Jan Bennink verkocht na een harde sanering Numico aan Danone. Wat drijft de man die nu DE Master Blenders 1753 verpatst?
Het is 27 februari 2013 en koffiegigant DE Master Blenders 1753 maakt tegenvallende cijfers bekend. Tien weken daarvoor heeft Jan Bennink topman Michiel Herkemij aan de kant gezet en zelf het roer als interim-ceo stevig in handen genomen. Ondanks het slechte nieuws is Bennink duidelijk in zijn element. Hij zegt dat er de afgelopen twee jaar ‘niets, maar dan ook niets fundamenteel veranderd’ is in het bedrijf. ‘Het wordt tijd dat er snelheid wordt gemaakt.’
Toeval?
JAN BENNINK IN VOGELVLUCHT
2012 – heden Voorzitter, ceo DE
2010 – heden Voorzitter Coca Cola
2011 – 2012 Bestuursvoorzitter Sara Lee Corp.
2002 – 2007 CEO Numico
1995 – 2002 Danone Group
1989 – 1995 Reckitt Benckiser
1982 – 1989 Proctor & Gamble
En snelheid maakt Bennink. Slechts een maand later wordt bekend dat de Duitse investeringsmaatschappij JAB een bod
wil doen op DE Master Blenders 1753 (DEMB). Het nieuws leidt tot verdeelde reacties. ‘Bod DE goed voor bedrijf en beleggers’, schrijft het FD. ‘Opnieuw kassa voor Bennink’, kopt de Telegraaf, in lijn met sceptici, die Benninks bedoelingen wantrouwen. Het was toch juist de bedoeling om Douwe Egberts als Nederlands cultuurgoed in ere te herstellen en uit te bouwen? Nota bene premier Mark Rutte zelf had zich er nog sterk voor gemaakt. En Bennink wilde dit keer toch zelf ook aan een mooi autonoom bedrijf bouwen? Althans, zo liet hij een maand eerder nog weten via zijn woordvoerder. De intentionele overname van het koffieconcern doet denken aan zes jaar eerder, toen Bennink verraste met de verkoop van voedings- en vitamineconcern Numico aan zijn voormalig werkgever Danone. En ook nu is er weer een persoonlijke link. De familie achter de overnemende partij JAB was grootaandeelhouder van zijn andere eerdere werkgever, Benckiser. Met de directeur van JAB, Bart Becht, werkte Bennink ooit nog samen. Is het dan toch niet zo toevallig als het lijkt?
Bennink is een zeer ondernemende man. Hij is ongeduldig en heeft veel energie.
Van leraar tot ceo
Als Jan Bennink (nu 56) in 2002 aantreedt als ceo van Numico heeft hij al een indrukwekkende carrière achter de rug met topfuncties bij grote internationale bedrijven. Na een opleiding tot leraar Engels en aardrijkskunde studeert Bennink sociale geografie in Groningen, om vervolgens te belanden bij Procter & Gamble. Hij brengt onder andere Pampers aan de man en woont lang in de Verenigde Staten. Na 7 jaar gaat hij werken bij Mira Lanza, een Italiaanse producent van kaarsen. Als deze wordt overgenomen door het Duitse schoonmaakmiddelenbedrijf Benckiser, treedt hij toe tot de raad van bestuur. Hij is daar verantwoordelijk voor de huishoudproducten en schoonmaakmiddelen waar hij zal worden opgevolgd door Bart Becht, de later zeer succesvolle en gevierde ceo van het Brits-Duitse schoonmaakmiddelenbedrijf Reckitt Benckiser.
