Brainstorms, trainingen, intervisiemeetings, motivatiesessies – de spreekwoordelijke hutjes op de hei danken er hun bestaansrecht aan. Maar een beetje afgezaagd wordt het wel, als je elke keer maar weer over stille bosweggetjes naar zo'n prachtig etablissement in the middle of nowhere moet koersen. Elke dag chateaubriand is ook niet lekker, zullen we maar zeggen.
Een paar dagen op een klassiek houten gulet voor de Turkse kust is dan weer heel andere koek. Management Team monsterde in Bodrum met negen medewerkers van HRD-adviesbureau GITP aan op de Kugu van Tussock Cruising. Om eens uit te zoeken of dit alternatief voor het hutje op de hei de moeite waard is. En zinnig vooral.
Toen de latere minister-president prof.dr. Jan de Quay en de latere minster van Onderwijs prof.dr. Theo Rutten in 1947 het Gemeenschappelijk Instituut voor Toegepaste Psychologie oprichtten, hadden ze nooit kunnen bevroeden dat een klein deel van hun personeel zestig jaar later een paar dagen gezamenlijk in bad- en vrijetijdskleding zou doorbrengen op een klassiek houten gulet op de Egeïsche Zee.
Laat staan voor werkzaamheden. GITP werd in 1947 door beide katholieke wetenschappers opgericht met als doel – mede met behulp van het Marshallplan – een bijdrage te leveren aan de wederopbouw van Nederland. GITP ontwikkelde zich in de decennia daarna tot de absolute nummer 1 in assessments. Nu, bij het zestigjarig bestaan, wordt het bedrijf nadrukkelijker op de kaart gezet. "We staan bekend om de component beoordelen", zegt financieel directeur Arthur Verheul. "We gaan nu voor de nummer 1-positie in beoordelen én ontwikkelen. Dat vergt een omslag in ons denken en handelen. Deze dagen in Turkije gaan we daar met een aantal mensen uit onze organisatie over praten. Wij zullen altijd onze wetenschappelijke verankering houden, maar we gaan bij het nieuwe GITP beginnen en eindigen bij de klant. We willen een trendsettend bedrijf zijn. Een bedrijf dat naar buiten gericht is."
Natuurlijk had GITP met het negental dat deze zaterdag op Schiphol in de TK 1954 van Turkish Airlines stapt ook naar een hutje op de hei (of in de bossen) kunnen sturen. Maar in plaats daarvan wordt dus koers gezet naar Bodrum, waar tegen middernacht in een plaatselijke haven wordt ingescheept op de Kugu.
Alleen al door de relatief lange reistijd, met een overstap in Istanbul, is dan al lang geen sprake meer van een verplicht-naar-een-hutje-op-de-hei-gevoel-met-een-file-op-de-A1. En zodra kapitein Nedim Çetin zijn crewleden Abdullah en Serhan aan het werk zet met de bagage, de schoenen verplicht uit zijn en de welkomstdrank eenmaal op tafel komt, is duidelijk welk gevoel wél overheerst: vakantie!
Tussock Cruising is met negen zeiljachten inmiddels een bekende speler op het Turkse water. Het Nederlands/Britse bedrijf van Loes Douze viert in 2008 het 25-jarig bestaan. De Nederlandse eigenaresse doet er veel aan om boven de grijze middenmoot uit te steken. "Eén van de allergrootste verschillen tussen Tussock en de anderen: wij zijn de enige die echt zeilen. Al onze schepen hebben een in Friesland ontworpen zeilplan, met zeiloppervlakken tussen de 200 en 310 vierkante meter. De anderen hebben ook wel zeilen, maar er wordt niet mee gezeild."
Nog altijd is het merendeel van de zeiltrips van Tussock puur toeristisch. Maar Douze introduceerde een aantal jaren geleden diverse themacruises. Schrijfster Yvonne Kroonenberg, zangeres Mathilde Santing, kok Ramon Beuk, stand-up comedian Howard Komproe zijn enkele van de BN'ers die passagiers vergezelden. Cruises op maat voor bedrijven zijn ook een groeiende markt, realiseert Douze zich. Van april tot en met november kunnen dan ook complete schepen, inclusief bemanning, worden afgehuurd. Natuurlijk is dat duurder dan een hutje op de hei (minder dan 1000 euro per persoon per week, all-in), maar de impact zal dat waarschijnlijk ruimschoots compenseren.
GITP was trouwens alleen bereid een schrijvende pottenkijker toe te staan als deze volop zou participeren. Johan van de Breevaart, die verantwoordelijk is voor het programma, verstoort de idylle de eerste ochtend direct na het uiterst impactvolle ontbijt van chef Salih Kaynar met de grote klus voor die dag: ‘de groep' moet zorgen dat er 's avonds eten op tafel komt. "Dit zijn de mogelijkheden", glimlacht hij, terwijl hij een aantal Turkse én Turkstalige gerechten op de tafel op het achterdek neerlegt.
