Trainingen, cursussen en opleidingen zijn noodzakelijk en u bent nooit te oud om te leren. Regeringspartijen, de commissie Bakker en ook uw werkgever of werknemers hebben het over niets anders. Maar waarom eigenlijk? Drie deskundigen leggen het in 10 lessen uit.
Les 1 Om dood hout te voorkomen
"Als je niet investeert in opleidingen, creëer je dood hout in je organisatie", zegt hoogleraar strategisch hrm Frits Kluijtmans. Wat hij bedoelt, is dat het beter is om korte tijd van een steeds weer lerende werknemer te genieten, dan lange tijd van een werknemer die niets bijleert en steeds hetzelfde kunstje blijft doen. Talenten constant blijven opleiden brengt het risico met zich mee dat kennis en competenties naar de concurrent verdwijnen, maar alles is beter dan stilstand. Als voorbeeld van hoe het niet moet, noemt de hoogleraar de vele ouderen die jarenlang bij hetzelfde bedrijf hebben gewerkt en geen andere functie kunnen uitoefenen. "Dat is een verloren generatie. Zij zijn niet meer gewild. Als het zover is gekomen, dan heb je pas écht een probleem."
Les 2 Om te innoveren
Iets wat volgt op voorgaande les, is dat een wat groter verloop juist de innovatie binnen bedrijven kan stimuleren. Kluijtmans ligt toe: "Een natuurlijk verloop zorgt voor meer dynamiek binnen je organisatie. Je moet dan nieuwe mensen zoeken en je krijgt nieuwe competenties binnen het bedrijf. In het klassieke hr-beleid was het nog normaal om het verloop zo laag mogelijk te houden, maar het is de vraag of dat nog klopt. Misschien moet een bepaald verloop juist gestimuleerd worden. Het zorgt voor een buffer om nieuwe dingen te kunnen doen." Niets is namelijk erger dan die 50-jarige medewerker met hart voor de zaak, die elke verandering tegenwerkt omdat vroeger alles beter was. Opleiden dus.
Les 3 Om met de tijd mee te gaan
Natuurlijk was vroeger alles beter, maar vertel dat maar eens aan die jeugd van tegenwoordig. Zij leven en leren compleet anders dan u. Dat betekent dat er ook anders opgeleid dient te worden. Diddo van Zand, de oprichter/directeur van Hr-adviesbureau Orga Advies, beaamt dat. "Jongeren nemen kennis anders op en passen het anders toe. Daar moet meer op worden ingespeeld. Een boek lezen en daarnaast een trainingsdag volgen sluit niet meer aan bij de leerbehoefte, het ontwikkelproces is veel belangrijker. De praktijk is daarbij het perfecte ontwikkelmoment." Dat betekent niet dat het boek en de trainingsdag volledig verleden tijd zijn, aldus Van Zand. "Kennisgestuurde zaken zijn niet eindig, de wereld en kennis veranderen en blijven dat doen. Cursussen zullen altijd nodig zijn om basiskennis te ontwikkelen. Daarbij is het goed om te kijken naar wat iedereen aan kennis nodig heeft. En de opleidingen daarna te integreren in het werk, in plaats van iedereen maar zonder na te denken naar een cursus te sturen."
Les 4 Om de veranderingen te volgen
Niet alleen het aanbod van het soort arbeidskrachten verandert, ook de vraag is niet meer hetzelfde. De gevraagde competenties veranderen zelfs steeds sneller, aldus Kluijtmans. "We zijn inmiddels aanbeland bij de derde revolutie, na landbouw en industrie is het nu de tijd van de ict. Competenties veranderen en de werkgelegenheid ook. Mensen voeren niet meer hun hele leven lang hetzelfde kunstje uit. Dus moeten ze constant worden bijgeschoold. De huidige vraag is weer van korte duur, want alles blijft veranderen. Het verschil met vroeger is dat die verandering nu in heel veel sectoren aan de gang is. De aard van de werkgelegenheid verandert, dankzij de computertechnologie." Dus is het belangrijk om de gevraagde competenties te blijven ontwikkelen, om bij te blijven op de markt.
Les 5 Om de kwetsbaren te helpen
In het advies van de commissie Arbeidsparticipatie, dat eerder dit jaar is opgesteld onder leiding van TNT-ceo Peter Bakker, is vooral de volgende opmerking interessant: "We hebben de komende decennia iedereen nodig. Dat biedt kansen om grote groepen mensen die nu niet of te beperkt meedoen, aan de slag te krijgen. De groeiende vraag naar arbeid geeft ons de kans en de noodzaak om het talent van ieder mens te ontwikkelen." Kortom: die groepen moeten worden opgeleid. Wat namelijk maar niet verandert, is het feit dat de meest kwetsbare groepen in de samenleving de minste opleiding genieten, zo blijkt ook uit onderzoek van TNO. De hipo's gaan er nog steeds met de kennis en competenties vandoor. Eigenlijk een slechte zaak, zegt ook Kluijtmans. Want: "Ook de meest kwetsbare groepen moeten nog een tijdje mee op de arbeidsmarkt."
