De opkomst van de robot is niet iets van de toekomst. Ze zijn er nu al. Ook in Nederland. Welke banen nemen ze over? En wat betekent dat voor je bedrijf?
Even voorstellen: Zora. Nooit moe, nooit ziek, en bijna altijd aan het werk: ze leidt de bingo, doet bewegingsoefeningen met ouderen, zingt een liedje of zit samen met hen op de bank televisie te kijken. Zora kijkt niet op tegen een moeilijk gesprek. Vorig jaar zagen we haar met mevrouw Smetsers (81) in het televisieprogramma Dit is de Dag. ‘Ik heb zoveel zielenpijn. Ik wil eigenlijk niet meer’, zei mevrouw Smetsers. ‘Ik zou graag willen dat u blijft leven’, antwoordde Zora. De naam van deze 57 centimeter hoge mensachtige robot staat voor Zorg-Ouderen-Revalidatie-Animatie.
Robots voor alle gemakken
Zora krijgt steeds vaker gezelschap van de Paro (een zeer aaibaar robotzeehondje, Giraff (een eenvoudige beeldtelefoon), Care-O-Bot (een robot die drank inschenkt en in geval van nood hulp inroept), en van Rose (een deels op afstand bestuurbare robot om sokken aan te trekken, ontbijt te maken, de deur open te doen of de post te halen). Nee, echt ingeburgerd zijn deze robots nog niet. Daarvoor zijn ze te duur (Care-O Butler kost zelfs een kwart miljoen euro) en te primitief, al zijn veel ouderen bijzonder tevreden met de huidige generatie robots. Maar nu al is duidelijk dat de robots in de zorg aan een opmars bezig zijn.
40 procent toename
In andere sectoren is het niet veel anders. Hoeveel robots er in Nederland zijn? Moeilijk te zeggen, ook omdat een goede definitie van wat een robot is ontbreekt. Je zou kunnen zeggen dat alle programmeerbare machines die zelfstandig taken kunnen uitvoeren, robots zijn. Alleen is dat wel een erg smalle definitie. Industriële robots vallen er onder, die bliksemsnel kunnen assembleren, schroeven, lijmen en lassen. Van dit soort robots – die vooral in de automobielindustrie populair zijn – werden vorig jaar in Nederland volgens het IFR ruim 1.200 nieuwe robots geïnstalleerd, bijna 40 procent meer dan in 2013. Ook logistieke robots, die in het magazijn spullen bij elkaar kunnen zoeken en inpakken, voldoen aan de definitie. Een twijfelgeval zijn de zeer populaire melkrobots in de landbouw: de robot komt immers niet naar de koe toe om even te melken.
Oneindig veel soorten
De robotarmen waar chirurgen gebruik van maken, zouden volgens bovenstaande definitie geen robots zijn. En hoe zit het met de moderne, 'slimme' robots die zijn uitgerust met een goed stel kunstmatige hersens en die dankzij deze 'Artificial Intelligence' uitstekend kunnen rekenen, schaken en andere 'geestelijke' activiteiten kunnen uitvoeren? Vormen robots die zijn uitgerust met sensoren, en zodoende kunnen reageren op de omgeving trouwens niet een aparte categorie robots? En mensachtige robots zoals Zora? De opkomst van het internet of things maakt dit soort definitiekwesties er ook al niet makkelijker op: zo'n beetje elk apparaat met een internetverbinding eraan kun je met een beetje goede wil een robot noemen. Softwareprogramma's die werken op basis van kunstmatige intelligentie ook (in elk geval worden ze vaak robots of 'bots' genoemd).
Geen schoonmaker en buschauffeur meer
Wat we ook onder robots verstaan en hoeveel het er ook zijn, duidelijk is wel dat ze in alle lagen van de arbeidsmarkt worden ingezet. Zo zien we schoonmaak- en stofzuigrobots eigenlijk al overal: thuis, in de zorg, en in de industrie. En op korte termijn valt te verwachten dat ook bus- en taxichauffeurs voor hun baan moeten vrezen. Hoewel vooralsnog het enige zelfrijdende voertuig in Nederland de shuttlebus op het bedrijvenpark Rivium in Rotterdam is. Maar binnenkort krijgt Rotterdam – The Hague Airport er ook eentje.
