De prestaties van een bedrijf hangen nauw samen met de kwaliteit van het management van dat bedrijf, bleek recent uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, Rabobank en World Management Survey. Ze concludeerden ook dat het management in het Nederlandse bedrijfsleven wel wat beter kan. Rabobank deed een vervolgonderzoek: hoe kan het beter?
De onderzoekers baseerden zich hierbij op een model dat vier factoren onderscheidt: perceptie (bewustzijn van de kwaliteit), inspiratie (toegang tot kennis om te verbeteren), motivatie (urgentie om te veranderen) en overtuiging (lukt het om iedereen mee te krijgen).
Perceptie: bewustwording als startpunt voor verbetering
In het eerste onderzoek zagen ze al dat managers de kwaliteit van hun management geregeld overschatten. Meer dan 80 procent van de leidinggevenden geeft zichzelf een hogere score dan de objectief vastgestelde score. Daarin is Nederland niet uniek, maar bewustwording over de daadwerkelijke kwaliteit van managementpraktijken is in ieder geval gewenst.
Voor betere bewustwording kun je de kwaliteit van je management toetsen, bijvoorbeeld met online tools, zegt Sjoerd Hardeman, econoom bij RaboResearch. World Management Survey (WMS) heeft bijvoorbeeld een benchmark met achttien punten van kwaliteit. ‘Een blik van en naar buiten zorgt ook voor betere bewustwording’, zegt Hardeman. ‘Voorkom navelstaren, laat je uitdagen.’
Inspiratie: leren binnen en buiten de eigen organisatie
Inspiratie om tot verbetering van managementpraktijken te komen, kan worden gehaald van binnen of van buiten de eigen organisatie. De onderzoekers zagen een positieve en significante samenhang tussen het percentage universitair geschoolde managers binnen bedrijven en de kwaliteit van managementpraktijken van deze bedrijven.
‘Bedrijven zouden een relatie kunnen aangaan met bedrijfskundeopleidingen’, zegt Hardeman. ‘Nederlandse businessschools staan internationaal hoog aangeschreven, maar zijn we wel voldoende in staat om de kennis vanuit daar naar bedrijfspraktijken te brengen? Ik denk dat er te veel kennis blijft liggen bij businessschools.’
Naast inspiratie vanuit de eigen organisatie kan ook de blik van buiten helpen, blijkt uit de samenhang tussen managementkwaliteit en het percentage van de omzet dat bedrijven exporteren. Causale relaties zijn moeilijk te leggen, maar uit meerdere onderzoeken blijkt dat bedrijven die meer bloot staan aan concurrentie, die veel omzet uit export halen en familiebedrijven met een CEO van buiten, betere managementpraktijken hebben. ‘Ondernemen in het buitenland geeft andere context, andere klanten’, zegt Hardeman. ‘Een kijkje in de keuken bij klanten of concurrenten helpt ook. Kijk bijvoorbeeld hoe ze omgaan met de achttien punten uit de benchmark van WMS; hoe is hun personeelsmanagement, hoe werkt hun prestatiebeloning?’
Motivatie: de rol van concurrenten
Op concurrentievlak kwamen er minder duidelijke resultaten naar voren. Dat concurrentie kan bijdragen aan algehele productiviteit is een feit, maar kan concurrentie ook een stimulerende werking hebben op de kwaliteit van managementpraktijken? De onderzoekers denken van wel; concurrentie kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat bedrijven met inferieure managementpraktijken gedwongen worden de markt te verlaten, of dat bedrijven voorzorgsmaatregelen nemen en investeren in het verbeteren van hun managementpraktijken. Maar eenduidige conclusies konden ze hierover niet trekken.
Overtuiging: ontvankelijkheid en vertrouwen
Als laatste en niet het makkelijkste: hoe krijg je de organisatie mee? Dit is vaak een knelpunt, zegt Hardeman. ‘Je kunt bewust, geïnspireerd en gemotiveerd zijn, maar het veranderen van managementpraktijken staat of valt met het meekrijgen van je medewerkers. Neem ze op tijd mee in het omarmen van managementpraktijken.’
Ook hierbij helpt het als de medewerkers hoogopgeleid zijn. Een mogelijke verklaring is dat wanneer werknemers in staat zijn te begrijpen hoe betere managementpraktijken positief uitpakken voor hun eigen presteren en dat van het bedrijf, ze eerder geneigd zijn deze te omarmen.
Een andere mogelijke verklaring voor het al dan niet in staat zijn om de rest van de organisatie mee te krijgen is gelegen in het vertrouwen dat medewerkers krijgen van managers om actief een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van managementpraktijken. De onderzoekers zagen op landelijk niveau een positief en significant verband tussen de mate waarin managers bereid zijn bevoegdheden over te dragen aan medewerkers, en de gemiddelde managementkwaliteit. Dit wijst er mogelijk op dat het vertrouwen dat managers in hun medewerkers hebben een positief effect heeft op de ontvankelijkheid van bedrijven voor goede managementpraktijken.
Conclusie van het onderzoek: management doet ertoe voor de productiviteit van het Nederlandse bedrijfsleven. Meer aandacht voor kennisverspreiding, onderwijs en een open economie verdienen de aandacht van beleidsmakers om managementpraktijken te verbeteren.
