Bezoekers van Resource Group, een callcenterbedrijf in Washington, worden in de lobby van het kantoor verwelkomd door de knappe Pakistaanse receptioniste Musa. Ze ontvangt gasten, staat koeriers te woord en beantwoordt de telefoon net als baliemedewerkers over de hele wereld, maar met één verschil. Musa is te zien op een beeldscherm. Ze komt niet alleen uit Pakistan, ze werkt ook in Pakistan. Per camera en satellietverbinding houdt ze de ontvangstruimte van Resource Group in de gaten en zegt goeiemorgen als de medewerkers van het bedrijf ’s ochtends binnendruppelen. “Môge,” brommen de medewerkers terug tegen het platte scherm met het gezicht van de vrouw, die haar werk doet in een kantoor twaalfduizend kilometer verderop waar het negen uur later is. Offshoring – niet te verwarren met offshore-oliewinning – is het uitbesteden van werk naar een ander land. U weet wel, ING, Shell en KLM die software laten ontwikkelen in India, Philips dat fabrieken opent in China. “Typisch iets dat voorbehouden is aan grote bedrijven,” zo wordt wel eens geroepen. Typisch een grote vergissing. Offshoren rukt op, niet alleen onder de Shells en Philipsen. Zowel het werk dat wordt verplaatst (vroeger vooral eenvoudige handarbeid, nu steeds meer kenniswerk) als de groep bedrijven die het doen wordt steeds breder. Mkb-bedrijven die tijdens hun piekdrukte ‘even’ wat extra menskracht via internet in India inhuren, het wordt steeds gewoner. Bedrijven hebben geen keus. Niet alleen kan het werk goedkoper worden uitgevoerd, de gewenste werkkrachten zijn in Nederland ook steeds moeilijker te vinden. Waar moet u heen? Waar moet u op letten? Wat zijn de risico’s? Op de volgende pagina’s presenteren we de MT Offshoregids.
INDIA
Populatie: 1.080.260.000 Gemiddelde leeftijd: 24,7 Taal: Engels (voertaal) Regeringsvorm: federale republiek Economische groei in 2004: 6,2% Hotspots: Bangalore, Hyderabad (‘Cyberabad’) Offshoring naar India, dat gebeurt al tientallen jaren. Ict-dienstverlening is er de sterkst groeiende sector, al werkt tweederde van de Indiase beroepsbevolking nog steeds in de landbouw. De bulk van alle offshorecontracten wereldwijd wordt met Indiase bedrijven getekend of wordt uitgevoerd in door westerse ondernemingen opgerichte dochterbedrijven en joint ventures. Het land heeft een relatief groot aantal hoog opgeleide arbeidskrachten die goed Engels spreken. Indiase dienstverleners beperken zich niet langer tot het programmeren van software, maar bieden diensten als business process management, analytics en consulting. Om de concurrentie van andere landen voor te blijven openen Indiase bedrijven als Tata Consultancy Services, Infosys en Patni vestigingen in westerse landen. Export naar en directe investeringen in India is aan regels gebonden en wordt gehinderd door bureaucratie. De infrastructuur is soms slecht, de economie is niet stabiel en het inlevingsvermogen van Indiërs in andere culturen schiet soms tekort.
Waarom kiezen voor India?
India is marktleider op het gebied van offshoring. Nergens is zo veel ervaring te vinden.
CHINA
Populatie: 1.306.310.000 Gemiddelde leeftijd: 32,3 jaar Taal: Veel Chinezen spreken alleen de eigen taal, maar het aantal Engelssprekenden groeit. Regeringsvorm: communistische staat Economische groei: 9,1% Hotspot: Pudong Software Park, Shanghai China is lang ‘s werelds fabriek geweest, maar de laatste tijd zijn ict-offshoring en business process outsourcing sterk in opkomst. Vooralsnog levert China vooral ict-diensten aan andere Aziatische landen – waaronder India – maar het land lonkt openlijk naar internationale ondernemingen en stelt allerlei (belasting)voordeeltjes in het vooruitzicht. Aanbieders krijgen overheidssteun voor Capability Maturity Model (CMM) certificatie, een keurmerk voor softwareontwikkeling. Momenteel is China op de VS na de grootste economie ter wereld, hoewel het land nog steeds relatief arm is. Investeerders krijgen te maken met corruptie en piraterij. In vergelijking met India is China koploper in de toepassing van nieuwe technologie. Voor veel bedrijven is niet alleen het goedkope arbeidspotentieel van China interessant, maar ook de immense interne markt.
Waarom kiezen voor China?
