In 1997 kocht ze het bedrijf van haar vader terug en sindsdien groeit Istimewa Elektro stormachtig. Het leverde Scarlett Kwekkeboom de titel Zakenvrouw van het jaar 2001 op. “De prijsuitreiking was een hele toestand – bekakt, niet bepaald mijn wereld.”
Zo prestigieus als de onderscheiding is die Scarlett Kwekkeboom ten deel viel, zo bescheiden oogt de plek waar zij werkt. Istimewa Elektro, het bedrijf van de Nederlandse Zakenvrouw van het jaar 2001, staat aan het eind van een winderige kade in de havens ten oosten van Vlissingen. Aan de andere kant van het water ligt links de scheepswerf van Heerema, waar een offshoreplatform op voltooiing wacht. Rechts zijn de fakkels te zien waar de chemische industrie zijn restgassen opbrandt. Daar zitten ook de klanten waar Istimewa installatiewerk verricht. Het sobere bedrijfspand doet geen enkele moeite om meer te lijken dan het is. Dat bevalt de 34-jarige eigenaar-directeur wel. Je bent een Zeeuws meisje of je bent het niet.
De wortels van Istimewa liggen in Heinkenszand, waar vader Adrie Janse in 1971 een winkel begon in witgoed en lampen. Al snel kwamen daar elektrotechnische werkzaamheden bij, zoals het leggen van kabels en het installeren van machines. Binnen een jaar of vier was de winkel te klein, en week Janse uit naar het havengebied van Vlissingen dat toen werd ontwikkeld. Op dezelfde plek waar Istimewa nu nog staat, zette hij een paar keten neer. Van daaruit werkte hij verder aan de uitbouw van zijn bedrijf. Via een reeks van overnames in diverse Europese landen groeide het naar ruim vijftienhonderd medewerkers in de jaren tachtig.
In die tijd kwam Kwekkeboom in dienst. Nadat ze haar opleiding toegepaste huishoudwetenschappen had afgerond, vroeg haar vader haar om hem te helpen met zijn bedrijven in Antwerpen. Zij zette er als managementassistente een nieuw administratief systeem op en hielp de commerciële infrastructuur te ontwikkelen. Toen ze na verloop van tijd wat beter was ingewerkt, werd haar duidelijk dat er iets niet lekker zat in de organisatie. “Mijn vader heeft de fout gemaakt Nederlandse managers neer te willen zetten in een Belgisch bedrijf. Die slaagden er niet in de cultuurkloof te overbruggen. Er was totaal geen chemie.” Financiële problemen waren er ook. Voordat Janse daarin orde op zaken had kunnen stellen kwam hij plotseling te overlijden, nog geen vijftig jaar oud.
“Wat nu? Iemand moest opstaan en de verantwoordelijkheid nemen voor het bedrijf en voor de mensen die er werkten.” Het werd dus Scarlett – net 25 geworden en nog geen Kwekkeboom – die een afspraak maakte bij de bank, die de belangrijkste klanten langs ging en die alle vestigingen bezocht om de mensen te vertellen hoe de vlag erbij hing. “Ik dacht: 'Ik doe dit een jaar, kijken of we eruit kunnen komen'. Maar toen dat jaar om was, zat ik er tot aan mijn nek in en kon ik niet meer terug.”
Spons
De leerschool was hard maar effectief. “In het begin zoog ik alles in me op als een spons en probeerde het net zo te blijven doen als het altijd gegaan was. Tot er een moment kwam waarop ik dacht: 'Nee, ik ben niet mijn vader. Ik ben anders opgevoed, ik ben anders opgeleid, ik ben een moderne manager'. Ik moest mijn eigen manier vinden.”
Voor sommige medewerkers was het even wennen. “Hoe vaak ik niet te horen heb gekregen dat mijn vader dit of dat heel anders zou hebben gedaan, dat hij zich zou omdraaien in zijn graf als hij mij zo bezig zag… 'Donder op', dacht ik dan bij mezelf, 'zo werkt het niet'. De reactie is begrijpelijk, maar dat soort praatjes kun je niet hebben. Veranderen is moeilijk, dat begrijp ik best. Zeker als je al wat ouder bent en al lang in zo'n bedrijf meedraait. Ze begrijpen je verhaal waarom je dingen wilt veranderen, maar van binnen willen ze het liefst dat alles bij het oude blijft. Ik weet ook wel dat het niet anders zou zijn gegaan als ik níet het kind van Adrie Janse was geweest, maar toch doet het pijn.”
