TOP 15

 

DE 15 VROUWVRIENDELIJKSTE BEDRIJVEN IN NEDERLAND

 

 

01 IKEA

Misschien klinkt het een klein beetje oneerbiedig – vooruit, een ietsepietsje blasfemisch zelfs – maar welbeschouwd is IKEA zo langzamerhand natuurlijk wel een soort van religie geworden. Bewijzen te over. Je hebt bijvoorbeeld de IKEA Way en de IKEA Family. Daarnaast laat het concern jaarlijks een baksteenzware catalogus het licht zien in een oplage waar de échte Bijbel een puntje aan kan zuigen. (Zegt IKEA, in andere bewoordingen). Toeval of niet, de zegeningen vliegen het meubel- en woonparadijs inmiddels om de oren. Eerst een innovatietrofee, vervolgens de prijs voor grootste klantliefde en nu dan de bekroning tot Neêrlands vrouwvriendelijkste bedrijf. Samengevat zou je kunnen stellen dat IKEA de laatste beloning in de schoot is gevallen, omdat de vrouwen die er werken (meer dan de helft van het personeelsbestand) er net zo gepamperd worden als de vrouwen die er shoppen (75% van de klandizie). Hoeder van het één en ander is een eigen vakbond. Deze heeft zichzelf volgens ons opgezadeld met een in dit verband tamelijk ongelukkige naam: Wim. Maar dan met puntjes ertussen: W.I.M. (Werknemersvereniging Ikea Medewerkers.) Daar staat tegenover, dat de voorzitter van W.I.M. Judith heet. Judith Hortensius van filiaal Breda.

 

02 POLITIE

Als er nog geen Actiegroep tegen Ontoelaatbare Taalveroudering bestaat, dient deze onmiddellijk te worden opgericht. In de tussentijd kunnen de initiatiefnemers dan alvast een lijstje samenstellen van begrippen die op straffe van een forse bekeuring voortaan taboe zijn. Omdat het in deze regels over de politie gaat, komen daarvoor in aanmerking: Hermandad, Oom Agent en Bromsnor. Het zijn niet alleen relieken, maar ook beledigingen aan het adres van alle vrouwen die anno nu voor orde & veiligheid zorgen. Met de diversiteit binnen de korpsen zit het wel goed, zou je zeggen. Afgaande tenminste op het straatbeeld en de verschillende politiewebsites. Agentes plenty! Meisjes en jonge vrouwen, autochtoon en allochtoon. Maar wat blijkt: het zit nog lang niet goed genoeg. Nog sterker, volgens minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken is het ‘ondermaats.' Te veel witte mannen op plekken waar allang blauwe vrouwen hadden moeten zitten: de top en subtop van de 25 regionale korpsen. Dat was niet alleen de doelstelling, dat was bovendien de gemaakte afspraak. De ministeriële tik op de vingers zorgde zowel voor bijval als frustratie. Zo zei commissaris Liesbeth Huyzer (Amsterdam-Amstelland) bijvoorbeeld in De Telegraaf: "Je kunt je afvragen of het op de juiste manier is gebeurd. Er zijn al mensen echt beschadigd door deze discussie." Voetnoot: In de zoektocht naar nóg meer vrouwelijk personeel, heeft de politie intussen een nieuw wapen ingezet: cosmetica. In geselecteerde damesbladen werden bij advertenties van de Politieacademie samples meegestuurd van handcrème en lippenbalsem. Motto: Smeris for Women.

 

03 JUSTITIE

Voor sommige media was het een ontdekking, ongeveer gelijk aan de vondst van een pot goud onder de eerste de beste regenboog. Al naar gelang de signatuur van het periodiek waren dit enkele van de koppen boven de artikelen: "Meneer de rechter is steeds vaker een mevrouw", "Rechtspraak feminiseert" en "Justitie wordt langzaam vrouwenbolwerk." De boodschap was dus overal identiek, het verschil zat in de verpakking. Maar klopt het ook allemaal? Ja hoor, daar doen ze bij justitie allerminst geheimzinnig over. In cijfermatige zin valt er zelfs (bijna) geen speld tussen te krijgen.

