"Het kantoor is een moderne, magisch-realistische kooi", schrijft historicus Remco Ensel. "De enige verzoening met je lot, met je positie, is dat fantasieën je voldoende ontsnappingsgarantie geven om je staande te houden."
"Stalen behuizing klinkt humaner, maar ik verkies toch van kooi te spreken", zegt Ensel van de Radboud Universiteit Nijmegen in een interview met HP de Tijd. "Een sociale kooi waarin wij allerlei relaties aangaan en die ons begrenzen, waarin wij een web van afhankelijkheid hebben geweven. Die kooi bestaat uit regels die we in de loop van ons leven internaliseren, waarmee we opgroeien en die we ons eigen hebben gemaakt nog voordat we één voet hebben gezet in een kantoor."
"De kooi is niet te zien, te voelen of te ruiken. Je bent eraan onderworpen, je creëert hem als het ware zelf, maar dan met anderen: het is een mentale maar ook een sociale kooi. Het kantoor is een organisatie en een oriëntatie; het is een manier van kijken, een wereldbeeld. De grap is dat als mensen willen ontsnappen uit de kooi, dat ze dan meteen een alternatieve ruimte zoeken."
Stijgen
"Het kantoor herbergt de illusie dat je hogerop kunt komen, letterlijk een etage in het immense pand kunt stijgen", stelt Ensel. "Maar promotiekansen zijn altijd maar voor een kleine groep weggelegd. De meeste ambities fnuiken, en dus staat je weinig anders te doen dan te blijven waar je zit."
Verzoenen
Mensen staan volgens Ensel ambivalent in het kantoorleven. "Ze vinden dat ze naar kantoor moeten, delen de waarden die dat leven met zich meebrengt, en zij hebben de ordening nodig van tijd en plaats die er eveneens mee samenhangt. Vergeet ook niet dat het kantoor een ontsnapping kan zijn voor een druk en veeleisend gezinsleven. We zijn opgevoed met het idee dat we ons werkzame leven grotendeels op kantoor zullen doorbrengen, maar zelden verzoenen we ons er echt mee."
Ontsnappingsgarantie
"Het kantoor is als organisatie en oriëntatie op allerlei manieren verweven met je bestaan. Je knipt met een ontslag niet één lijntje door, maar een heleboel tegelijk. Veel mensen zitten in een wurggreep; ze zijn geketend aan kettingen van goud, zoals dat dan heet." Hobby's zijn volgens Ensel dan ook belangrijk. "De enige verzoening met je lot, met je positie, is dat fantasieën je voldoende ontsnappingsgarantie geven om je staande te houden. Je doet je werk, maar je ontleent er niet je identiteit aan."