Nog voordat Istimewa weer goed en wel op de rails stond, kenterde het economisch tij en zakte de markt in. Kwekkeboom moest een groot aantal mensen ontslaan om het hoofd boven water te houden. Ondanks al haar inspanningen lukte het niet om het dreigende bankroet af te wenden. Een handelsonderneming uit Spijkenisse kocht Istimewa op uit het faillissement. Zelf bleef zij aan als manager. De nieuwe eigenaren hadden aanvankelijk grote plannen. “Ze bouwden een nieuw pand voor ons, ze wilden om ons heen een complete technische divisie optuigen, maar eigenlijk was na een half jaar al duidelijk dat het gewoon niet samenging. Hun handelscultuur en onze technische cultuur strookten totaal niet met elkaar.”
Istimewa kwam in de etalage. Op een gegeven moment hoorde Kwekkeboom dat iemand serieus belangstelling had. “Dat bracht een schok bij me teweeg. Ik dacht: 'Dit wil ik helemaal niet. Zou ik het niet zelf kunnen kopen?' Ik ben financiering gaan zoeken, en heb uiteindelijk een management buy-out gedaan.” Zo werd Scarlett Kwekkeboom op haar 29e behalve directeur ook eigenaar van het familiebedrijf.
Dit keer lukte het. Een verkleind Istimewa – nu met ruim tachtig werknemers – kwam er glorieus weer bovenop. Kwekkeboom kon de investeerders die haar hadden geholpen om op eigen benen te komen staan een voor een uitkopen, zodat ze nu vrij is van schulden. “We gaan als een speer. Deze zomer bestonden we dertig jaar, en zijn we met z'n allen in bussen een weekend naar Maastricht geweest.”
Bekakt
Het succes van Kwekkeboom trok vorig jaar de aandacht van de nieuwe burgemeester van Vlissingen, Anneke van Dok-Van Weele. Nadat ze een keer samen een broodje hadden gegeten, vroeg die haar hoe ze het zou vinden om te worden voorgedragen als Zakenvrouw van het jaar. “Ik kende het verschijnsel wel, maar ik had mezelf nooit gezien als iemand die daarvoor in aanmerking kwam. 'Doe maar', zei ik.”
Zo kwam het balletje aan het rollen. Na een onderzoek van de boeken door accountants van Ernst & Young en een urenlang gesprek met de voltallige jury, kreeg Kwekkeboom de vraag voorgelegd of zij de prijs zou accepteren. Dat was niet vreemd, want een jaar eerder had cosmeticaonderneemster Ariane Inden nog voor de eer bedankt. Kwekkeboom vond het geen probleem een exclusief vrouwelijke onderscheiding te krijgen. Zo kwam het dat zij in februari haar opwachting mocht maken in kasteel De Wittenburg in Wassenaar om uit handen van premier Kok de Prix Veuve Clicquot te ontvangen. “Het was een hele toestand – bekakt, niet bepaald mijn wereld. Maar goed, dat schijnt erbij te horen.”
Als Zakenvrouw van het jaar voelde Kwekkeboom zich in goed gezelschap. In 2000 had Anne-Marie Rakhorst van Search de Prix Veuve Clicquot gekregen. In 1999 Lia van der Berg (directeur van een wervings- en selectiebureau voor secretaresses), in 1998 Marike van Lier Lels (operationeel directeur Schiphol) en in 1997 Yolanda Eijgenstein (1997, directeur Why Company). Vooral voor Van der Berg heeft Kwekkeboom grote bewondering. “Stel je voor, op je 40e aan de kant worden gezet als directiesecretaresse omdat ze je te oud vinden. En dan de kracht en de moed vinden om voor jezelf te beginnen en zo'n fantastisch bedrijf op te zetten. Ik geef het je te doen!” Iemand als Sylvia Tóth daarentegen, die in 1986 de prijs kreeg, ziet zij eerder als een voorbeeld van hoe zij zelf liever niet wil zijn. “Niet slecht natuurlijk, om zo'n groot uitzendbureau op te zetten. Maar zeker de laatste jaren hangt er toch een beetje de geur omheen van vooral goed voor jezelf zorgen, en daar hou ik niet van.” Dan heeft Kwekkeboom meer op met vrouwen als Dianne Thompson, de ceo van de Camelot Group die in Engeland de National Lottery organiseert. Kwekkeboom ontmoette haar tijdens de traditionele ontvangst van alle twaalf internationale laureaten op het hoofdkwartier van Veuve Clicquot-Ponsardin in Reims. Zij was meteen onder de indruk van haar charme én daadkracht. “Dat herken ik wel: je ergens in vastbijten en niet meer loslaten voordat je het voor elkaar hebt.”