–  Tegenover de 1207 vrouwen in rechterstoga staan 1190 mannen.

–  Bij de negentien rechtbanken vormen vrouwen een ruime meerderheid (921 om 820). In het geval van de vijf gerechtshoven is de verhouding omgedraaid (186 om 304).

–  Van het totale justitionele personeel is nu al 46% vrouw. Een percentage, dat jaarlijks stijgt. (Maar wel sterk wisselt per sector.)

Is dat alles verrassend? Toch niet. Een organisatie die symbolisch doch zwaar leunt op Vrouwe Justitia – ooit een godin en later de personificatie van het recht – heeft in beginsel al een morele verplichting om vrouwvriendelijkheid hoog in het vaandel te voeren. Toch? Voetnoot:  Strafrechtadvocaat Theo Hiddema over zijn ervaring met vrouwelijke rechters: "Ze breien naar een vonnis toe. Punt voor punt. Ze zijn efficiënter."

 

04 GEMEENTE AMSTERDAM

Vrij kort nadat Job Cohen de ambtsketen van Groot-Mokum om zijn hals had gekregen, liet hij in Volkskrant Magazine de volgende ontboezeming optekenen: "Ik moest geweldig wennen aan de organisatie van de gemeente. Daar snapte ik echt geen bal van. …. Het is een wirwar van bestuursdiensten, bedrijven en stadsdelen. Ik vroeg in het begin: zet voor mij nou eens een schema met alle onderdelen op papier. En zelfs toen begreep ik het nog niet. Dat doe ik inmiddels wel, maar het blijft onoverzichtelijk." We hebben het citaat gedupliceerd, om aan te kunnen geven hoe ingewikkeld Amsterdam is en kan zijn. Ga er maar eens aan staan: 177 nationaliteiten, 15 deelgebieden (waarvan er 14 een eigen raad en dagelijks bestuur hebben) en een achterban die alles altijd beter weet. Als je er in een dergelijke ratjetoe tóch in slaagt om vrouwenemancipatie (slogan: "Niemand aan de kant") tot een redelijk geslaagd beleidsspeerpunt te maken, heb je het knap gedaan. Hoewel 42% van de 15.000 werknemers in dienst van de gemeente al van het vrouwelijk geslacht is, zit de stad toch met een probleem: het witte mannensyndroom (zie ook: Politie). Amsterdam wil graag in alle opzichten een toonaangevende metropool worden. Maar het netwerk dat die ambitie moet uitvoeren is (nog) té mannelijk en té wit. Zegt de allochtone wethouder Ossel.

 

05 FNV

Agnes Jongerius, voorzitter van de FNV, heeft de afgelopen maanden heel wat afgecijferd. Recentelijk nog, tijdens de soms onverkwikkelijke taferelen rond de pensioenaanspraken (wat haar trouwens de geuzennaam Juffrouw Stampvoet opleverde). En kort daarvoor, toen ze zich namens een Taskforce boog over het percentage vrouwen in de top van bedrijven en non-profitorganisaties hier te lande. Na het laatste rekenwerk kwam ze ergens in de buurt van Botswana uit. Dat Botswana héél ver onder de Noorse quotum van 40% bungelde, hoefde ze er in wezen niet eens bij te vertellen. Natuurlijk heeft Agnes Jongerius recht van spreken. Om meerdere redenen zelfs. Een: bij de grootste vakorganisatie van Nederland (1,4 miljoen leden, 19 aangesloten bonden) hebben vrouwen al een flinke vinger in de pap. Twee: Pauw & Witteman promoveerde haar onlangs nog tot ‘de machtigste vrouw van de natie.' Drie: zij en medebestuurslid Wilna Wind spannen zich al jaren in om het vermaledijde glazen plafond drastisch te verlagen, dan wel op te bergen in het Museum van de Herinnering. Vier: wie van zichzelf zegt ‘In een zaal vol pakken zoek ik altijd het rokje' mag over dit onderwerp álles roepen! Voetnoot: Medio juli 2009 organiseerde FNV de workshop ‘Stratego voor Vrouwen.' Doel: voor niet meer dan vijftien euro leren hoe het mannenspel gespeeld moet worden. Het was volle bak!

