Mentale veerkracht is de belangrijkste remedie tegen werkstress. Lees hier 5 tips om je veerkracht te trainen.
Het is deze week de week van de werkstress. Die week komt niet uit de lucht vallen. Er worden steeds meer en hogere eisen gesteld aan managers en medewerkers. In de praktijk ervaren deze steeds minder regie op hun arbeidsbelasting. De opdrachten veranderen en er worden andere vaardigheden en competenties gevraagd. Waar kun je wel regie op voeren? Op je eigen weerbaarheid en wendbaarheid.
5 tips voor meer mentale veerkracht
Iedereen kan zijn of haar mentale veerkracht zelf direct beïnvloeden. Maar hoe doe je dat, bij jezelf en bij je medewerkers? Ernst Lutgert en Serge van Amstel, bedrijfsarts en GZ-psycholoog bij Arbo Unie, hebben 5 tips.
#1. Durf niks te doen: zonder rust geen prestatie
Ledigheid is des duivels oorkussen. Werk gaat voor het meisje. De Nederlandse taal zit vol uitdrukkingen die duidelijk maken dat luieren uit den boze is. Ons calvinistische arbeidsethos zit ons in de weg: we durven geen rust te nemen, staan het onszelf en anderen niet toe om het af en toe wat rustiger aan te doen. Terwijl bekend is dat altijd hard doorwerken niet effectief is. Juist de balans tussen spanning en ontspanning levert vaak het beste resultaat op. Durf niets te doen, durf vrij te nemen, zou dan ook het motto moeten zijn voor managers en hun medewerkers.
In de topsport hanteert men dit principe al langer. Joop Zoetemelk wist het al: ‘De Tour win je in bed’. Meer recent: de bondscoach van het vrouwenhockeyteam laat sterspeelster Maartje Paumen (foto rechts) thuis voor een toernooi. Reden: ze heeft rust nodig. Ze hoeft pas later te vlammen, bij de Olympische Spelen.
Managers zouden zichzelf en hun medewerkers ook vaker rust moeten gunnen. Zeker als ze weten dat er binnenkort weer een groot project zit aan te komen dat een tijd lang heel veel van iedereen zal vragen. Ook corporate atleten hebben af en toe rust nodig, om overbelasting te voorkomen.
#2. Gezond leven is hot! (en je wordt er productiever van)
Het allerbelangrijkste recept om de eigen weerbaarheid te vergroten, zowel privé als op het werk, is in theorie zeer eenvoudig: gezond leven. De positieve effecten op gezondheid en productiviteit van voldoende bewegen, gevarieerd eten, voldoende slapen worden onderschat.
Uit onderzoek weten we dat de productiviteit van werknemers louter door gezond te leven met 10 tot 15% omhoog gaat. Een groep hoger opgeleide managers ging sámen werken aan gezonder gedrag. Het effect: hun ervaren én gemeten gezondheid verbeterde, maar daarnaast nam ook het aantal declarabele uren gemiddeld twee uur per week toe! Boekverkoopcijfers en krantenartikelen laten zien dat er steeds meer interesse is in gezonder leven. Gezond leven is hot!
#3. Zet af en toe een kruis in de agenda
Goede planning en consequente agendavoering helpen om gefocust, energiek en veerkrachtig in het werk te staan. Veel managers hebben echter de hele dag vol gepland met back-to-back meetings. Dit oogt wellicht ‘lekker druk’, maar het heeft een negatief effect op de productiviteit. Ze komen vaak te laat, zijn onvoldoende voorbereid en zitten tijdens meetings nog hun mail te beantwoorden. Logisch, want de voorgaande meeting leverde actiepunten op.
En dan zijn er nog de andere e-mails die beantwoord moeten worden of onvoorziene omstandigheden die aandacht vragen. Het helpt al enorm als er, na een intensieve meeting, telkens een kruis in de agenda is gezet; al is het maar een kwartier. Iedereen die werkweken van 60 uur draait kan overeind blijven als hij op meerdere momenten van de dag even ruimte in zijn agenda creëert voor rust. Uit onderzoek blijkt zelfs dat de effectiviteit erdoor stijgt.