De ambitie van de Chinezen om cultuurverschillen en taalproblemen te overwinnen is enorm. De beroepsbevolking is goed geschoold en gemotiveerd.
MALEISIË
Populatie: 23.950.000 Gemiddelde leeftijd: 23,9 jaar Taal: Maleis, Engels Regeringsvorm: constitutionele monarchie Economische groei: 7,1% Hotspot: Putrajaya (‘Cyberjaya’) Maleisië is van een exporteur van ruwe grondstoffen veranderd in een snelgroeiende hightech economie. Maleisië heeft veel last gehad van de economische crisis begin deze eeuw. Het bnp groeide in 2001 slechts met 0,5 procent. Die zware tijd lijkt achter de rug, mede door stimuleringsmaatregelen ter waarde van zo’n 1,5 miljard euro. De economische groei bedroeg in 2003 alweer 4,9 procent en vorig jaar zelfs meer dan 7, ondanks negatieve gevolgen van de sarsepidemie en de oorlog in Irak. Als offshore-locatie biedt Maleisië veel voordelen: een goed Engelssprekende en hoog opgeleide beroepsbevolking, een goede infrastructuur en een prima zakelijk klimaat. Maar hoewel het de komende jaren een geduchte concurrent van India gaat worden, is het een relatief klein land.
Waarom kiezen voor Maleisië?
Vergeleken met India heeft Maleisië een betere infrastructuur en is politiek stabieler.
TSJECHIË
Populatie: 10.240.000 Gemiddelde leeftijd: 39 jaar Taal: Tsjechisch, Duits, Engels Regeringsvorm: parlementaire democratie Economische groei: 3,7% Tsjechië is een van de meest stabiele en snelst groeiende economieën van het voormalig Oostblok. Het heeft het hoogste bnp van de regio en investeert veel in de infrastructuur, dat zich uit in een hoge internetpenetratiegraad. Het begrotingstekort krimpt mede door verhoging van de btw en verlaging van sociale uitkeringen. De inflatie is onder controle. Weliswaar minder goedkoop dan het Verre Oosten, wordt vanwege de kleinere cultuurverschillen door met name Duitsland veel aan Tsjechië uitbesteed. Bedrijven als Accenture, IBM en Sun Microsystems hebben er vestigingen maar ook transporteur DHL vestigt zijn Europees ict-servicecenter in Praag.
Waarom kiezen voor Tsjechië?
Tsjechië is een stabiel EU-land. De werknemer is beduidend goedkoper dan een Nederlander of Duitser en Praag is maar twee uur vliegen.
CANADA
Populatie: 32.810.000 Gemiddelde leeftijd: 38,6 jaar Taal: Engels, Frans Regeringsvorm: confederatie, parlementaire democratie Economische groei: 2,4% Canada heeft een goed geschoolde beroepsbevolking. Canada is zelf een redelijk groot importeur van offshore ict-diensten. Offshore aanbieders uit bijvoorbeeld India gebruiken het land als een hub om de Noord-Amerikaanse markt te betreden. Daarnaast biedt het land zelf diensten aan die weliswaar niet goedkoop zijn, maar zich onderscheiden door een kwaliteit die van een westers land kan worden verwacht. Culturele banden met Nederland en de rest van Europa hebben een levendige handel in ict-diensten tot gevolg gehad, ondanks de hogere prijzen.
Waarom kiezen voor Canada?
Cultuurverschillen spelen geen rol. Een vestiging in Canada is een goede springplank voor de Amerikaanse markt.
BRAZILIË
Populatie: 186.110.000 Gemiddelde leeftijd: 27,8 jaar Taal: Portugees (officiële taal), Spaans, Engels, Frans Regeringsvorm: federale republiek Economische groei: 5,1% Brazilië is de grootste economie in Zuid-Amerika met een sterke dienstensector, en speelt een steeds grotere rol op het wereldtoneel. Het land heeft economische crises van de afgelopen tien jaar zonder kleerscheuren overleefd. Dat heeft het land deels te danken aan economische programma’s die mede tot stand kwamen onder druk van het IMF. De devaluatie van de munt in 2001 heeft de export sterk doen toenemen. De hoge schuldenlast is een obstakel voor verdere groei. De ict-dienstensector is in toenemende mate in staat meer complexe klussen uit te voeren. Het aantal deelnemers met een CMM-certificatie stijgt.
Waarom kiezen voor Brazilië?
De economie is in opkomst maar het is nog steeds een goedkoop land. Vooral Amerikaanse bedrijven hebben het ontdekt.
