De strijd om de postmarkt neemt een nieuwe wending. Prijsvechters Sandd en Selekt Mail bundelen de krachten waardoor de postoorlog smoort.
Dat is goed nieuws voor TNT, maar plaatst vraagtekens bij het slagen van de liberalisering.
Postbedrijf Sandd heeft woensdag bekendgemaakt concurrent Selekt Mail (DHL Global Mail) over te willen nemen van Deutsche Post, zonder financiële details te noemen. Sandd verwacht dat zijn marktaandeel op de Nederlandse postmarkt na de overname zal groeien van 10 procent in 2010 naar 16 procent dit jaar. Selekt Mail heeft ongeveer 5 procent van de markt in handen. Het is de bedoeling dat de twee bezorgnetwerken van de bedrijven geleidelijk integreren.
Logische stap
De bundeling van de krachten is voor de twee prijsvechters een logische stap. De postmarkt gaat door een roerige tijd, forse krimp ligt in het verschiet en de neerwaartse prijsspiraal lijkt desastreus voor de postbedrijven. Door te fuseren kunnen de twee nieuwkomers een steviger vuist maken tegen het grote TNT. De twee partijen kunnen relatief gemakkelijk hun bezorgnetwerken samenvoegen. Het schema van integratie hangt af van de snelheid waarmee de NMa instemt, maar als die toestemming binnen is, is het volgens Sandd een kwestie van maanden.
Gunstig voor TNT
Volgens analisten is de fusie ook gunstig voor de postmarkt als geheel én voor postbedrijf TNT. "De inkomsten per stuk moeten kunnen stijgen omdat er minder prijsdruk komt met twee spelers in plaats van drie'', aldus analist Dieter Furniere van KBC Securities. Ook econoom en marktwerkingsdeskundige Barbara Baarsma van onderzoeksbureau SEO noemt de overname goed nieuws voor de markt. "Nu kan er een einde komen aan de neerwaartse spiraal van steeds lagere prijzen en kan een duurzamer marktmodel ontstaan."
De huidige prijzenoorlog tussen postbedrijven is volgens Baarsma niet houdbaar. "Doorbreking van de prijsoorlog is noodzakelijk om te voorkomen dat alleen het sterkste bedrijf, TNT Post, overblijft. Dan hebben we opnieuw een monopolie en daar zit niemand op te wachten."
Volgens een woordvoerder van TNT kan de overname bijdragen aan een sterkere positie voor de andere partijen op de Nederlandse markt. De krimpende postmarkt is volgens TNT eigenlijk 'te klein voor de huidige spelers'. "De consolidatie brengt wel een sterkere partij op de been. Dat noodzaakt ons om door te gaan met de reorganisatie", aldus TNT.
Op de Amsterdamse beurs werd de bekendmaking van de overname positief ontvangen. De koers van het aandeel TNT steeg in de ochtend tot 4,4 procent.
TNT kan wel wat goed nieuws gebruiken. De economische crisis duwde het postbedrijf in 2009 in het rood en onder druk van investeerders en aandeelhouders werd besloten het bedrijf op te splitsen in twee takken: expressvervoer en postbezorging. Die splitsing is gepland voor midden 2011. Topman Peter Bakker stapte begin dit jaar op.
Strijd om de markt
Sinds de liberalisering van de postmarkt moet TNT opboksen tegen de nieuwkomers. En wel op een verre van gelijk speelveld. Dat begon in 1999, toen de bezorging van pakketten en documenten boven 50 gram werd vrijgegeven. In Nederland betraden twee nieuwkomers de markt: Sandd, een initiatief van Nederlandse privé-investeerders, en Selekt Mail, een dochter van Deutsche Post. In april 2009 verviel het laatste TNT-monopolie: op de bezorging van lichtere brieven. In dit marktsegment wordt het hardst gevochten, te meer omdat de postmarkt vanwege het gebruik van e-mail, krimpt met zo'n 5 procent per jaar.
De nieuwkomers slaagden erin – zonder zware investeringen en door te focussen op de grote centra en op klanten die veel direct mail gebruiken – zo'n 20 procent van de markt in te lijven. Dat is een knappe prestatie, maar het speelveld is zoals gezegd verre van gelijk. TNT is bijvoorbeeld wettelijk verplicht zes dagen per week zogeheten ‘tijdsgebonden post’ te bezorgen. Sandd en de anderen hoeven dat niet en bezorgen slechts twee keer per week.
Verschil in arbeidsomstandigheden
Het grootste verschil zit hem echter in de status van het personeel: de nieuwkomers gebruiken minder vaste krachten en meer flexibel inzetbaar en goedkoper personeel, terwijl TNT gebonden is aan zijn tienduizenden mensen in vaste dienst die werken volgens een cao, met rechten die een vakbond niet zomaar aan de kant schuift. Sandd en Selekt Mail liggen sinds hun toetreding op de postmarkt onder vuur vanwege de karige arbeidsvoorwaarden die zij hun flexibele bezorgers zouden bieden. Het kabinet probeert de bedrijven al jaren te dwingen een groot deel van het personeel in vaste dienst te nemen. Tot nu toe zonder succes. Deze week adviseerde oud-burgemeester Ruud Vreeman het kabinet de bedrijven tot januari 2014 de tijd te geven om 80 procent van de bezorgers in vaste dienst te nemen, aanvankelijk lag de deadline op oktober 2012.
De prijsvechters zijn niet blij met vooruitzicht dat ze straks relatief duurder personeel moeten aannemen. Topman Gert-Jan Morsink van Sandd waarschuwde vorig jaar nog dat de eisen van de overheid het voortbestaan van zijn bedrijf bedreigden. Desondanks staat de voorgenomen overname van Selekt Mail volgens een woordvoerder van Sandd los van de discussie over de verbetering van de arbeidsvoorwaarden. Wel ziet het er naar uit dat beide bedrijven samen beter in staat zijn de kosten van duurdere contracten kunnen dragen dan alleen.
Liberalisering gelukt?
Waar de fusie ook voor bedoeld is, de situatie op de postmarkt blijft vreemd. De postprijzen gaan weer omhoog en het speelveld blijft ongelijk. MT-columnist Hans Crooijmans concludeerde recent en terecht dat de liberalisering lijkt te mislukken. Het is de vraag of de nieuwe ontwikkelingen daar echt verandering in zullen brengen. De bundeling van de twee nieuwkomers kan de markt in een rustiger vaarwater loodsen. Maar of met slechts twee actieve partijen de liberalisering echt geslaagd kan worden genoemd?
Lees ook:
- Waarom TNT in de problemen zit
- Interview met Peter Bakker: 'De crisis gaat niet diep genoeg'