Sommige dames en heren GITP'ers werpen zich op de recepten. Anderen roken een sigaret. Weer anderen houden zich op de achtergrond. Het voorstel van uw verslaggever om even 100 euro in te zamelen (tien euro de man/vrouw) en dat mee te geven aan de chef en de twee crew-leden onder het motto ‘Laat de rest maar zitten!' en vervolgens lekker te gaan snorkelen, wordt niet eens serieus genomen. De GITP'ers willen aan de slag. Beslissen wie wat gaat doen. Of toch niet. Niet beslissen, gewoon gaan. Het busje in. En dan maar zien. Qua projectmanagement maakt het geheel een, laten we positief blijven, treurige indruk.
Zouden ze dat van kapitein Nedim hebben geleerd? Die vertelde: "Ik stuur mijn team aan met mijn ogen. Alleen bij het zeilen moet ik ook af en toe armbewegingen maken. Kleintjes, hoor…"
Ontgaan de oog- en kleine armbewegingen van financieel directeur Arthur Verheul me? Of is er onzichtbaar iemand anders met ogen en armen aan touwtjes aan het trekken? Monique Meeuwisse, van executive search, misschien? Die oogt als een ijzervreter. Of toch diversiteitsqueen Dorothé Alfrink? Die heeft inderdaad een stel ogen dat mensen in de houding kan dwingen… Of trainer Kees van Dijk – die die constante vlucht achter de lens van zijn fotocamera dan juist als vermomming gebruikt en achter de facade van de integere observator toch een klein potentaatje blijkt te zijn?
Hoe dan ook: dankzij ondefinieerbaar teamwork staat er 's avonds een uitstekende maaltijd op tafel. Eentje die óók de bemanning van de Kugu zich goed laat smaken. En dat wil wat zeggen, want chef Salih Kaynar, die de grootst mogelijke moeite heeft zijn keuken af te staan aan de culinaire non-valeurs uit Nederland, kan een meer dan knap stukje koken. En for the record: uw verslaggever heeft zichzelf uiteindelijk in de vaatwasploeg gemanoeuvreerd. En wel in de sectie theedoek.
Er is tijdens zo'n eerste dag ook tijd en ruimte om een stukje te zeilen. En te zwemmen. Maar op pad met zo'n psychologenclub als GITP is de voornaamste activiteit, van de vroege ochtend tot de late avond, toch een andere: praten. Praten over wat GITP was. Over wat GITP is. En vooral: over wat GITP zou moeten zijn.
De aanwezigheid van financieel directeur Arthur Verheul, sinds 1 januari in dienst bij GITP na een langjarige carrière als (interim-)manager bij onder meer ArboNed, Esso, Unilever en McKinsey, zorgt er niet voor dat er monden op slot worden gedraaid. Yolanda Buchel, bekend van LEF!: "Arthur laat zich zien zoals hij is: ook maar een gewoon mens. Iemand die helemaal bij ons past." Ruurd Dijkman, vestigingsleider in Breda: "Je moet ook wel. Bij zo'n sessie moet je je bloot geven. Doe je dat, dan zie je dat je het proces enorm versnelt. Dat vind ik het positieve van zo'n setting. De schuttingen gaan weg, de politiek gaat weg, je deelt met elkaar. En zoals je weet: je kunt pas vermenigvuldigen als je kunt delen. En dat is wat ik zie gebeuren. Ook bij onze financieel directeur, die speelt daar een prima rol in." Verheul zelf: "De bedoeling van deze trip is dat iedereen zich thuis gaat voelen in zijn werk en aan zijn trekken komt. Ik probeer daarin de verbindende factor, de integrator, te zijn. Ik haal dingen op, ik combineer dingen en ik kijk ook met een afstandelijke blik naar ieders inbreng."
Fijn dat hij het zegt! Valt het met die afstandelijke blik ook op dat er ‘psychologen-onder-elkaar' echt de godganse dag wordt geanalyseerd en vooral geleuterd? "Of ik soms moe word van het geleuter? Nee, niet meer, haha. Bij GITP ben ik wat dat betreft eindelijk thuis gekomen. Ik doe er aan mee, haha."
Yolanda Buchel, zelf spraakwaterval: "Nou, ik heken wel het voortdurend heen en weer kaatsen. We vliegen met heel veel woorden de hele tijd over elkaar heen. Er zijn te weinig stiltes. En die heb je wel nodig om de dingen die gezegd worden betekenis te geven." En haar LEF!-collega Ester de Bruine: "Ik ben enig kind. Misschien wel daarom vind ik het ook af en toe lekker om alleen in mijn hut te liggen. Dat lukt niet altijd. Dit is heel intensief, wat je bent constant in gesprek. Voor lezen is bijvoorbeeld nauwelijks tijd. Je komt daardoor wél in een concentratie die heel comfortabel is. Het kan dus heel goed werken om met een clubje mensen helemaal weg van alles te zijn." Assessment-psycholoog Eveline Ploeger: "We praten graag. De hele dag door. Het stopt nooit. De behoefte aan onderonsjes is ook groot. Dat moet dus óók gepland worden. Wij zijn wel sociale dieren, die dat nodig hebben."
