale wereld, met alsmaar ontwikkelende technologieën en het toenemende belang van dataverkeer. ,,En daarin zijn nog heel wat stappen te zetten”, geeft Poelman, specialist op het gebied van bionica en innovatie, alvast prijs. ,,Veel leiders denken dat het in hun branche niet relevant is, dat de digitalisering nog wel even zal duren. Maar het slaat ook in de meest conservatieve branches, zoals in de vastgoedwereld, al snel toe.”
Aanpassingsvermogen
Met name het tempo waarin het speelveld verandert wordt onderschat, merkt ook Knegtmans in zijn eigen vakgebied op. Als managing partner bij executive search-bedrijf De Vroedt & Thierry zoekt hij als CEO-scout de leiders van morgen. ,,Tachtig procent van de bedrijven heeft nog een overwaardering voor de verkeerde eigenschappen.” Maar wat zijn dan precies die eigenschappen die niet meer van deze tijd zijn? En waaraan moeten de leiders van morgen dan wel aan voldoen? Knegtmans: ,,Kennis en ervaring, dat is waar nog altijd vooral naar gekeken wordt. Maar in de tijd van digitalisering gaat het in essentie om het leidinggeven aan onzekerheid. Je weet namelijk niet hoe de toekomst eruit gaat zien”, legt Knegtmans uit. ,,Het gaat niet meer om ‘past performance’, oftewel om ervaring uit het verleden, maar veel meer om het leer- en aanpassingsvermogen. Dat is nogal een omwenteling voor veel mensen en organisaties, merken we.”
PepsiCo
Om een zo goed mogelijk beeld van de verschuivingen op het gebied van leiderschap te kunnen vormen, spraken Knegtmans en Poelman voor het boek met tal van toonaangevende leiders. Zo ook met Indra Nooyi, voormalig CEO van PepsiCo. Knegtmans: ,,Nooyi komt in tal van lijstjes van de meest invloedrijke vrouwen van de wereld voor. We hebben haar in New York opgezocht en ze vertelde dat toen ze als jonge vrouw uit India begon te werken bij Pepsi, de CEO een soort van alwetende leider was, die alle wijsheid in pacht had.” Inmiddels werkt het allang niet meer zo volgens Nooyi. ,,Ze legde uit dat je nu eigenlijk meer een leider van leiders bent. Over veel zaken weten anderen in het bedrijf tegenwoordig veel meer dan de CEO zelf. Wat dat betreft gaat het volgens de auteurs eigenlijk terug naar de oudste vorm van leidinggeven. In de tijd van de jagers en verzamelaars waren er meerdere onafhankelijke leiders. De een was bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het vinden van bessen, de ander voor iets heel anders. Daar gaan we nu ook weer naartoe en dat vergt een andere manier van leidinggeven.”
DSM
Feike Sijbesma, topman van DSM, richtte zich in gesprek met Knegtmans en Poelman onder meer op de nieuwe functie en boodschap die bedrijven steeds meer dienen te hebben. ,,Wat Sijbesma goed ziet, is dat organisaties steeds meer een ‘purpose’ moeten hebben. Een maatschappelijk relevant doel, waarvoor de werknemers uit bed willen komen”, zegt Knegtmans. ,,Grote bedrijven zien steeds meer in dat ze een groeiende invloed hebben op wat er in de wereld gebeurt. Daar past een leider bij met veel aanpassingsvermogen, want nu gaat het over het milieu, maar over een paar jaar kan dat over heel andere dingen gaan.”
Dat niemand de toekomst exact kan voorspellen, blijkt wel uit de onverwachte ontwikkelingen en verschuivingen die in de moderne geschiedenis hebben plaatsgevonden. ,,Je weet nooit waar je concurrenten vandaan gaan komen”, zegt Knegtmans. ,,De opkomst van Uber is een goed voorbeeld. BMW had nooit verwacht nu te moeten concurreren met Tesla, of het hotelwezen met airbnb. In zo’n geval heb je een leider nodig die zich daar snel op kan aanpassen.” Poelman noemt als voorbeeld de opkomst van huizenwebsite Funda, dat in 2001 werd opgericht door de Nederlandse Vereniging voor Makelaars (NVM). ,,Toen schreeuwden veel hun van leden moord en brand, zagen ze hun handel in rook opgaan. Maar als zij het niet hadden opgericht, had een startup het later wel gedaan.”
Artificial Intelligence
De auteurs staan in het boek ook stil bij de ontwikkelingen van kunstmatige intelligentie, het alsmaar ‘intelligenter’ worden van apparaten en computers. ,,Dat zal blijven toenemen, zoals het al heel lang doet”, zegt Poelman. ,,Kunstmatige intelligentie heeft een enorme potentie, er valt nog veel uit te halen.” Volgens Poelman is het in theorie zelfs mogelijk dat de computers alle taken over kunnen nemen van mensen, maar een apparaat als ideale leider, dat staat voorlopig niet te gebeuren. “Iedere technologische evolutie neemt banen weg, maar wij geloven er niet in dat het de wereld zal overnemen.” Maar hoe de toekomst er dan wel precies uitziet, dat blijft altijd een raadsel. ,,Over vijf jaar is alles anders en kunnen we misschien opnieuw zo’n boek schrijven. Maar een computer als baas, dat duurt nog wel even”, besluit Poelman met een glimlach.