Frankrijk
Bennink verhuist in 1995 naar Frankrijk, waar hij aan de slag gaat bij Danone. Daar krijgt hij in 1998 de verantwoordelijkheid voor de zuiveldivisie, de grootste en meest winstgevende tak van Danone. Zijn succes valt op bij de commissarissen van Numico, die in 2002 na het vervroegde vertrek van topman Van der Wielen op zoek zijn naar iemand die hun bedrijf nieuw elan kan geven. Joost Ruitenberg, hoogleraar Internationale Gezondheid aan de VU, was samen met president-commissaris Rob Zwartendijk verantwoordelijk voor het aantrekken van Bennink. ‘Hij had veel internationale ervaring en dat was voor ons zeer belangrijk. Het viel me op hoe snel hij de problemen bij Numico analyseerde en terugbracht naar een strategie voor de toekomst. Hij was daarnaast zo enthousiast en gedreven, dat was aanstekelijk.’
Als de cashflow maar goed is
Een jaar na Benninks aantreden is Numico onherkenbaar veranderd. Bennink besluit dat de vitamine en farmaceutische activiteiten, de trots van voorganger Van der Wielen, niet meer tot de kernactiviteiten behoren. Hij verkoopt ze met ruim 2 miljard euro verlies. Dit resulteert in een negatief eigen vermogen, maar dat is volgens Bennink geen probleem. ‘In Amerika zijn zo veel bedrijven met een negatief vermogen, als de cashflow maar goed is’, zegt hij tegen Het Financieele Dagblad. Het aandeel Numico, dat bij zijn aantreden nog op 30 euro stond, duikelt naar 5 euro. Bennink gaat echter onverstoorbaar verder. Hij vervangt de gehele raad van bestuur en plaatst mensen die hij kent uit zijn tijd bij Danone en Benckiser op sleutelposities. Binnen twee jaar is 60 procent van het hogere management vervangen. Het FD noemt het: ‘de Bennink Methode’.
Filistijnen
MEER OVER JAN BENNINK:
* Wonderboy Jan Bennink is terug
* Grijpt Jan Bennink weer de macht?
* Jan Bennink heeft door zijn kleding een gesloten uitstraling
Er is veel te doen over zijn rigoureuze ingrepen. Zijn voorganger Van der Wielen laat bij herhaling weten dat Bennink Numico ‘compleet naar de filistijnen heeft geholpen.’ Jan Louis Burggraaf, werkzaam bij advocatenkantoor Allen & Overy en bekend als dé overnamespecialist van Nederland, kijkt er anders naar. Burggraaf was adviseur en vertrouweling van Bennink bij de overname van Numico, bij de boekhoudperikelen van DE in Brazilië en nu wederom bij de beoogde overname. ‘Het is misschien Angelsaksisch wat Bennink doet. In Nederland is hij hierin wellicht uniek, maar een nieuwe ceo in de Verenigde Staten maakt snel korte metten met managers die hij niet adequaat acht. Bennink hanteert gewoon een hoger tempo.’
Pushen tot het uiterste
Een van de mensen die Bennink van elders wegplukt is de Amerikaan Ajai Puri, die hij nog kent uit zijn tijd bij Danone. Puri, dan werkzaam bij sapjesfabrikant Minute Maid, onderdeel van Coca-Cola, gaat bij Numico aan de slag als hoofd research & development en wordt zeer geïnspireerd door zijn nieuwe baas. ‘Jan is het ultieme voorbeeld van leadership by example’, zegt hij. ‘Zijn drive en energie zijn ongelooflijk. Ik heb nog nooit iemand gezien die zo hard werkt. Hij weet je echt tot het uiterste te pushen.’ Keerzijde van Benninks enthousiasme en werklust is echter dat er niet altijd plaats is voor mensen die zijn tempo niet kunnen bijhouden, aldus Burggraaf. ‘Bennink is zeer veeleisend en dat is niet altijd makkelijk. Niet iedereen kan daar mee omgaan. ‘Hij kan glashard zijn, daar kwam ik pas later achter’, vult Ruitenberg aan. ‘Het is niet iemand die kijkt wat voor personeel er zit en daar besluit iets van te maken. Als jij niet precies dezelfde kant op wil als hij, is het snel afgelopen.’