VIETNAM
Populatie: 83.540.000 Gemiddelde leeftijd: 25,5 jaar Taal: Vietnamees, Engels Regeringsvorm: communistische staat Economische groei: 7,7% Vietnam heeft in zijn recente geschiedenis te kampen gehad met oorlogsgeweld, het wegvallen van de steun van de voormalige Sovjet Unie en een rigide planeconomie. Nu is het een dichtbevolkt en zich snel ontwikkelend land. Ondanks de communistische signatuur hebben de leiders van het land zich gecommitteerd aan liberalisatie en modernisering van de economie en worden ook buitenlandse investeerders toegelaten. Om in beeld te blijven als offshore-locatie investeert het land in de opleiding van zijn beroepsbevolking. De infrastructuur is slecht.
Waarom kiezen voor Vietnam?
Goedkope arbeidskracht. Een maandloon van honderd euro is normaal.
RUSLAND
Populatie: 143.420.000 Gemiddelde leeftijd: 38,2 jaar Taal: Russisch Regeringsvorm: federatie Economische groei: 6,7% Rusland kan bogen op zes jaar onafgebroken groei. Gemiddeld stijgt het bnp sinds 1998 met 6,5 procent. Het land is echter sterk afhankelijk van prijsschommelingen op de wereldmarkt en de Russische maakindustrie is sterk verouderd en moet worden gemoderniseerd. Ook een zwakke financiële sector, corruptie en een dubieus zakelijk klimaat maken binnenlandse en buitenlandse investeerders kopschuw. Het industriële verleden van Rusland heeft nog steeds gevolgen voor de aard van de offshore projecten die aan Russische bedrijven worden gegund. De Russische ingenieur heeft nu eenmaal meer gevoel voor software die machines aanstuurt dan voor crm-pakketten.
Waarom kiezen voor Rusland?
Veel kennis daterend uit het verleden als supermacht is nog in Rusland aanwezig.
POLEN
Populatie: 38.640.000 Gemiddelde leeftijd: 36,4 jaar Taal: Pools, Duits, Engels Regeringsvorm: republiek Economische groei: 5,6% De liberalisatie van de Poolse economie sinds de jaren negentig is een succesverhaal. Niettemin is er nog veel te doen, waaronder het terugdringen van de werkloosheid. Nieuwe zakelijke initiatieven worden gehinderd door bureaucratie en corruptie. De ‘grijze’ economie groeit en op het platteland wordt vaak helemaal geen belasting betaald. Sinds de toetreding tot de EU in mei vorig jaar is er sprake van sterke groei, niet in de laatste plaats door de ruim tien miljard euro steun die het land ontvangt. Het land heeft veel universitair geschoolde mensen en het talen-onderwijs is goed en populair onder studenten.
Waarom kiezen voor Polen?
Het EU-lidmaatschap maakt zakendoen eenvoudiger. Polen spreken hun talen, Engels of Duits.
ZUID-AFRIKA
Populatie: 44.340.000 Gemiddelde leeftijd: 24 jaar Taal: Engels is voertaal Regeringsvorm: republiek Economische groei: 3,5% Zuid-Afrika is een economie in opkomst. Het land beschikt over grote hoeveelheden natuurlijke bronnen, een goede infrastructuur en een goed ontwikkelde bank-, telecom-, energie- en transportsector. De beurs behoort tot de grootste tien van de wereld. De groei heeft echter nog niet tot een daling van de werkloosheid geleid. Ook zijn problemen met de wortels in de apartheid nog niet opgelost. Als offshore-locatie is het sterk in opkomst en het is het enige land op het Afrikaanse continent dat een rol van belang speelt.
Waarom kiezen voor Zuid-Afrika?
Er wordt Engels en Afrikaans gesproken. De overheid biedt aanzienlijke belastingvoordelen.
ISRAËL
Populatie: 6.280.000 Gemiddelde leeftijd: 29,4 jaar Taal: Hebreeuws, Arabisch, Engels Regeringsvorm: parlementaire democratie Economische groei: 3,9% Israël was jaren de bakermat van innovatieve ict-producten. Die naam is het een beetje kwijtgeraakt mede vanwege de interne politieke onrust, maar als offshore-locatie voor hoogwaardige klussen is het nog steeds in beeld. Het land kan niet beschikken over veel natuurlijk bronnen, maar importeert alles van olie tot graan. De economie draait op de export van hoogwaardige technologische en industriële producten.
Waarom kiezen voor Israël?
Israël is een land met veel knappe koppen en innovatieve producten en diensten. En slechts een paar uur vliegen.
