Toen journaliste Pauline Blom uit Haarlem in 2005 samen met manlief Ronald naar Zuid-Spanje emigreerde, had ze wilde plannen. Totdat het geld opraakte en ze genoodzaakt was haar schrijfbedrijf nieuw leven in te blazen. Een verhaal over vallen en vooral opstaan in den vreemde.
Budgetteren, dat doen we één keer per half jaar. Excel-sheet erbij, alle kosten op een hoop, van kantoorhuur tot regelmatige lunches op het strand, en dan maar rekenen. Want de overwaarde van ons Hollandse huis, meegenomen als spaargeld naar Zuid-Spanje, is in drie jaar tijd aardig geslonken. En het leven hier in de provincie Cádiz mag dan meer dan goed zijn, zonder geld draait er niets. Ook niet onze eigen micro-economie.
Sinds een jaar is dat gepuzzel een stuk minder ingewikkeld geworden. Naast mijn rol als schrijvende kostwinner heeft man Ronald inmiddels namelijk ook zijn eigen bedrijf opgezet; als financial consultant in de almaar uitdijende Nederlandse outsource-markt. Waardoor er na tijden van scherp kijken naar de uitgavenkant ineens ruimte is voor interessante extra's.
Onze enclave in het dorp Santa Lucia – kerk & kroeg & 120 inwoners – is inmiddels omgetoverd tot kinderparadijs voor onze twee mannen, met alles wat er in de giga-sportshop Decathlon aan attributen voor springen, slaan en gooien verkrijgbaar is. Daarnaast zijn we stamgasten geworden bij de buren van restaurant de Castilleria, hebben we de Lidl ingeruild voor de Supersol, de Spaanse Albert Heijn, en zijn de eendaagse trips naar Tanger, aan de overkant van de straat van Gibraltar, uitgebouwd tot een lang weekend Marrakech.
We hebben het op orde, zijn erin geslaagd als landverhuizers in Spanje een goed inkomen op te bouwen. Maar daar ging een heel traject aan vooraf.
Overspannen woningmarkt
Al lang voor 1 september 2005, onze officiële emigratiedatum, spookte de financiële toekomst in Spanje door het hoofd. Met dank aan de destijds nog overspannen Haarlemse woningmarkt konden we ons een relaxte start veroorloven. Dat kon ook niet anders. Alle opdrachtgevers die ik met mijn schrijfbedrijf Blomma in de loop van zes jaar had verzameld, moest ik noodgedwongen doorspelen naar concullega's. Schrijven voor een blad als Haarlemse Zaken was immers geen optie meer en de cursussen voor Belgische journalisten moesten toch echt in Utrecht plaats hebben.
Met een hoofd vol plannen, want we zouden het roer compleet om gaan gooien, streken we neer in onze boerderij in de gemeente Vejer de la Frontera. Geweldige plek, met kilometers uitzicht, koeien en kippen in de tuin en een sinaasappelboom voor de deur om onder weg te dromen. De eerste drie maanden hadden veel weg van vakantie vieren in eigen huis. Bellen deden we, bij gebrek aan een vaste lijn, in een zweterig publiek hokje bij de bar om de hoek, internetten in het café een dorp verderop. Verder hadden we het druk met onze twee jongens op weg helpen, de auto importeren, een Spaans sofi-nummer (NIE) regelen, de taal onder de knie krijgen en de omgeving verkennen.
De zwoele zomeravonden gebruikten we om, met een goede fles rioja op tafel, de in Nederland bedachte plannen verder uit te smeden. Er passeerde van alles de revue: tuinreizen organiseren, want volgens mijn loopbaanbegeleidster moest ik terug naar de natuur, met m'n handen in de aarde wroeten. Foto's van de witte Andalusische bergdorpen op linnen laten afdrukken en verkopen aan toeristen – we hadden toch niet voor niets die superdeluxe professionele camera aangeschaft..? Of toch maar de horeca in, gebruik maken van de Nederland bewust opgebouwde ervaring van een half jaar.
Die droom vervloog echter snel toen ik erachter kwam dat er niet meer in zat dan een baantje als assistent in de keuken, á drie euro per uur. Bleef over: strandspullen verhuren aan bezoekers die geen zin hebben zelf een parasol en stoelen aan te schaffen, de ultieme parasolhouder – inclusief koelbox – op de markt brengen of de oude boerderij ombouwen tot B&B.
De grip kwijt
We kwamen er niet uit. Het bleef bij plannen maken en het gat in de markt zat er niet tussen. Geloof me: niets doen is heerlijk. Maar zodra het op vervelen uitloopt, word je er narrig van. Bij mij sloeg de onrust toe, voor het sabbatical jaar was afgerond. Als dochter van een hardwerkende middenstander, die als wijze raad van haar vader meekreeg vooral zelfstandig in het leven te staan, werd geld uitgeven ineens een groot probleem. Want wat er ook uit ging, er kwam niets binnen. En daar word je op den duur ietwat nerveus van. Ik tenminste. Want Ronald voelde zich prima bij wat hij ‘koekwauzen onder de sinaasappelboom' noemde.