Je zult hem echt niet in een Ferrari zien rijden
Achterdeur
Tientallen managers vertrekken met royale afkoopsommen bij Numico via de achterdeur. Geen tijd voor gezeur en gedoe, is Benninks devies, er moet gewerkt worden. Het gaat allemaal in een razend tempo, voor een privéleven is weinig tijd. Toch lopen Benninks getrouwen met hem weg. Het helpt dat hij zeer breed ontwikkeld en geïnteresseerd is. Burggraaf: ‘Hij houdt van een goed glas wijn en van een mooie voetbalwedstrijd. Hij praat net zo makkelijk over FC Barcelona als over de schilderijen van Pieter Bruegel. Dat maakt hem benaderbaar en zorgt voor goede verhoudingen binnen het bedrijf.’
Avontuur in Dubai
Hij houdt van competitie en presteren. Work hard, play hard, luidt het devies. Volgens Het Financieele Dagblad kwamen Bennink en zijn cfo, voormalig Goldman Sachs-bankier en huidig Unilever-cfo Jean-Marc Huët, regelmatig te laat op meetings omdat ze nog verwikkeld waren in een potje tafeltennis. Competitie brengt volgens Bennink het beste in mensen naar boven, zoals ook blijkt uit de jaarlijkse uitjes waarop hij de top-100 van Numico trakteert. Geen stijve diners in saaie conferentieoorden, maar avontuur. Ajai Puri: ‘We gingen bijvoorbeeld naar Dubai en kregen een Jeep om door de woestijn te crossen. Kwam je vast te zitten, dan zorgde je zelf maar hoe je terugkwam. Dat schept een band. Of 40 kilometer mountainbiken in de zinderende hitte en vervolgens afgepeigerd aanschuiven voor een fantastisch diner met tot slot een feest waar iedereen losging.’
Uitstekend marketeer
Bennink wordt alom gekenschetst als een uitstekend marketeer. Maar hij is zich ervan bewust dat je wel een goed product moet hebben om te kunnen verkopen. Hoogleraar Joost Ruitenberg: ‘Bennink heeft grote interesse voor onderzoek en ontwikkeling. Hij schatte het vermaarde researchcentrum van Numico in Wageningen altijd op waarde. Hij ruimde zelfs een plaats in de raad van bestuur in voor zijn hoofd Research & Development, erg ongebruikelijk voor bedrijven die niet in de technologiesector opereren.’ ‘Bennink weet dat onderzoek en ontwikkeling een voorwaarde is voor groei’, zegt Puri, ‘maar wel in combinatie met gebruiksgemak en goede marketing. Voorheen waren we bij Numico heel goed met medische voeding voor ernstig zieke patiënten. Prachtige producten met precies de juiste voedingsstoffen, alles uitgebreid getest in het lab. Maar we maakten ze voor patiënten, niet voor consumenten. De producten smaakten niet en het zag er ook niet lekker uit. Het was functioneel. Patiënten willen benaderd worden als volwaardige consumenten. Dat zag Bennink heel goed.’
Bouwen of verkopen?
Na een paar jaar in de luwte, waarin hij prestigieuze commissariaten vervulde bij onder andere de bottelaar van Coca-Cola en Kraft, dook Bennink twee jaar geleden op bij Sara Lee. Het Amerikaanse bedrijf wil de vlees- en koffietak van het bedrijf afzonderlijk naar de beurs brengen. Als chairman van Sara Lee mag hij het proces begeleiden en daarna doorgaan als chairman bij koffietak Douwe Egberts. Kees van Lede, oud-topman van Akzo en commissaris bij Sara Lee, ziet plotseling de dynamiek in het bedrijf flink toenemen. ‘Bennink is een zeer ondernemende man. Hij is ongeduldig en heeft veel energie.’ Bennink bedenkt een nieuwe strategie voor het volgens hem oubollige Douwe Egberts. Hij zet in op technologische vernieuwingen, die aantrekkelijk zijn voor de consument. ‘De consument wil het aroma van de koffie ruiken en tegelijkertijd is hij erg gesteld op gemak. Daar gaan wij op inspelen. Denk ook aan de verpakking. Die van Douwe Egberts is al 30 jaar hetzelfde.’