Contacten
Buiten haar eigen regio krijgt Kwekkeboom wel eens te horen dat zij als Zakenvrouw van het jaar minder vaak in de publiciteit is geweest dan vorig jaar Anne-Marie Rakhorst. Als dat al zo is – “Ik heb in wel zestig bladen gestaan” – dan nog kan zij daar niet mee zitten. Naast haar dagelijkse werk bij Istimewa heeft zij toch al een groot aantal nevenfuncties. In het bestuur van Port Promotion Zeeland denkt zij mee over het beleid ten aanzien van de Zeeuwse havens. Voor de Hogeschool Zeeland zit ze in een commissie die de economische opleidingen beter wil laten aansluiten op de beroepspraktijk. Ook binnen de branchevereniging Uneto is zij actief. “Zakenvrouw van het jaar, dat is een baan van gemiddeld anderhalve dag in de week. Iedereen wil je overal voor hebben. Had ik nog meer moeten doen? Hallo hé, dan had ik nu geen bedrijf meer gehad!”
Kwekkeboom is niet iemand die makkelijk tijd voor zichzelf maakt. Totdat het lichaam aan de bel trekt. “Begin september zat ik in een managementvergadering en toen kreeg ik het ineens toch warm, zoiets had ik nog nooit meegemaakt. Dan denk je: 'Verdorie, dit gaat niet goed'. Toen heb ik de rest van mijn afspraken toch maar even laten cancelen. Gelukkig kon ik een week later met mijn man op vakantie.”
Het mag de nodige tijd en energie kosten om Zakenvrouw van het jaar te zijn, er staat ook het een en ander tegenover. Haar nieuw verworven status bracht al meteen een boel contacten met zich mee, en dat kan nooit kwaad. Het effect is nog moeilijk in cijfers uit te drukken omdat het soort projecten dat Istimewa doet een lange aanlooptijd kent. Maar Kwekkeboom merkt aan de aanvragen die zij krijgt, dat men haar bedrijf met andere ogen is gaan bekijken. “Er zijn relatief veel opdrachtgevers bij waar we nog niet eerder voor hebben gewerkt. Die zien een paar keer achter elkaar je naam in de krant en dan denken ze toch dat je wel een serieus bedrijf zult zijn.” Ook bij het provinciaal bestuur en bij diverse gemeentebesturen in de regio gaan nu ineens deuren voor haar open die vroeger gesloten bleven. “Begin december geven we een borrel voor al onze klanten, om iedereen te bedanken voor het afgelopen jaar. Dan komt de Commissaris van de Koningin, een paar gedeputeerden, alle burgemeesters. Als ik twee jaar geleden zoiets had georganiseerd, was ik blij geweest met een wethouder!” En wat ook niet onhandig is in een tijd dat er om vakmensen wordt gevochten: Istimewa heeft nog nooit zoveel open sollicitaties gekregen als het afgelopen jaar. “Hoef ik tenminste geen Mercuri Urval in te huren voor een derde van het jaarsalaris.”
Koekjes
Kwekkeboom geeft nu negen jaar leiding aan Istimewa. Een bedrijf dat complete elektrotechnische installaties in boortorens bouwt, bruggen op afstand bedienbaar maakt, de Zeelandbrug met behulp van zonnepanelen verlicht en het spoelsysteem aanlegt dat het water schoonhoudt voor de oester- en mosselteelt in Yerseke. Kan dat eigenlijk wel, met een directeur-eigenaar die geen HTS heeft gedaan maar toegepaste huishoudwetenschappen? “Ik ben geen techneut en zal het nooit worden ook,” erkent Kwekkeboom. “Ik ben dit puur gaan doen uit verantwoordelijkheidsgevoel tegenover het bedrijf van mijn vader en tegenover de mensen die voor hem werkten. Als hij een koekjesfabriek had gehad, had ik daar hetzelfde voor gedaan.” Niet dat ze ondertussen geen warme gevoelens heeft bij wat haar monteurs presteren. Als ze – zoals vanochtend – door Brabant rijdt en ergens moet stoppen omdat er een brug omhoog gaat, dan moppert ze niet omdat ze in de file staat maar zegt tegen zichzelf: “Zo, dat is toch maar mooi ons bruggetje.” Meer hoeft ook niet om leiding te geven aan de organisatie, vindt ze. “Ik heb goede managers en goede monteurs, die hoef ik heus niet te vertellen hoe ze hun werk moeten doen.”
Straks wordt het nieuwjaar en is zij Zakenvrouw van het jaar af. Alhoewel: “Dan ben ik niet meer 'de' Zakenvrouw van het jaar maar nog wel 'een' zakenvrouw van het jaar.” En natuurlijk mag zij zoals te doen gebruikelijk zelf meehelpen haar opvolgster uit te zoeken. “Iemand met pit, een echte onderneemster die inventiviteit paart aan het vermogen te inspireren. Iemand die liever prestaties neerzet dan gebakken lucht verkoopt.” De dames zijn gewaarschuwd.