 

06 BELASTINGDIENST

Het vakblad HR Strategie probeerde een klein jaar geleden in kaart te brengen of het eigenlijk wel leuk werken was voor de Belastingdienst. Aanleiding voor die vraag was tweeledig. Heel kort door de bocht: wat interne oneffenheidjes die aan gladstrijken toe waren en een vermeende imagokwestie. (Zoals: een medewerker van de Belastingdienst draagt per definitie snelle pakken en kekke zonnebrillen, rijdt in macho bolides, komt van Mars en is net zo streng als de blauwe Damocles-enveloppen die uit zijn naam verzonden worden!) Uiteraard kwam het magazine ook met een antwoord. Dat liet aan duidelijkheid niets te wensen over: het is hartstikke leuk werken bij de Belastingdienst! De moraal van het verhaal: niets is soms wat het lijkt te zijn. Een van de geïnterviewden zei zelfs letterlijk: "Er is nauwelijks verloop binnen de organisatie. Van de mensen die eenmaal binnen zijn, blijven de meesten tot hun pensioen." Waaraan iemand anders, tussen de regels door, toevoegde dat er bij de Dienst ook een heleboel van Venus kwamen…! Om er zeker van te zijn dat dit tot in lengte van dagen zo blijft, heeft de Belastingdienst een Bedrijfsplan 2008-2012 ontwikkeld. Daarin staat ‘boeien en binden' van de eigen medewerkers centraal. Met een sterke focus op ‘diversiteitbeleid.' Voetnoot:  Het artikel waar in de eerste regels naar verwezen wordt, haalde de persen toen Jenny Thunnissen nog directeur-generaal van de Belastingdienst was. Dat is nu al weer voltooid verleden tijd. Haar opvolger? P (voor Peter) Veld. Jammer.

 

07 RANDSTAD

Een rare vraag misschien om deze regels mee te beginnen, maar toch wel een toepasselijke: uitzendbureau Randstad, is dat in taalkundige zin nu vrouwelijk of mannelijk? Antwoord: onzijdig. Het kan dus beide kanten uit. Gelukkig maar, want bij masculien zouden we de macht van het geschreven woord echt niet meer begrepen hebben. Randstad is namelijk zo vrouwelijk als het maar zijn kan. In de laatst gemeten jaargang was in de lagere echelons van de op één na grootste HR-dienstverlener ter wereld maar liefst 81% van vrouwelijke kunne. Op managementniveau 66%. Een score om bijzonder trots op te zijn! Voor zover wij hebben kunnen nagaan, is er in Nederland geen organisatie waar zelfs de Noren (als uitvinder van een maatstafgevend quotum, zie ook FNV) een voorbeeld aan zouden kunnen nemen. Ere wie ere toekomt, het was de oprichter van Randstad (Frits Goldschmeding) die – met vooruitziende blik – constateerde: "Gelukkig is onze lieve heer zo verstandig geweest om naast mannen ook vrouwen te scheppen. En wie ben ik om te denken dat het anders moet." Klein vlekje op het blazoen van Randstad: hoeveel vrouwen er ook werken, de top blijft vooralsnog een brug te ver. Daar bepalen mannen vooralsnog de toekomst!

 

08 BIJENKORF

Is er in Nederland één bedrijf dat de harten van vrouwen beter weet te bespelen dan de Bijenkorf? De vraag is het kuiltje dat je graaft om het antwoord in te leggen: nee dus. De volgende drie initialen dienen als bewijs: DDD. Drie Dwaze Dagen! (Oorspronkelijk Drie Dolle Dwaze Dinsdagen. Maar de toevoeging sneuvelde al snel, vanwege de pijnlijke herinnering aan een historische dag tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog.) Dol en historisch is de Bijenkorfdriedaagse echter altijd gebleven. Een beetje hysterisch ook, trouwens. Check de foto's: letterlijker kan de naam Bijenkorf niet worden verzinnebeeld!

