Welke toekomst dichten de banken de Nederlandse economie toe? MT zet de visie's van de drie grootbanken op de belangrijkste punten op een rij.
Voorspellen is moeilijk, vooral als het de toekomst betreft. Maar niks is leuker dan op de rand van het nieuwe jaar een beetje in de glazen bol te turen. Dat vinden ook de economische bureaus van de drie grote Nederlandse banken. Met enige terughoudendheid roeren de economen van de ABN Amro, ING en de Rabobank in het koffiedik en komen tot voorbeschouwingen vol armslagen. MT presenteert ze in een handzaam formaat.
De economische groei valt in 2011 laag uit. Gelet op de moordende recessie die achter ons ligt is elke groei positief, maar of de 1,4 procent van ING, de krap 1,5 procent van ABN Amro of de echte anderhalve procent van de Rabobank uw hart doen opveren? Voor het komend jaar zijn de economen eensgezind. Voor 2012 lopen de voorspellingen al wat verder uit elkaar. ING zet in op een plus van 1,3 procent, staatsbank ABN Amro is aanzienlijk optimistischer met 1,7 procent en de Rabo waagt zich niet aan een harde voorspelling voor 2012, maar voorziet een gemiddelde groei van 1,5 procent voor de periode 2012-2016.
Slapjes
Het economisch herstel verliest aan kracht. Daarover zijn de bankeconomen het eens. De opleving in het begin van 2010 was vooral het gevolg van het aanvullen van de voorraden die aan het begin van de crisis rap werden afgebouwd. Daardoor was er in Q3 zelfs sprake van een marginaal (0,1 procent) krimpende economie. Het krachteloos herstel van de economie heeft een aantal oorzaken, waarvan de teruglopende wereldhandel volgens de banken de belangrijkste is. Maar ook de bezuinigingen die de politiek, niet alleen in Nederland, doorvoert zet een domper op de groei.
Wereldhandel
Nederland heeft een open economie en we zijn volgend bij wat er in de rest van de wereld plaatsvindt. Het is de belangrijkste factor in onze economie. Het forse herstel in 2010 – de wereldhandel piekte in mei met een plus van 22 procent – wordt niet in die mate doorgezet. IN 2011 zakt de groei in de wereldhandel terug, van 4,5 naar 4, 25 procent, voorspellen de ABN Amro economen. Een percentage dat bij de Rabobank iets hoger wordt ingeschat (4,75 procent). De ING voorziet de afvlakking van de groei, maar waagt zich niet aan een harde voorspelling. Zorgelijk is dat het vooral de opkomende Aziatische economieën zijn die verantwoordelijk zijn voor de groei en dat de Amerikaanse economie wel mee gaat in dit hogere groeitempo, maar dat Nederland en Europa achterblijven. Als toeleverancier van de Duitse industrie, die wel de luxe bolides maken die gretig aftrek vinden in Azië, profiteren we van het krachtig herstel daar. Niet als directe producent. Tekenend is dan ook dat de wederuitvoer, dus de stapels containers in die in Rotterdam binnenkomen om naar het (Duits) achterland te gaan met zo’n 17 procent groeide. De export van Nederlands fabricaat blijft achter met een groei van ca. 7,5 procent. De Rabo-economen voospellen een halvering van het uitvoervolume, tot 4,5 procent. ING zit hier boven met 4,9.
Arbeidsmarkt
De werkgelegenheid in 2011 en 2012 is reden voor grote eensgezindheid tussen de economen van de drie overgebleven grote banken. De ING voorspelt voor komend jaar 5 procent en voor 2012 4,9 procent werklozen. De Rabobank komt voor volgend jaar uit op 5,25 en gaat voor de periode 2012-2016 uit van een werkloosheid van 5,5 procent. ABN Amro voorspelt alleen de trend. Na een forse daling van de werkloosheid in 2010 -van 5,8 naar 5,2 procent- zal die in 2011 licht hoger (kunnen) uitkomen om pas daarna heel langzaam te dalen. De eensgezindheid van de economische wichelroedelopers komt voort uit het trage algemeen herstel. Verder worden eerder vastgehouden werknemers ingezet en zal de beroepsbevolking groeien doordat meer mensen zich aanmelden als werkzoekende. Het aantal banen groeit wel iets bij een vrijwel gelijkblijvend werkloosheidspercentage. Dat reservoir aan arbeidskrachten zet een rem op de loonontwikkeling. ING komt tot een stijging van de contractlonen met 1,3 procent, een percentage dat binnen de door ABN Amro opgegeven marge van 1,25 tot 1,5 procent valt. Rabo laat de loonkostenontwikkeling onbesproken.
