Heineken-ceo Jean-Francois van Boxmeer is uitgeroepen tot beste topman van 2012. Hij kreeg eindelijk de poort naar Azië open.
Charoen Sirivadhanabhakdi. Het is een naam die de topman van Heineken de afgelopen maanden dikwijls moeilijke momenten heeft bezorgd, en niet alleen bij het uitspreken ervan.
Heineken werd door de biermiljardair deze zomer uitgedaagd tot een stevig potje Thais boksen. Het Nederlandse bierconcern had zijn zinnen gezet op de zege: de overname van het Aziatische APB. Maar Charoen bleek ineens een pittige tegenstander. De brouwer moest alles uit de kast halen en deed zelfs een beroep op de anders redelijk op afstand staande Heinekenfamilie om de zo gewenste deal te beklinken. En dat wil wat zeggen. De reconstructie van een hete bierherfst.
Spanning vanaf dag één
Het is eigenlijk al spannend vanaf dag één, 16 juli van dit jaar, blijkt uit een rondgang van MT langs diverse betrokkenen. Charoen, die via vele familiebanden aan de touwtjes trekt bij de Thaise brouwer ThaiBev en het conglomeraat TCC Group, neemt op die dag met het door zijn schoonzoon geleide consortium Kindest Place Group een belang van 22 procent in het Singaporese Fraser & Neave, op zijn beurt een belangrijk aandeelhouder in Asia Pacific Breweries (APB), het bedrijf uit Singapore waar Heineken tot dat moment 41,9 procent van bezit en dat onder meer het in Azië razend populaire Tiger Beer op de markt brengt. Fraser & Neave, kortweg F&N, heeft in die tijd 39,7 procent van dit bedrijf. Hoewel klein, komt ThaiBev zo dus binnen bij APB. En dat doet meteen alle alarmbellen bij Heineken rinkelen.
Econoom Koos Henning, die bij de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) Heinekens avonturen in Azië op de voet volgt, ziet die eerste investering van Charoen als het begin van een kettingreactie. “Op dat moment kwam Heineken onder zoveel druk te staan dat ze gedwongen werden tot een vlucht naar voren: een bod op het hele belang van Fraser & Neave in APB.”
Zonder de move van Charoen had het met Heinekens overnameplannen van APB niet zo’n vaart gelopen, denkt Henning. Maar nu voedt het de vrees dat Charoen uit is op overname van F&N in zijn geheel. En dan zou Heineken de controle over APB kwijt zijn. En daarmee de toegang tot de belangrijkste groeimarkt: Azië.
Heineken móét iets doen
DE 'GROTE VIER' IN BIER
Heineken is wereldwijd brouwer nummer 3, met een marktaandeel van 8,8 procent, achter Anheuser-Busch InBev (18,3%) en SABMiller (9,8%), maar voor Carlsberg (5,6%).
Samen controleren deze ‘grote vier’ zo’n 50 procent van de wereldbiermarkt.
In Zuidoost-Azië was het Amsterdamse bierbedrijf in 2011 echter pas nummer 22, met een marktaandeel van slechts 0,8 procent, aldus bieronderzoeker Euromonitor.
VAN BOXMEER: 43 ACQUISITIES
APB is de 43ste acquisitie voor Jean-François van Boxmeer in de 11 jaar dat hij in de raad van bestuur van Heineken zit.
Toen hij aantrad kwam 20 procent van de omzet van het biermerk uit de opkomende markten, inmiddels is dat zo’n 62 procent.
Heineken móét dus wel wat doen. En dat doet het dan ook. Het bedrijf reageert op 20 juli met een bod van 50 Singaporese dollar per aandeel op F&N’s belang in APB. Daarmee zou Heineken (ruim) meer dan de helft van APB in handen krijgen. De wet in Singapore schrijft voor dat het vervolgens ook een bod op de overige APB-aandelen zou moeten doen. Niet iets waar het bedrijf veel zin in heeft, maar een echte keuze is er niet.
“APB is een dure, maar geweldige prooi met een sterk track record op het gebied van groei en winstgevendheid”, analyseert de Rabobank op 23 juli. “Wij geloven dat de kansen van Heineken om deze deal rond te krijgen onderschat worden.” Heinekens bod op F&N is een defensieve zet, aldus de Rabobank. De situatie in de board van F&N is complex, met bestuursplekken voor ThaiBev en Kirin, de Japanse brouwer die al in juli 2010 een belang van 15 procent in F&N had genomen.
Met name die laatste partner zit Heineken vanaf het begin af aan niet lekker. Dat discomfort zit hem vooral in de board seat van Kirin in F&N, zegt analist Karel Zoete van de Rabobank. De Japanse brouwer is in Nieuw-Zeeland een directe concurrent van APB. Het is niet fijn dat zo'n concurrent rechtstreeks meekijkt in de joint venture van Heineken en F&N in APB, die al meer dan 80 jaar bestaat.