De Maxeda-dochter oefent ook anderszins magnetisme uit op vrouwelijk Nederland. Achter 76% van de medewerkers staat in ieder geval een v-tje. Klinkende cijfers. Niet alleen kooplustige vrouwen kunnen er dus hun ei kwijt. Het zal daarom wel helemaal kloppen wat de Bijenkorf over de Bijenkorf zegt: de passie voor de klant is omgekeerd evenredig aan de passie voor de medewerkers. Het heeft de warenhuisketen al een nominatie voor Beste Werkgever van 2009 opgeleverd. En een meer dan eervolle plek in dit overzicht!

Passie is overigens hét leidmotief van de organisatie. Letterlijk: Passion to Serve. Dienstbaar zijn in alle opzichten. In een persbericht wordt daarbij de vergelijking getrokken met Nelson en Mandela en Frits Philips. Lichtelijk arrogant zijn mag als je goed bent!

 

09 GEMEENTE ALMERE

Vorig seizoen. Zelfde magazine. Zelfde gelegenheid. Hoe goed je ook keek en zocht, de gemeente Almere was en bleef onvindbaar tussen de  genomineerde vrouwvriendelijke bedrijven en organisaties. (Andere gemeenten ook overigens, maar dat ter zijde) En zie hier, een negende plek én stijgingsmogelijkheden. Het moet te maken hebben met de beslissing van het gemeentebestuur om de stad op te stoten in de vaart der volken. Een unieke aantrekkelijke badplaats moet het gaan worden. Het economisch epicentrum van Flevoland. Een sexy city zelfs! Weg met het stoffige beeld van grijze slaapstad, dat de rest van de natie tot grote ergernis van Almere had.

Onder aanvoering van eerste burger Annemarie Jorritsma ontstond er plotseling een hoop reuring in de polder. De burgemeester blogte wat af, nodigde journalisten bij haar thuis uit en stuurde het A Team op pad (waartoe ook bekende Almeerders als Tineke Schouten en Floortje van Idols behoorde). Als medeondertekenaar van het charter ‘Talent naar de Top' – het landelijke initiatief om jonge, talentvolle vrouwen op de betere posities te krijgen – zette Jorritsma bovendien de deuren van gemeentelijke instellingen ongeveer wagenwijd open. Want ambities moeten gemanaged worden. Het werkte. Niet in de laatste plaats, omdat de arbeidsvoorwaarden van de stad zo aanlokkelijk ogen, dat je er liever vandaag dan morgen nog heen verhuist. Bij wijze van spreken dan.

 

10 GEMEENTE DEN HAAG

De gemeente Den Haag heeft een reputatie hoog te houden als prijzenverzamelaar. Want zowel in 2003 als in 2006 vond het weekblad Intermediair dat Nederland geen betere gemeentelijke werkgever kon ophoesten dan ‘deze mooie stad achter de duinen'. (Vrij naar Harry Klorkestein & Het Klein Orkest). Daar is dan wéér drie jaar later het door dit tijdschrift geplaatste stempel van ‘vrouwvriendelijkheid' bijgekomen. Een prestatie van jewelste. Aan de ene kant, omdat Hagenaars tevreden krijgen doorgaans ongeveer even lastig is als tandpasta terug in de tube stoppen. Aan de andere kant, omdat je als regeringszetel – en drager van een ooievaar als stadssymbool – nu eenmaal ook nog eens aan een bepaald verwachtingspatroon hebt te voldoen! De gemeente kan mooie cijfers overleggen. Vooral op diversiteitgebied. Zo staat het in het Sociaal Jaarverslag van 2008: "De doelstelling van 25% vrouwen in de top en 40% vrouwen in de hogere beroepscategorie in 2010 is bijna gehaald." Het inspireerde een kunstzinnige Hagenaar tot het vervaardigen van een reusachtige poster, waarop hij met veel kussende rode lippen tot uitdrukking wilde brengen dat zijn metropool naast stad van recht & vrede nu ook een stad van de liefde is.