Na bijna een jaar moestuinen, kippen bestuderen en druiven snoeien, was het mooi geweest. Tijd om mijn eigen zaak te heropenen. Makkelijk gezegd, goed besluit, maar waar moest ik beginnen? Na zeven jaar stond ik op nul. Ik was de grip op Blomma compleet kwijt geraakt. Geen netwerkborrels meer, spontaan of georganiseerd, waarop nieuwe opdrachtgevers voor het oprapen lagen. Weg was de link met veel bezochte café's, waar altijd nieuws was te halen, ideeën je in de schoot vielen.
Grote fout
Opdrachtgevers moest ik hebben, dat was mijn belangrijkste zorg. En in dat stadium beging ik mijn eerste, grote fout, door geen tijd en energie te steken in mijn oude, Haarlemse netwerk. Terwijl juist daar, zo ondervond ik later, de kansen lagen om Blomma nieuw leven in te blazen.
Die eerste weken was ik de beste vriend van de uitbater van het internetcafé. Waar ik dagdelen achter elkaar op jacht ging naar doelgroepen, websites, verhaalideeën, tijdschriften en informatie over werken in Spanje. Onderwijl solliciteerde ik me een ongeluk, vooral naar freelance-klussen op sites als http://www.freelance.nl/ en http://www.villamedia.nl/. Maar als potentiële opdrachtgevers al de moeite namen om te antwoorden, liep het spaak op mijn locatie. Want voor vrijwel alle klussen gold een aanwezigheidsplicht, in ieder geval tijdens het sollicitatiegesprek.
Koud mailen en bellen met mooie verhaalideeën naar de grote Nederlandse reisbladen was ook geen succesverhaal. Ondanks mijn scherp bijgewerkte CV, waarin ik zelfs een goed doordachte alinea had verwerkt die mijn afwezigheid op de arbeidsmarkt van inmiddels een jaar verklaarde.
Kruiwagens
Vanaf dat moment begon te dagen dat ik kruiwagens nodig had, liefst een moestuin vol. Oud-collega's, voormalige opdrachtgevers, die wisten waar mijn talenten lagen en dat ik niet de zoveelste gelukszoeker was die het als schrijver vanuit het buitenland wilde proberen. Dat besef betekende uiteindelijk de doorbraak voor Blomma. Want amper een week nadat ik heel hard had geroepen (en gebeld en gemaild) dat m'n sabbatical erop zat, liep begin 2007 de eerste opdracht binnen. Een eindredactieklus, via een ex-collega van het Haarlems Dagblad, inmiddels eigenaar van een eigen bureau. Zelden zo gelukkig geweest om weer aan het werk te gaan!
Na dat met open armen ontvangen startschot kwam de loop erin en al waren het niet de meest spannende opdrachten, ik pakte alles aan wat voorbij kwam. Eindredactie van zakelijke jaarverslagen, analyses van websites, vijftig PDF's met pasfoto's en teksten doorpluizen op punten en komma's, spoedklussen in het weekend.
Maar ook: de publiciteit verzorgen voor een door Nederlanders opgezette luxe resort, in het noorden van de provincie Cádiz. Want ook hier in Zuid-Spanje blijkt netwerken een prima manier om opdrachtgevers tegen het lijf te lopen. Een keer per twee maanden organiseert Nedwerk (www.nedwerk.es, zie kader) een bijeenkomst voor ondernemende Nederlanders in Andalusië, waar niet alleen wordt geborreld, maar ook zaken worden gedaan.
Bij gebrek aan een reservekamer in ons huis begon eind 2007 de zoektocht naar een kantoor in Vejer de la Frontera. Na tien kruip-door-sluip-door huizen bekeken te hebben, viel de keuze op een strak gestuct tweekamerappartement. Met vaste telefoon- en internetaansluiting, om de hoek bij de school van de jongens. Prima werkplek, met dakterras voor de eerste kop koffie ‘s ochtends.
Gelukkig is mijn man van de feiten en de cijfers. Hij zorgde ervoor dat Blomma in het Spaans de markt op kon. Want zonder postadres en inschrijving in een Nederlandse gemeente, val je automatisch onder het Spaanse arbeidsrecht. Officieel sta ik daarom te boek als ‘autonomá' in een, volgens onze Spaanse advocaat, artistiek verantwoorde tak van sport. Waardoor de enige wezenlijke verandering op de facturen die ik verstuur is, dat de btw wordt verlegd naar de opdrachtgever. Het geld kan gestort op een Nederlandse rekening, waarna wij het hier uit de muur halen en zorgen dat de plaatselijke Caja Rural de economische crisis overleeft.