Huizenmarkt
Het verkopen van een huis is lastig. De prijzen zijn de afgelopen jaren gedaald en de periode dat een huis te koop staat is aanzienlijk opgelopen. Maar de voorspellers zien de bodem van de markt. De Rabobank gaat uit van een prijsdaling van nog ongeveer een procent, waarna de prijzen in komende jaren licht kunnen stijgen, met gemiddeld 1,75 procent. Hiermee omarmen ze voor komend jaar hetzelfde scenario als ABN Amro. Die gaan eveneens uit van een -1, maar laten dat volgen door een +1 in 2012. De ING voorziet iets een prijsdaling in het komende jaar van een halve procent en een prijsstijging van 1,8 procent voor 2012.
Overigens zijn alle voorspellers het erover eens dat de bouwsector het komend jaar zwaar, heel zwaar, blijft houden. Het laat cyclisch karakter van deze sector betekent dat zij nu door het dal gaan waar de rest van Nederland al doorheen lijkt te zijn.
De overheid
Alle banken juichen de bezuinigingsdriften vanuit de politiek toe. Pijnlijk maar noodzakelijk, is de algemene mening. En het heeft duidelijke, negatieve effecten op de groei van de economie. Alle economen maken zich luid (ING, Rabo) of wat diplomatieker (ABN Amro) zorgen over het uitblijven van hervormingen. Vooral het laat en maar weinig verhogen van de AOW-leeftijd gaat problemen opleveren. In de komende kabinetsperiode wordt 18 miljard bezuinigd en verdwijnen er circa 100.000 banen in de publieke sector. Zelfs, zoals de banken collectief verwachten, dat een flink deel van de plannen niet wordt gerealiseerd wegens het weinig realistische karakter ervan, heeft dat zijn weerslag op de ontwikkelingen in de reële economie. Maar vooral na 2011. De ABN-economen citeren met instemming het CPB dat stelt dat het pakket aan bezuinigingen een halve procent groei kost. Zonder bezuinigingen was die 1,75 procent geweest. Nu dus 1,25 procent. De overheidsconsumptie daalt met 0,3 procent. ING constateert dat vooral het herstel van de werkgelegenheid te leiden heeft onder overheidsbezuinigingen. Adviesbureaus en architecten legden reeds of lopen het gevaar in 2011 het loodje te leggen.
Jaar van de waarheid
Is er dan weinig hoop? De titel van het ING rapport, ‘het jaar van de waarheid’, zet het mooi neer. Het kan nog misgaan. De double dip is nog niet uit te sluiten, al zijn de bankeconomen het er wel over eens dat de krimp in het derde kwartaal van 2010 een incident was. Onvoorspelbaarheid van de ontwikkelingen in bijvoorbeeld het Midden Oosten kunnen nog een zware wissel trekken op het broos herstel. Ruimte is er wel voor verbeteringen van de consumentenbestedingen. En ook het bedrijfsleven is aanhoudend optimistisch. Hun investeringen zullen iets gaan toenemen.
Fragiel, dat is het woord dat opkomt bij het doorwerken van de voorspellingen. Het is aan ons allen om geïnspireerd, innovatief, creatief en met ongecalculeerd enthousiasme de magere voorspellingen te verslaan. Vanuit de redactie van Management Team, is dat zowel de wens als de opdracht. Een goed, professioneel en geïnspireerd 2011.
De 3 volledige visie's:
> Visie ABN Amro
> Visie ING
> Visie Rabobank