 

11 HEMA

HEMA (of de HEMA in de volksmond) heeft iets met vrouwen. En vrouwen iets met HEMA. Altijd al zo geweest. Vanaf het moment dat het bedrijf in 1926 als Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam gelanceerd werd zelfs. Daar zijn mooie verhalen over te vertellen en voorbeelden van te geven. Zoals: dat één op de vijf Nederlandse vrouwen een HEMA-beha draagt. Of wat emigrantes aan schrijfster Manon Sikkel verklapten: "Ik mis alleen de HEMA." Van bijzonder gehalte is ook het lied dat Hans Dorrestijn ooit componeerde en zong. Het heet De Hemaworst. Daarin komen de volgende regels voor: "…….Baby's die nu juichen aan de moederborst, zouden harder zuigen aan de Hemaworst." Behalve in de punt van de piramide (gerund door de Britse investeringmaatschappij Lion Capital) is HEMA min of meer een vrouwenwereldje. Als de organisatie zelf opmerkt dat er ‘bij ons relatief veel vrouwen werken' is dat het understatement van de eeuw. Vijfenzeventig procent komt namelijk eerst. Te oordelen naar her en der gepubliceerde foto's hebben ze het met z'n allen vreselijk naar hun zin bij de HEMA. Er wordt tenminste flink geglunderd. Dat kan niet los worden gezien van het aangehangen adagium: ‘Wij koesteren onze medewerkers en zorgen ervoor dat ze lekker in hun vel zitten.‘ Dat is ondermeer wat HEMA bedoelt met écht HEMA!

  

12 ALGEMENE ONDERWIJS BOND

Het begint wellicht een beetje te klinken als zo'n oude, licht gebarsten grammofoonplaat – tengevolge waarvan de muziek steeds hinderlijk bleef hangen – maar de waarheid moet nu eenmaal gezegd worden. En die is: ook bij de Algemene Onderwijs Bond hebben ze een beetje last van mannen. Van minister Plasterk bijvoorbeeld, die te weinig zou doen om de eeuwig durende werkdruk te verlichten. Maar vooral van het leger mannen dat binnen het onderwijs nog steeds aan de touwtjes trekt. Het aantal neemt weliswaar brokjesgewijs af, maar een klein leger is ook een leger. Zestig procent van alle leerkrachten bestaat al uit vrouwen en toch blijven de leidinggevende functies naar het andere geslacht gaan. Da's krom en onrechtvaardig. Vindt ook de voorzitter van de AOB. Terwijl die nota bene zelf een man is (Walter Dresscher).

Teneinde een vinger aan de pols van de tijd te kunnen houden, wordt bij de Bond met meer dan 80.000 leden daarom extra zorg besteed aan ‘de feminiene waarden' en is daarnaast een aparte vrouwengroep in het leven geroepen. Naast de tien groepen die de AOB al rijk was. De kar van die groep wordt getrokken door Liesbeth Verheggen. Op de eigen site legt zij haar voornaamste taak zo uit: "We hebben al een hoop bereikt. Nu moeten we ervoor zorgen dat we niet achterover gaan leunen."

 