Johan van de Breevaart, die overtuigend de rol speelt van de-man-die-ook-maar-tegen-zijn-zin-de-organisator-moet zijn, hoort het allemaal glimlachend aan. Hij broedt, na het dagje shoppen en koken en natuurlijk de broodnodige analyse achteraf, op het programma van de volgende dag. Dan wordt een bezoek gebracht aan een ruïne. Zoals het een dergelijk gezelschap eigenheimers betaamt, wordt de geplande oefening in een vloek en een zucht en ogenschijnlijk uiterst liefdevol gekilld en vervangen door een ‘wonderdroom-oefening'. Kort en goed: je droomt, er geschiedt een wonder, ‘het nieuwe GITP' is in grote bloei en wat zie je dan voor je?
Uw verslaggever mag op pad met trainer Kees van Dijk. Kees is, zoveel was al eerder duidelijk geworden, geen man van zwart en wit. Hij wil best zwart bekijken, en wit natuurlijk ook, maar vervolgens meandert hij in een betoog met niet te veel punten en zeer veel komma's langs alle grijstinten die daar tussen zitten. Aardige, slimme gozer!
Aan mij dus de taak Kees een beetje op te voeden (want we hebben maar een uur). Uiteindelijk komen Kees en ik er uit en lever ik eind van de middag na een verkwikkende duik in de Egeïsche Zee bij hopman Van de Breevaart niet alleen één A4-tje in met Kees' complete droombeeld van het ideale GITP, maar ook een heuse oneliner die een en ander helder samenvat (en die geheim moet blijven, omdat de concurrentie mee leest).
Vraagje tussendoor: zijn dit soort trips voor bedrijven nou nuttig? "Je moet je doelen wel heel helder formuleren." (Verheul) "Ontmoetingen zijn vaak one night stands. Hier heb je veel meer tijd om met elkaar gedachtelijnen af te lopen." (De Bruine) "We hebben heerlijk gezeild. Met de haren in de wind goede ideeën opgedaan. Bijzondere gesprekken gevoerd. En ik ben bruin geworden, haha…" (Buchel) "Ik ben een oude rot, maar leer hier ook dingen over mezelf. Toch dat ik te gedreven dingen naar voren wil brengen. Ik moet meer loslaten en het proces laten gebeuren. Soms heb ik ook te veel woorden nodig." (Dijkman)
Opmerkelijk bij dit gezelschap is de discipline. Ze zeggen elkaar – vrij subtiel, dat wel – de waarheid. Maar het gaat nooit over de grens. Johan van de Breevaart: "De kans dat zo'n trip je bedrijf kan schaden, is heel klein. Omdat deze mensen allemaal verdomde professioneel zijn. Maar als de dreiging er niet is van enige spanning, wordt het te laf. Je moet dus zoeken naar een heel goede balans. Er was bij ons af en toe spanning, maar het bleef functioneel."
Dorothé Alfrink vond het met die spanning wel meevallen: "Iedereen is wel voorzichtig. Mensen weten wel wat ze zeggen en hebben soms veel woorden nodig om dan ook niet tot de kern te komen. Dat is misschien wel psychologen eigen. In het begin, toen ik pas bij GITP zat, dacht ik: stopt het nog een keer? Ik begrijp hun taal nu wel. Of ik zelf ook zo word? Daar heb ik veel over nagedacht. Ik kan niet praten op een manier die niet bij me past. Dat mag gelukkig ook, bij het nieuwe GITP. Er is bij deze directie ruimte om iets te mogen doen. Iets opzetten, bedenken en dan ook nog uitvoeren. Dat is wel heel bijzonder. Die vibe in new business, dat maakt míjn werk mooi."
Participerende journalistiek kent ook zo zijn grenzen. De laatste namiddag willen de GITP'ers ook even een paar uurtjes onder elkaar zijn. Ik blijf tot het diner achter op de boot met Nedim, Salih, Abdullah en Serhan. Salih brengt een ijskoud biertje en een bordje met de beste patlican dolmasi die ik ooit geproefd heb. Op mijn iPod zoek ik het album Elephunk van The Black Eyed Peas. Ik scroll door naar de vierde song.
"Shut up / Just shut up / Shut up / Shut it up, just shut up / Shut up / Just shut up / Shut up / Shut it up, just shut up, shut up…"
Maar ik meen er geen pest van.De setting van zo'n sessie blijkt een veel grotere impact te hebben dan in een hutje op de hei. Het zijn een stel rasouwehoeren, die GITP'ers, en ze analyseren iedere buitenstaander gretig en tot op het bot, maar je gaat je tóch aan ze hechten…
