Het opleggen van strikte verslaggevingsregels leidt niet automatisch tot een hogere kwaliteit van de jaarrapportage, blijkt uit het onderzoek dat Ferdy van Beest voor zijn promotie deed.
Wat heeft u onderzocht?
“Idealiter geeft een jaarverslag een neutraal inzicht in de resultaten, maar de manier van verslagleggen kan dit beïnvloeden. Het komt bijvoorbeeld voor dat een bedrijf volgens de Nederlandse standaard winst noteert, maar verlies volgens het rules-based US GAAP. In mijn onderzoek heb ik me afgevraagd of meer vrijheid in verslaglegging leidt tot een grotere afwijking ten opzichte van de neutrale verslaglegging.”
En wat bleek?
“Dat principles-based accounting – ofwel: meer vrijheid om cijfers te interpreteren – niet automatisch leidt tot meer beïnvloeding van de gepresenteerde cijfers. Soms is zelfs het omgekeerde het geval. Bij bepaalde leaseconstructies moet de lease volgens IFRS/Dutch GAAP bijvoorbeeld volledig op de balans komen. In de VS kan een contract dan echter zo worden opgesteld dat wordt voldaan aan de regel, maar dat het principe wordt geschonden, namelijk dat bij bijna volledig eigendom de lease op de balans moet worden opgenomen.”
Regels nodigen uit tot het opzoeken van de mazen?
“Ja, daar lijkt het wel op. Er is ook een cultuurverschil. In de VS zijn juristen vaak eindverantwoordelijk voor de rapportages, in Nederland economen. Juristen werken vaker volgens het adagium ‘Everything is allowed, until forbidden’, terwijl economen denken in termen van: wat is iets waard? Maar, zoals een cfo in mijn onderzoek zei: ‘Als je wilt klooien, kun je altijd wel klooien’. Alleen de plek in het proces waar wordt gestuurd is anders. In een rules-based omgeving is dat aan het begin, in een principles-based omgeving is dat meer aan het eind van het proces.”
Horen we hier een pleidooi voor meer principles-based jaarrekeningen?
“Nee, zeker niet. Rules-based verslagen maken het vergelijken van prestaties mogelijk. Dat is een belangrijk pre.”
Waar eindigt de richtingenstrijd dan?
“Ik kan me indenken dat het Europese IFRS meer rules-based wordt. Ook omdat dat wordt afgedwongen door de VS. Maar tegelijk denk ik dat onze verslaggevingsstandaarden naar de principles-kant opschuiven. Dat past beter bij onze poldercultuur.”
Ferdy van Beest promoveerde eerder dit jaar aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