Geldkraan vol open
De vraag wat Kirin zou gaan doen, speelt op de achtergrond dan ook een belangrijke rol. Verkoopt Kirin zijn F&N-belang óók aan Charoen, dan heeft Heineken de zaak niet meer in eigen hand. Maar zijn Charoen en de zijnen daar wel op uit? Heineken vecht met een machtige, moeilijk peilbare en deels onzichtbare tegenstander, op vijandelijk terrein.
Niet gek dus dat Heineken besluit de geldkraan vol open te zetten voor APB. Het wil het bedrijf koste wat kost hebben, omdat het de sleutel moet vormen naar de markt in Azië, een groeimarkt die voor Heineken van levensbelang lijkt te zijn, wil het niet worden teruggeworpen op de slechte thuismarkt Europa.
De 50 Singapore dollars die Heineken biedt per aandeel APB betekenen een totaalbedrag van 3,3 miljard euro, 17,5 maal de operationele winst exclusief afschrijvingen, volgens de Rabobank een ‘historisch’ hoge prijs. Maar daarvoor zou Heineken dan ook wel het kroonjuweel onder de Aziatische brouwers krijgen, een bedrijf dat ongekende volumegroei koppelt aan hoge winstmarges, een voor Azië zeldzame combinatie.
Heineken dreigt grip te verliezen
Op 3 augustus boekt Heineken zijn eerste succesje: het F&N-bestuur maakt bekend het bod van Heineken op zijn APB-aandelen te accepteren. Een welkome toezegging, maar helaas één die ook geen enkele zekerheid biedt – uiteindelijk moeten immers de aandeelhouders, onder wie ThaiBev en Kirin, over Heinekens bod beslissen.
En wat die in de zin hebben? Heineken wacht in spanning af. Vier dagen later, op 7 augustus, wordt het al duidelijk als Kindest Place Groups, van Charoens schoonzoon, een tegenbod doet van 55 dollar per aandeel op F&N’s directe belang in APB. Het betreft ‘slechts’ 7,3 procent van APB, maar het belang is voor Heineken wel cruciaal: Kindest Place was al voor 8,6 procent APB-eigenaar; met het extra belang zou Heineken de grip kwijt zijn.
Met zijn nieuwste zet dwingt Charoen Heineken om opnieuw de portemonnee te trekken. Dat gebeurt dan ook. Op 17 augustus verhoogt de Nederlandse brouwer zijn bod op Fraser&Neave’s belang in APB tot 53 dollar per aandeel, wat de totaalsom op 3,6 miljard euro brengt. Weer meldt het F&N-bestuur het bod te accepteren en de aandeelhouders overeenkomstig te adviseren.
De strijd loopt op
Heineken zit intussen niet stil. Via een kleinere transactie vergroot het bedrijf in dezelfde week zijn belang in F&N van 42 naar 44,5 procent. Maar ook ThaiBev reageert, door zijn belang in F&N uit te breiden van 25 naar 29 procent. De strijd loopt op. Maar ThaiBev nadert daarmee wel een kritische grens, want zodra de Thaise brouwer 30 procent in handen zou krijgen, zou het verplicht zijn een bod uit te brengen op heel F&N, inclusief de aandelen APB.
“Dit betekent voor Heineken geen goed nieuws”, constateert een bierblogger, met gevoel voor understatement. De Rabobank heeft er desondanks nog vertrouwen in. “We expect Heineken to close the APB-deal at $ 53”, meldt de analyse van 23 augustus. De bank beschouwt de transactie als te duur, maar strategisch wel noodzakelijk. Het zou Heineken meer dan vijf jaar kosten de aankoop terug te verdienen, maar op termijn is de prooi broodnodig voor Heinekens groeiplannen.
Sirivadhanabhakdi zet alles op alles
OF JE BIER LUST
waar de gemiddelde wereldburger jaarlijks zo’n 27 liter bier per jaar drinkt (nog geen 2 pijpjes in de week), komt een Aziaat gemiddeld nog maar net tot 17 liter.
Vergelijk dat met de nummer 1, de Tsjechen, die gemiddeld 135 liter bier per jaar drinken: voor élke inwoner meer dan een flesje per dag.
Veel? In 2008, voor de crisis toesloeg, lag het Tsjechisch gemiddelde op 160 liter.
Ierland, Oostenrijk, Duitsland en Estland zijn de enige andere landen in de wereld waar gemiddeld meer dan 120 liter bier per jaar wordt gedronken.
Niet gek dus dat de markt in Europa als verzadigd wordt beschouwd (alleen Frankrijk is hier een kleintje, met net 30 liter per jaar, waar de gemiddelde Nederlander op zo’n 80 liter zit).
In Azië wordt echter nog wel groei verwacht.
Bureau Canadean denkt dat de biermarkt in China in 2016 zo’n 600 miljoen hectoliter groot is, twee keer zo groot als die van de nummer 2, de VS. In 2007 waren die twee markten nog even groot.