#4. Herken het gedrag, ken de risico’s
Managers kunnen worden getraind in het herkennen van risico’s op verminderde veerkracht. De negatieve effecten van overmatige werkstress dienen zich meestal ruim van tevoren aan. Een goede indicator is veranderend gedrag. Het denken van mensen verandert: ze reageren verstrooid, vergeten dingen. Ook de emotie wordt anders: mensen reageren sneller geïrriteerd, zijn ontevreden.
Het weerspiegelt zich vaak ook in gedrag buiten de reguliere bedrijfstijden: iemand zit steeds vaker te werken op ongebruikelijke momenten, drinkt meer, slaapt minder, komt ongeschoren of minder verzorgd op het werk. Ook lichamelijke klachten zoals rugklachten, hoofdpijn, gewichtstoename of gewichtsverlies zijn signalen dat er iets niet goed gaat.
De risico’s zijn extra groot bij 'insecure overachievers'. Het gaat hierbij om medewerkers, veelal jong en hoogopgeleid, die bij elke taak voor een tien gaan, ook waar een zes genoeg is. Onzeker als ze zijn, is het hun belangrijkste doel om geen fouten te maken. Hun 'overachievement' heeft grote gevolgen: deze mensen hebben het altijd te druk en lopen een groot risico om op termijn ‘om te vallen’.
#5. Ga het gesprek aan met medewerkers (maar ga geen doktertje of psycholoog spelen)
Iedere medewerker is anders. Hoe iemand de zwaarte van zijn werk ervaart, wordt mede bepaald door zijn mindset en persoonlijkheid: is iemand flexibel, gericht op innovatie of juist meer behoudend en gericht op regels en afspraken? Juist om die reden kunnen managers de weerbaarheid van medewerkers vergroten door open het gesprek met hen aan te gaan. De manier waarop dit gebeurt is wel heel belangrijk. Waarom-vragen zijn niet verstandig: ze klinken beschuldigend en brengen de medewerker in het defensief.
Hoe- en wat-vragen zijn veel effectiever: hoe komt het dat je te weinig energie hebt of het te druk hebt? Wat belemmert je om iets af te krijgen? Als de vraag zo gesteld wordt, ontstaat er ruimte voor persoonlijke redenen of achtergronden. Dan blijkt bijvoorbeeld dat de levensfase waar iemand in zit met opgroeiende kleine kinderen voor spanning zorgt. Of het wordt duidelijk dat iemand door de veranderde omgeving of marktvraag vaardigheden mist en hierdoor steeds weer in de knel komt.
Zodra de achtergrond van het probleem duidelijk is, kan ook oplossingsgericht hulp worden geboden zodat mensen hun gedrag kunnen veranderen. Hierbij is het zaak om goed af te wegen wat je als manager zelf kunt doen en wat je beter aan een gespecialiseerde professional – bijvoorbeeld een vitaliteitscoach, trainer, psycholoog of diëtist – kan worden overgelaten. Hier geldt, net als bij elke andere veranderingsproces: neem de tijd voor verandering, maar stel wel duidelijke doelen in de tijd en monitor deze.
Werkdruk
Bij managers leeft soms de misvatting dat een gesprek over werkdruk ertoe kan leiden dat de hoeveelheid werk die een medewerker moet doen bij de manager komt te liggen. Dit kan een onbewuste drempel zijn om het gesprek aan te gaan. Wat blijkt? Het gesprek aangaan met medewerkers blijkt mensen juist te motiveren om ánders te gaan werken, met een hogere productiviteit tot gevolg.
René Ravestein is oprichter van redactiebureau Ravestein & Zwart en VOC Uitgevers en tekstschrijver over o.a. strategische HR-onderwerpen.
Lees meer over stress:
-
Stress is als een virus: het is aanstekelijk. Zo werkt het
-
Zo ontwikkel je veerkracht tegen stress
-
Hoe 'bewust voelen' kan helpen tegen stress en ziekte
-
Interview David Allen: 'Nooit meer stress? Het is mogelijk'
Foto stress management: Flickr.com
Foto agenda: Flickr.com