Chefkok of robot?
Bekend is ook Watson van IBM, een robot die recepten kan opstellen aan de hand van instructies welke ingrediënten goed bij elkaar smaken. Robots die daadwerkelijk kunnen koken zijn er ook al. Vaak gaat het om experimentele robots. Maar een klein restaurant als NiBo Malaysian Food in Amstelveen gaat er prat op dat hun gerechten met een robot worden bereid. Belangrijkste voordeel? de vleesgerechten worden dankzij de kookrobot met een minimum aan olie bereid.
Weg met de jurist en apotheker
Als het aan een bedrijf als Quire Law Company ligt, wordt juridisch standaardwerk overbodig. Het bedrijf ontwikkelt legal expert systems: juridische kennissystemen die bedrijven en advocaten in staat stellen in korte tijd hoogwaardige contracten en andere juridische documenten te genereren. En ook apothekersrobots zijn er in allerlei soorten en maten – sommige kunnen alleen doosjes met medicijnen vullen en etiketteren, andere kunnen zelfs recepten aflezen. Robots met aanleg voor de journalistiek zijn er overigens ook; het Amerikaanse persbureau Associated Press laat ze verslagen maken van de jaarcijfers die bedrijven presenteren. Robots die artikelen schrijven over robotisering zijn nog niet gesignaleerd.
Kans of bedreiging?
En zo vinden de robots in steeds meer sectoren werk. Ook in Nederland. Zowel aan de onderkant van de arbeidsmarkt, als in de beroepen van middelbaar en hoger opgeleiden. Dat hoeft overigens niet per se een negatieve ontwikkeling te zijn. Want hoewel vicepremier Lodewijk Asscher en minister van Sociale Zaken vorig jaar een toekomstbeeld schetste waarin veel betaald werk dreigt te verdwijnen door technologische ontwikkelingen, beweerde hij tegelijkertijd dat de robotisering Nederland veel kansen biedt. Zo zou werk dat de afgelopen decennia wegvloeide naar
lagelonenlanden dankzij de robotisering kunnen worden teruggehaald naar Nederland.
Zoek de meerwaarde voor je bedrijf
Maar kunnen de robots echt alle taken binnen een bedrijf overnemen? Kunnen ze bijvoorbeeld het hele verkoopproces uit handen nemen? Ja, denken sommigen. Kijk maar naar Booking.com, een reisbureau zonder menselijk contact. Of Amazon, de digitale boekenwinkel. Zelfs de aftersales is grotendeels geautomatiseerd bij deze bedrijven. En toch, zo zeggen de tegengeluiden, zal persoonlijk contact niet helemaal verdwijnen. Het moet alleen altijd duidelijk zijn wat de meerwaarde is. Waar en wanneer dan ook. Zo kan iedereen alles snel online kopen, maar alleen in de winkel krijg je nog écht persoonlijk advies over welke parfum het meest geschikt is als cadeau voor jouw partner. En de blijdschap die dat bij de ontvanger oproept, is onbetaalbaar voor de klant. Zoek deze persoonlijke meerwaarde van het zakendoen ook in jouw bedrijf.
Dit artikel is onderdeel van het dossier Het Nieuwe Zakendoen op mt.nl. Dit dossier wordt mede mogelijk gemaakt door Microsoft. Altijd op de hoogte van de laatste tips en trends rondom het nieuwe zakendoen? Meld je aan voor de gratis maandelijke nieuwsbrief:
Meer lezen over Het Nieuwe Zakendoen?
-
Co-creatie: hoe innoveer je samen met anderen?
-
Boris Veldhuijzen van Zanten: 'Goed product maakt goddelijk'
-
Waarom niet kiezen vaak de beste keuze is
- Alles over Het Nieuwe Zakendoen