Na een paar weken betrekkelijke rust speelt Charoen Sirivadhanabhakdi in de tweede week van september zijn laatste troef uit. Even lijkt zich voor Heineken alsnog het zwartste scenario te voltrekken. ThaiBev passeert de grens van 30 procent en komt met zijn gevreesde bod op alle aandelen Fraser & Neave.
Radio Nederland Wereldomroep, 13 september: “Een verdere expansie van Heineken in Azië via de overname van drankenconcern Asia Pacific Breweries (APB) is onzeker geworden door een bod op een grootaandeelhouder van APB. Woensdag bracht het bedrijf ThaiBev samen met TCC Assets een bod uit op Fraser & Neave (F&N) van omgerekend 5,5 miljard euro.”
Iedereen bij Heineken houdt even de adem in. “Reuters citeert bronnen die zeggen dat ThaiBev ook uit zou kunnen zijn op de andere activiteiten van F&N die overblijven na de overname van APB door Heineken”, meldt de Wereldomroep. “Maar dat het Thaise bedrijf, in handen van tycoon Charoen Sirivadhanabhakdi, de expansie van Heineken wil blokkeren, is ook een reëel scenario.”
Hectische dagen
Wat er precies gebeurt in de dagen die volgen op 13 september, waar de onderhandelingen plaatsvinden in ongetwijfeld koortsachtige sfeer, is alleen bekend bij de mensen die aan tafel hebben gezeten. Maar duidelijk is wel dat het hectische dagen zijn, met ontmoetingen in Bangkok en Singapore, druk telefoonverkeer tussen Zuidoost-Azië en de Amsterdamse Stadhouderskade, en verwoede pogingen de moeilijk peilbare Charoen te peilen, zo blijkt uit terugblikken met waarnemers.
“Als Regional President Asia Pacific en ‘our man on the ground’ was Theo de Rond natuurlijk een enorm belangrijke speler in het proces”, meldt een woordvoerder van Heineken. “Maar over acquisities van deze aard en omvang wordt op het allerhoogste niveau onderhandeld en besloten.”
Vrede plots getekend
Over de vraag wat ThaiBev uiteindelijk deed besluiten om toch in te stemmen met het bod van Heineken op F&N’s belang in APB, doet de brouwer geen mededelingen. Feit is wel dat de aan Charoen gelieerde partijen op 18 september ineens beloven het bod van Heineken te steunen. In ruil daarvoor belooft Heineken geen bod te zullen doen op de overige aandelen F&N. Hoe het precies gebeurd is, weet niemand, maar ineens lijkt de vrede getekend.
De woordvoerder van Heineken meldt dat de overname van APB op dat moment nog geen done deal, maar wel een flinke stap dichterbij is. Op 19 september neemt Heineken van Kindest Place Group zijn belang van 8,6 procent in APB over. Op vrijdag 28 september stemmen de aandeelhouders van Fraser & Neave met 98,73 procent vóór Resolutie 1, ‘betreffende de verkoop van F&N’s bezittingen APB aan Heineken’.
Daarmee heeft Heineken 86,5 procent van de aandelen APB binnen. Na drie maanden worstelen is Tiger Beer eindelijk van Heineken. Gejuich klinkt op in Amsterdam. Tijd voor een biertje.
Nog diezelfde dag komt een NOS-cameraploeg Heineken-ceo Jean-François van Boxmeer feliciteren. Het is spannend geweest, zegt hij, maar eind goed, al goed. Ze hebben ‘een volle prijs’ betaald voor APB, maar het is het ‘tot de laatste dollar’ waard. Van Boxmeer staat opgelucht voor een rij groene Heineken-flesjes. Hij heeft geen moment spijt dat hij zijn vakantie heeft opgegeven om dit rond te krijgen, zegt hij. De vijand, die zich via de achterdeur toegang had verschaft, is verslagen. Heineken doet weer mee met de wereldspelers. De bierkraan kan ook in Azië volop open.
Tijd voor een tijgerAPB is brouwer van onder meer het in Azië populaire Tiger-bier (It’s time for a Tiger), naast nog eens 120 andere biermerken. Het bedrijf heeft meer dan 30 brouwerijen, in 12 landen in de regio Zuidoost-Azië en China. Zo bezit APB bijna 70 procent van de biermarkt in Indonesië, en is het de nummer 1 in Maleisië, en de nummer 2 in Vietnam. Tiger groeide de afgelopen jaren gemiddeld met 6 procent in deze regio, het hogere premium-segmentbier, waaronder Heineken valt, jaarlijks met 8 tot 12 procent. Samen met de omzet van APB zou de omzet van Heineken in 2011 – hypothetisch – al 8 procent hoger zijn geweest. De winst zou zelf 9 tot 10 procent hoger zijn geweest. Heineken denkt met de volledige overname van APB niet alleen zijn bestaande merken in Azië te kunnen laten groeien, maar wil de Aziatische bieren, zoals Tiger, ook in Europa introduceren. Hier is voldoende interesse in exotische bieren, denkt ceo Jean-François van Boxmeer. |
Lees ook:
>> Dit artikel komt uit MT Magazine. Abonnement?