13 RABOBANK

Het gaat met de banken in deze vrouwvriendelijkheidverkiezing haast hetzelfde als het met de banken ging tijdens de grote crisis. Die van de laatste – pak ‘m beet – twee jaar. Toen de ergste kruitdampen zo'n beetje waren opgetrokken, bleek Rabo de enige bank waar ze met reden hadden kunnen vragen: was dat nu alles? Het is heel verleidelijk om te stellen, dat het bij de Rabobank per definitie anders toegaat dan bij concurrerende financiële instellingen. Bedaarder vooral, rimpellozer. Da's een veilig gevoel als je centen er geparkeerd staan. Maar het blijkt ook een van de redenen te zijn, waarom Rabobank eenvoudiger aan personeelsbinding kan doen. Waar andere banken er bijna prat op gaan onneembare mannenbolwerken te zijn – en liefst te willen blijven- zit bij de Rabobank een moeder van vier kinderen in de Raad van Bestuur –  Gerlinde Silvis heet zij. En waar elders in de bancaire wereld de testosteron van de muren spat (zo liet althans een hooggeplaatste vrouwelijke bankmedewerkster laatst optekenen) roemen de medewerksters van Rabobank (55% van de 6100) de vrouwvriendelijkheid van hun bank. Begin augustus van dit jaar deed de Intelligence Group onderzoek naar de favoriete werkgever van hoogopgeleide vrouwen. Tien keer raden wie er als nummer 1 uit de bus rolde.

  

14 DEFENSIE

Toen Cees van der Knaap nog staatssecretaris van Defensie was, liet hij de volgende woorden optekenen: "Over zeven jaar heeft Nederland z'n eerste vrouwelijke generaal." Daar werd nogal meesmuilend op gereageerd, vooral door het geüniformeerde deel van Nederland. Ja doei, zei het old boys network. Van der Knaap bleek er achteraf inderdaad ook naast te zitten. Hij had namelijk aan het jaar 2010 gedacht, maar de generaal uit zijn visioenen zit er al weer een tijdje. Ze heet Leanne van den Hoek, een brigadegeneraal om precies te zijn. Mooie teksten rolden uit haar mond, na de benoeming. Deze publiceerde de Volkskrant: "Een radioverslaggever vroeg me ooit of ik geen last had van het glazen plafond. Waarop ik zei: Wat is dat, het glazen plafond? Ik had er echt nog nooit van gehoord. Laat staan dat het me gehinderd heeft." Ja, Defensie gaat dus wel degelijk met z'n tijd mee. Maar nee, het gaat nog lang niet snel genoeg. Slechts 9% van alle militairen – ruim 70.000 in getal – is vrouw. Het ontlokte Mariëtte Hamer van de PvdA de vraag ‘of Defensie soms bang was voor vrouwen?' Dat is Defensie niet, nee. Maar Defensie onderkent het probleem wel. Vandaar ook dat de huidige staatssecretaris Jack de Vries de Operatie Genderforce (een soort diversiteitprogramma voor het leger) onlangs nieuw leven heeft ingeblazen.

 

15 SHELL

In het ene onderzoek loste Shell Philips af als bedrijf met het beste image van Nederland; in een andere enquête (die nu in drukvorm voor u ligt) zakte Shell op de vrouwvriendelijkheidschaal van de eerste naar de vijftiende plaats. Dat betekent niet dat diversity & inclusiveness onder de vlag van de schelp bewust naar een lager plan is verdrongen. Het betekent wel, dat anderen op dat terrein wat opvallender aan de weg timmeren. Toch raakten we niet bevrijd van de indruk dat Shell de toppositie van vorig jaar had kunnen consolideren. Op het moment namelijk, dat de opvolging van Mister Shell Jeroen van der Veer aan de orde kwam, leek Linda Cook – binnen de Raad van Bestuur – verantwoordelijk voor de gas- en elektriciteitsdivisie – zijn gedoodverfde vervanger. Het zou wat zijn geweest, zeg. Een vrouw aan het hoofd van een organisatie die in de ogen van de massa toch een beetje de sfeer van Dallas en JR uitasemt. Het is er niet van gekomen. Het werd de Zwitser Peter Vosser en Linda Cook is helemaal weg. In de tussentijd blijft Shell werken aan het diversiteitprogramma waar we vorig jaar al een bosje pluimen voor over hadden. "Maar," zegt Lia Belilos, HR-directeur van Shell Nederland, "je moet geen vrouwen aanstellen enkel en alleen omdat ze vrouw zijn en je daarmee je target haalt. Het gaat bovenal om hun kwaliteiten."