Onaangenaam verrast
En dan is daar het bod van het Duitse JAB. Verrassend voor Bennink of vooropgezet? Michiel Herkemij weet het zo net nog niet. 
Tijdens een lezing voor oud-militairen in april haalt de opgestapte DEMB-ceo uit naar zijn voormalige baas. ‘Op een gegeven moment worden de agenda’s veranderd en komt er een beweging om te verkopen voor een heel hoge premium. Dat is een ander verhaal dan de bedoeling was.’ Herkemij is niet de enige die zich teleurgesteld uitlaat. Kees van Lede stelt nota bene het einde van zijn commissariaat, gepland voor medio 2012, uit tot februari dit jaar. ‘Ik wilde graag dat het een succes werd. Ik vond het prachtig dat Douwe Egberts weer naar Nederland kwam.’ Maar Van Lede is onaangenaam verrast als een maand later bekend wordt dat het bedrijf misschien in de verkoop gaat. ‘Echt heel vervelend dat zo’n mooi bedrijf na korte tijd misschien weer van de Nederlandse beurs verdwijnt. Na de splitsing was er een hoeragevoel, de vlaggen werden vol trots op het schip gehesen, iedereen had er zin in.’
Geld naar goede doelen
Het roept de vraag op wat Bennink bezielt. Geld? Volgens zijn voormalig hoofd Research & Development Ajai Puri is dat niet het geval. ‘Jan is niet gericht op geld, hij is gericht op performance. Natuurlijk houdt hij van een comfortabele leefstijl. Maar je zult hem echt niet in een Ferrari zien rijden.’ Benninks vertrouwensman Burggraaf: ‘Jan is iemand die zijn lot aan het bedrijf wil verbinden. Hij wil er echt voor gaan. Zo ging het ook bij Numico. En wat wel eens wordt vergeten, is dat toen hij bij Numico die opties kreeg, deze weinig waard waren. Hij kon niet weten dat het zou leiden tot dat inderdaad zeer indrukwekkende bedrag.’
Jan is niet gericht op geld, hij is gericht op performance
De ruim 80 miljoen euro bruto die Bennink verdiende met de verkoop van Numico leidde in 2007 tot beroering en een maatschappelijk debat over de beloningen van bestuurders. Bennink zelf begreep weinig van de controverse. ‘Een klein deel gaat naar mijn kinderen, de rest gaat allemaal naar goede doelen, er blijft niets over’, vertelde hij in een interview met Het Financieele Dagblad daags na de overname van Numico. Burggraaf onderschrijft het. ‘Hij doet echt veel goede dingen, maar vindt het vast niet fijn dat ik dat zeg. Dat is zijn calvinistische bescheidenheid. Laat uw linkerhand niet weten wat de rechter doet.’
Dit artikel is afkomstig uit de printeditie van MT. Vraag een abonnement aan.
12,5 miljoen euro pensioengeld?
Als de verkoop van DEMB aan de Duitse investeringsmaatschappij JAB doorgaat heeft Bennink volgens de berekeningen weer 12,5 miljoen euro om weg te geven. Het bedrag kan echter nog hoger uitvallen vanwege de prestatieaandelen die hij als interim-ceo kreeg en de mogelijke afkoopsom die hij van de koper zal krijgen. Gaat Bennink dan met pensioen? Het ligt bij een man met zo’n energieniveau niet voor de hand. Met zijn trackrecord zal hij hoog op het verlanglijstje staan van andere voedingsconcerns die klaargestoomd moeten worden voor verkoop. Beleggers zullen hem dan ook ongetwijfeld nog scherper in de gaten houden dan voorheen.