Les 6 Om coaches te ‘creëren'
Aangezien de gemiddelde werknemer nog zeker tot zijn 67ste door moet werken, kunt u er maar beter van profiteren. Van hun kennis en van hun ervaring. "Het is natuurlijk raar om iemand van 50 jaar oud al af te schrijven", zegt Van de Vorst. "Die persoon is nog lang niet klaar met zijn carrière. Vroeger was het de gedachte dat je op latere leeftijd niet meer goed kunt leren, maar dat is achterhaald. Medewerkers hebben dan juist een beter inzicht, waardoor een bepaalde opleiding beter tot zijn recht komt. Op nog latere leeftijd kan die persoon dan ook nog eens als coach ingezet worden, om de vergaarde kennis over te dragen aan jongere werknemers." Twee vliegen in één klap dus.
Les 7 Om tot nieuwe inzichten te komen
Opleidingen worden vaak gezien als momenten waarop van anderen geleerd wordt. Zowel Kluijtmans als Van de Vorst noemt nog een invulling: zelfreflectie. Zoals de eerste het omschrijft: "Het houdt werknemers alert." Van de Vorst legt uit: "Als je altijd maar doordendert tijdens je werk, mis je kansen, omdat je niet stil staat bij de gevolgen van je daden. Een opleiding of cursus zorgt ervoor dat je jezelf leert leren. Het creëert rust en afstand." Ook het in aanraking komen met mensen uit andere branches kan voordelig uitpakken, zegt Van de Vorst. "Mensen ervaren dat als leerzaam, dat sparren met mensen van buiten de organisatie. De nieuwe inzichten die ze op die manier vergaren nemen ze mee terug in de organisatie."
Les 8 Om werknemers binnen te houden
Wist u dat werknemers binnen de Europese Unie volgens onderzoek gemiddeld al vier keer van baan zijn gewisseld tijdens hun carrière? Terwijl het vroeger normaal was om te beginnen en eindigen bij één en dezelfde werkgever, is jobhoppen tegenwoordig de trend. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt en het pensioen van de generatie babyboomers in het vooruitzicht, wordt het binden van werknemers een belangrijk thema, zegt Marion van de Vorst, directeur van Horizon Training & Development. "Voldoende opleidingsmogelijkheden kunnen daarvoor zorgen. Als het niet wordt aangeboden, gaan ze ergens heen waar wel in ze wordt geïnvesteerd." Niet dat alle werknemers meteen op cursus moeten, vindt Van de Vorst. "Managers moeten in ieder geval vooraf een plan klaar hebben. Als er nieuwe werknemers bij komen, of als werknemers doorstromen naar leidinggevende functies. Zo maar iemand naar een cursus sturen is niet goed, ze een jaar in het diepe gooien ook niet."
Les 9 Om geld te besparen
Aan blijvende scholing zitten verschillende financiële voordelen voor de werkgever. Subsidies, fiscale voordelen en andere potjes met geld liggen voor het oprapen. Zo bestaan er verschillende opleidings- en ontwikkelfondsen, kan er korting op loonbelasting worden bedongen, is er een speciale polis die het toelaat om jongeren zonder risico aan te nemen en is het ook mogelijk om Europese subsidies aan te spreken. Veel van deze regelingen gelden voor de eerder genoemde kwetsbare groepen. Brancheorganisaties en de Nederlandse en Europese overheid hebben er belang bij, want in 2010 moet de deelname aan onderwijs of trainingen op 20 procent van de volwassen beroepsbevolking liggen, zo heeft Nederland zich als doel gesteld. In 2000 lag dat percentage nog maar op 15,6 procent, aldus het ministerie van OCW en SZW.
Les 10 Omdat het moet!
Ja, dit lesje spreekt u wellicht minder aan, maar het is niet anders. De commissie Arbeidsparticipatie adviseerde het kabinet eerder dit jaar om de AOW-leeftijd vanaf 2016 met een maand per jaar te verhogen. Resultaat: vanaf 2040 mag je pas vanaf je 67ste met pensioen. Als het aan minister Piet Hein Donner van Sociale Zaken ligt, moeten jongeren zelfs nog tot hun 70ste doorwerken. Terwijl werknemers eind vorige eeuw al bijna afgeschreven waren op hun 55ste, heeft diezelfde werknemer tegenwoordig dus nog jaren te gaan op de arbeidsmarkt. "Als de levensverwachting in de tussentijd tien jaar langer wordt, moet die pensioengerechtigde leeftijd tegen die tijd onmiddellijk weer ter discussie gesteld worden", zei Donner. De gemiddelde werknemer heeft dus nog vele jaren op de werkvloer in het vooruitschiet. Jaren vol trainingen en opleidingen.
Frits Kluytmans (60)
Hoogleraar strategisch hrm
Marion van de Vorst (42)
Algemeen directeur Horizon Training & Development
Diddo van Zand (50)
Directeur Orga Advies