HONGARIJE
Populatie: 10.010.000 Gemiddelde leeftijd: 38,6 jaar Taal: Hongaars, Duits, Engels Regeringsvorm: parlementaire democratie Economische groei: 3,9% De economie van Hongarije groeit sterk, zeker na toetreding tot de EU. De private sector is goed voor zo’n tachtig procent van het bnp. Buitenlandse investeringen bedragen inmiddels bijna twintig miljard euro. Naast Tsjechië is het de sterkste economie in de Centraal-Europese regio. Hongarije kan zich op veel vlakken meten met Tsjechië maar is iets duurder. Daar staat tegenover dat het belastingregime voor ondernemingen het laagst is van alle Centraal-Europese landen.
Waarom kiezen voor Hongarije?
Hongarije is een EU-lidstaat met een prettige cultuur en goed geschoolde beroepsbevolking.
SURINAME
Populatie: 440.000 Gemiddelde leeftijd: 26 jaar Taal: Nederlands, Engels, Creools Regeringsvorm: parlementaire democratie Economische groei: 4,2% Een klein groepje Nederlandse bedrijven heeft Suriname als offshorebestemming ontdekt. Veel hoogopgeleide ict’ers heeft het land niet te bieden en de infrastructuur laat te wensen over. De beschikbaarheid van arbeidskrachten die de Nederlandse taal machtig zijn maakt veel goed.
Waarom kiezen voor Suriname?
Taal- en cultuuroverwegingen zijn de voornaamste factor.
Bronnen: A.T. Kearney, IDC, CIA Factbook
Waar hebben we het over?
Offshoren of voluit offshore outsourcing is de mondiaal gebruikte term voor het uitbesteden van werk naar lagelonenlanden. Andere gebruikte termen zijn onder meer low cost country sourcing en near- en farshoren, om aan te geven dat het werk wordt verplaatst naar landen dichtbij (maar niet erg goedkoop) respectievelijk ver weg (maar zeer goedkoop). Hoewel een bedrijf als Baan er al in de jaren tachtig mee experimenteerde, is offshoren pas grootschalig op gang gekomen sinds 1999. Volgens marktonderzoeker Gartner zal in 2007 wereldwijd voor meer dan vijftig miljard dollar aan werk op deze manier worden verplaatst.
Bollywood Offshore Inc
Iedereen weet dat spaghettiwesterns niet in Amerika zijn opgenomen, maar weinigen weten dat bijvoorbeeld de productie van het Oscar-winnende Gladiator voor een flink deel door Indiase filmstudio’s werd uitgevoerd. Uitbesteden van de filmproductie aan India is de meest recente variant van offshoren. Voordeel van India is dat een complete filmindustrie in Bombay aanwezig is, inclusief studio’s en gekwalificeerde technici. Maar India is niet het enige land waar Amerikaanse films vandaan komen. In de jaren negentig was Canada het eerste land waar goedkoop werd geproduceerd. Inmiddels verschuift het werk van Canada naar China en Brazilië. De nieuwste trend: animatiefilms uit Noord-Korea.
Wie gaat waarheen?
Engeland en de VS > vooral naar India
Scandinavië > Rusland en de Baltische staten
Nederland > India of Oost-Europa
Duitsland > Centraal Europa en Rusland, in toenemende mate India
Mythes
Offshoring is nieuw Al in het begin de jaren tachtig werd de productie van computerchips naar Azië verplaatst. Indiase bedrijven zoals Patni doen al 25 jaar programmeerwerk voor westerse bedrijven als General Electric.
Alleen simpele programmeerklusjes lenen zich ervoor Zowel aanbieders als afnemers van offshorediensten krijgen meer ervaring en bieden hoogwaardige diensten aan als business process re-engineering en het beheren van complexe software als erp of e-commerce-toepassingen.
De kwaliteit is ondermaats Buitenlandse bedrijven hanteren vaak internationale standaards zoals ISO en CMM. Dat wil niet zeggen dat er nooit wat mis gaat, maar laten we wel wezen, de kwaliteit van de software die in het Westen wordt gemaakt houdt ook niet altijd over.
Kostenbesparingen tot tachtig procent zijn mogelijk Als alleen naar de loonkosten wordt gekeken, klopt die aanname. Maar er komen een hoop andere kosten bij kijken. Realistischer is een besparing van zo’n vijftien tot dertig procent.
Offshoring is slecht voor de werkgelegenheid in Neder-land Dat is niet bewezen. Vaststaat dat ict’ers met een te lage opleiding of verouderde kennis niet kunnen concurreren met hoogopgeleide mensen in lagelonenlanden. Kostenbesparingen en grotere concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven kunnen echter ook de economie en werkgelegenheid ten goede komen.
