Een overwerkte leidinggevende en medewerkers die lekker achterover leunen, hoe zorg je nu voor een gezonde balans en bevorder je de autonomie bij jouw medewerkers? Dat is wat je leert van – gedragsexpert – Manon Bongers in de Transactionele Analyse opleiding.
Verantwoordelijkheid bij de ander laten
‘Ik doe het zelf wel even.’ Hoe vaak denk je dat als leidinggevende? Het is een bekende valkuil voor om verantwoordelijkheden van jouw medewerkers over te nemen. Daarmee voldoe je misschien aan bepaalde verwachtingen, ben je medewerkers aan het ‘pleasen’ of misschien denk je dat je het zelf gewoon sneller en beter kunt.
Als er geschoven wordt met verantwoordelijkheden, leidt dit tot een zogeheten ‘tandemrelatie’; de leidinggevende is hard aan het werk en de medewerker kan vervolgens achteroverleunen. Zo ontstaat er een ongezonde afhankelijkheid in de werkrelatie wat vaak leidt tot misverstanden, ongenoegen, irritaties en frustraties.
Hoe bevorder je de autonomie bij jouw medewerkers?
Autonomie-bevorderend leidinggeven vergt tijd, aandacht, een helder observatievermogen, effectieve interventies en geduld. Communiceer met jouw medewerkers over de wederzijdse verwachtingen en stel een contract op. Hiermee stimuleer je dat medewerkers zich bewust worden van en verantwoordelijkheid nemen voor het eigen functioneren. Benoem in het contract:
- Taken;
- Verantwoordelijkheden;
- En ontwikkelpunten.
Je medewerkers hebben net zo goed als jij de verantwoordelijkheid om hun eigen aandeel op te pakken en zijn heel goed in staat zelfstandig te denken, te voelen en te handelen. Dit is niet aan jou als leidinggevende om over te nemen, maar je kunt de autonomie bij jouw medewerkers wel bevorderen. Stimuleer jouw medewerkers vooral in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling.
Reflecteer zelf op situaties om te leren (h)erkennen op welke momenten jij de verantwoordelijkheid overnam of juist bij de ander liet, zo vergroot je jouw bewustzijn. Observeer het gedrag van je medewerkers en let op het effect van dat gedrag op jezelf. Waar nodig spreek je medewerkers aan op hun gedrag en de effecten hiervan.
Het omgaan met miskenningen
In je rol als leidinggevende is het belangrijk om miskenningen te herkennen bij je medewerkers. Een miskenning is een begrip uit de Transactionele Analyse en betekent het negeren of verdraaien van informatie die bij kan dragen aan de oplossing van een probleem. Een miskenning is vaak een uiting van een karakteristiek patroon in iemands gedrag. Daarom kun je, door het identificeren hiervan, de ontwikkeling van je medewerker enorm stimuleren. Maar hoe herken je dit gedrag?
Intuïtief merk je vaak dat er iets niet congruent is in het gedrag of in het woordgebruik van de medewerker. Hij of zij zegt ‘ja’, maar lijkt non-verbaal ‘nee’ te zeggen. Let ook extra op bij medewerkers die consequent clichés of zwartgallige humor gebruiken, suggestieve opmerkingen maken, informatie weglaten, je met details overladen of generaliserende uitspraken doen. Hier is vaak meer aan de hand.
Case uit de praktijk van Manon Bongers: Lisette
Onlangs is Lisette aan de slag gegaan als teammanager van de salesafdeling bij een groot bedrijf. Ze hecht veel waarde aan samenwerken in een gemoedelijke werksfeer, maar voelt zich ongemakkelijk bij haar teamleden.
Tijdens de volgende teamsessie geeft ze daarom juist gehoor aan de inbreng van de teamleden; ze brengt er niets tegenin. Als haar leidinggevende vraagt hoe het gaat met de aansturing van het salesteam, zegt Lisette: ‘Prima hoor!’ Maar als ze even later een van haar teamleden tegenkomt die vraagt hoe het gaat, snauwt ze hem toe: ‘Wat een hypocriet gedoe hier! In dit team is niemand echt geïnteresseerd in de ander. Jullie doen alles vanuit eigenbelang!’
In dit voorbeeld heeft Lisette onbewust de ‘passiviteitscirkel’ doorlopen: ze spreekt haar collega’s niet aan op hun gedrag, ze gaat daarover piekeren en past zich aan ten koste van zichzelf. Ze voelt zich niet in staat de situatie aan te pakken en krijgt een woedeaanval. Herkenbaar? En dit begint allemaal met een ‘miskenning’.
Vastzitten in een onbewust proces
Het vastzitten in het onbewuste proces van miskenning houdt zowel de leidinggevende als de medewerker weg van het werken aan een oplossing. Als een medewerker passief gedrag vertoont, is het belangrijk dit niet te belonen. Los dus niet de problemen van de medewerker op. Ofwel: verval niet in ‘actief passief gedrag’. Als je als leidinggevende deze verantwoordelijkheid overneemt, leidt dit tot een ongezonde afhankelijkheid in de werkrelatie.
Wil je meer zelfinzicht en zelfbewustzijn ontwikkelen door jouw inzicht in de persoonlijkheidsstructuren en bijbehorend gedrag te vergroten? Manon Bongers is expert in de gedragspsychologie en verzorgt de opleiding Transactionele Analyse ‘Coachen vanuit de positieve psychologie’.
Transactionele Analyse Opleiding