Volkskrantreizen
Verhalen over de streek zijn in Nederland nog steeds moeilijk te slijten, maar dat los ik op met een wegblog op http://www.volkskrantreizen.nl/, als reiscorrespondente voor de provincie Cádiz. Ervaringen op een meer persoonlijk vlak kan ik kwijt als ‘deskundige' op http://www.hetroerom.nl/, site voor toekomstige landverhuizers. Mooie Hollandse verhalen schrijf ik sinds kort in het Spaans weg in de plaatselijke glossy ‘Los Arcos'. En ook het lesgeven, één van mijn favoriete onderdelen van Blomma, heb ik weer opgepakt. In februari start deel twee van de cursus ‘informática', voor Spaanse moeders die hun internettende kinderen bij willen houden.
Met dank aan skype en de Spaanse Tele2 is telefonisch interviewen geen kostbare kwestie meer. Waardoor het aantal opdrachtgevers alleen nog maar is gegroeid. Ik probeer me aan de met mezelf en mijn man afgesproken regels te houden: van negen tot twee achter het scherm, daarna is de tijd aan de kinderen en onszelf. De laatste weken is het buffelen om die limiet te halen, want er komen zoveel leuke opdrachten voorbij. En ‘nee' zeggen is (nog) geen optie.
Het opnieuw op poten zetten van een eigen bedrijf kost tijd. Roerige weken werden vooral het eerste jaar afgewisseld met lange dagen zonder werk. De onrust over de vraag of ik wel of niet een volwassen inkomen bij elkaar zou kunnen schrijven, is inmiddels gelukkig verdwenen. Ik hoorde mezelf van de week zelfs mopperen dat ik het toch wel erg druk had. Ronald, die alle onrust in de begintijd van Blomma over zich heen heeft gekregen, keek me aan. En we schoten alletwee tegelijk in de lach.
Van Spanje-emigrant tot wereldreizigster
Nancy Swaanen dreigt van Spanje-emigrant een wereldreizigster te worden. Hetroerom.com, een website met informatie voor toekomstige landverhuizers, gaat de grenzen over. En de 34-jarige Tilburgse gaat mee.
Februari 2005 streek Nancy Swaanen met partner Robbert Roijter neer in Arcos de la Frontera, Zuid-Spanje. Met als inkomstenbron een agentschap voor een internationaal verhuisbedrijf op zak en het plan El Hotelito op te zetten, een droom van een plattelandshotelletje. Maar het liep allemaal anders. Na een korte verkenning van de plaatselijke markt bleek in de provincie Cádiz geen ruimte voor nog een Nederlands logeeradres. En een vriend van Nancy deed een bijzondere ontdekking. De website hetroerom.com, opgezet om vrienden en kennissen op de hoogte te houden van hun avonturen, bleek vooral goed bezocht te worden door onbekenden. "Ik publiceerde op de site mijn column, die ik maandelijks schreef voor het Brabants Dagblad, en vertelde over wie en wat we allemaal tegenkwamen in ons nieuwe leven", beschrijft ze in haar persoonlijke weblog.
Nadat ze de bezoekersaantallen had gecheckt, besloot Nancy Swaanen het over een professionele boeg te gooien. "Ik had die eerste periode in Spanje de tijd om de site langzaam uit te bouwen. Binnen een jaar hadden we meer dan 250 bezoekers per dag en besloten we de uitdaging aan te gaan om van het weblog een goeddraaiend emigratiebureau te maken."
Nedwerk
Hetroerom.com heeft de naam mee. De site biedt over een breed front informatie aan toekomstige emigranten, is een ontmoetingsplaats voor gelijkgestemden en prikkelt middels een maandelijkse nieuwsbrief de nieuwsgierigheid. "Specialisten betalen een vergoeding om hun verhaal te doen", verklaart Nancy de inkomstenkant van haar project. "We organiseren daarnaast onder de naam Het Roer Om emigratiedagen en -workshops en hebben in een later stadium Nedwerk (www.nedwerk.es) toegevoegd. Een netwerk van en voor Nederlandstalige ondernemers in Spanje. Wat begon als een borrel voor Nederlanders bij ons uit de buurt is inmiddels uitgegroeid tot een netwerk van meer dan 100 leden, die elkaar, verspreid over heel Spanje, regelmatig treffen."
Nancy reist de laatste tijd veel heen en weer tussen Spanje en Nederland om aan alle aanvragen voor workshops te voldoen. De second home beurs, de internationale Immo voor makelaars, ze willen allemaal haar verhaal horen. "Het Roer Om-concept staat als een huis en we zijn bezig uit te breiden." Het eerste agentschap is al opgezet. "We hebben iemand gevonden die het concept gaat toespitsen op Frankrijk, terwijl wij zorg dragen voor de algemene publiciteit en alle zaken die niet per se aan één land zijn gerelateerd. De site is al in de lucht en de reacties zijn enthousiast. We kijken nu naar andere landen, zoals Noorwegen, Zweden en Portugal. The sky is the limit."
Waarmee Het Roer Om een exportproduct is geworden. "Dit werk kun je vanaf iedere plek doen. Ik ben nu in Nederland bezig de contacten voor marketing en pr aan te halen en in het voorjaar van 2009 organiseren we de eerste emigratiedag Frankrijk. Voorlopig richten we ons op Het Roer Om. Nedwerk blijft alleen in Spanje actief. We moeten keuzes maken."
