Prent de volgende drie woorden goed in uw hoofd. U. Bent. Verantwoordelijk. Ook voor ongevallen die op de werkvloer plaatsvinden. Dat weet u maar al te goed. Toch?
Managers die graag voor hun verantwoordelijkheden weglopen moeten vooral niet verder lezen, want voor hen kan dit artikel confronterend zijn. Uit onderzoek onder het vaste MT-panel blijkt namelijk dat bijna één op de drie respondenten vindt dat de manager niet verantwoordelijk is voor veiligheid op de werkvloer. "Kwalijk" en "ernstig", aldus directeur van de Arbeidsinspectie Jaap Uijlenbroek. "Ik schrik van die houding", zegt John Roth, letselschadeadvocaat bij SAP Advocaten. Werkgeversorganisatie VNO-NCW reageert defensief: "Wij herkennen ons niet in dit beeld."
Toch komt er wel degelijk een nonchalante houding van managers uit het onderzoek naar voren. Veiligheid blijkt belangrijk voor leidinggevenden en de regels worden – uiteraard – netjes opgevolgd, maar als het er op aankomt blijkt meer dan één op de vier managers niet te weten wat de bedrijfsprocedure is rond veiligheid op de werkvloer. Meer dan driekwart van de managers vindt dat ze voldoende tijd besteden aan het onderwerp, maar ongeveer eenzelfde percentage zegt na een ongeval niet het gevoel te hebben dat ze meer hadden kunnen doen ter preventie. Wie dan wel de schuldige is? Veel respondenten wijzen, direct dan wel indirect, naar werknemers. Zij moeten beter opletten, beter de regels naleven, beter nadenken, voorzichtiger zijn en hun gezond verstand gebruiken.
Een logische reactie, want een manager kan niet alles in de gaten houden. Maar uiteindelijk is een leidinggevende altijd verantwoordelijk. "Tenzij er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid", aldus Roth. "Maar dat komt nauwelijks voor." Dus moet een manager de werkvloer in de gaten houden, bewustzijn creëren, regels naleven en diezelfde regels controleren. Toch maar eens vragen aan VNO-NCW, hoe zij er over denken. Het antwoord blijft hetzelfde: "Nee, wij herkennen ons niet in dit beeld." Begrijpelijk, aldus Uijlenbroek. "Vanuit hun perspectief kan ik me dat voorstellen. Maar wij herkennen dit beeld wel. Managers zijn zich onvoldoende bewust van hun verantwoordelijkheid."
Voorbeeldfunctie
Neem de directeur van het cellencomplex op Schiphol, de hoofdverantwoordelijke voor de brand, die op 27 oktober 2005 aan elf mensen het leven kostte. Martin de Witte, directeur van SAP Advocaten, was bij de zaak betrokken en wordt nu nog triest als hij eraan terugdenkt. "Die directeur heeft onder ede verklaard: ‘Ik ga toch niet controleren of de regels worden nageleefd?' En dat is dan een manager bij de overheid." SAP is ook betrokken bij de zaak waarbij twee Kruidvat-medewerkers omkwamen tijdens een bedrijfsuitje. Het is nog onduidelijk of de werkgever in dit geval aansprakelijk is. "Maar een manager moet altijd kunnen zeggen: het is vervelend, maar ik heb er alles aan gedaan om het te voorkomen."
Dat levert naast gezonde medewerkers andere voordelen op. Geldbesparing bijvoorbeeld, zegt Uijlenbroek. En ook: betere resultaten. "Veiligheid heeft een sterke correlatie met de kwaliteit van het werk en het slagen van een bedrijf. Het is dus kortzichtig om er onvoldoende aandacht aan te geven." Aan u de taak om het goede voorbeeld te geven en dat kan Roth niet ver genoeg gaan.
ONDERZOEK MANAGERS & VEILIGHEID
Voor 15% was een ongeval een eenmalig incident, de meerderheid van de managers maakte echter meerdere ongevallen mee: twee (14%), drie (16) of zelfs meer dan vijf (20)
95% past de binnen het bedrijf geldende regels toe
65% van de ongevallen was niet te voorkomen, 30% van de ongevallen was te wijten aan onverantwoorde medewerkers
15% kwam met de schrik vrij, 66% raakte lichtgewond, 9% zwaargewond
89% vindt dat ze werkzaam zijn in een veilige bedrijfsomgeving
Slechts 8% voelt zich bekneld in het werk door opgelegde veiligheidsregels
39% vindt dat een hoge werkdruk ten koste gaat van veiligheid op de werkvloer, 32% vindt juist van niet
56% houdt rekening met werkdruk om de veiligheid te garanderen
51% van de respondenten zegt dat er wel eens een ongeval op de werkvloer heeft plaatsgevonden.
Belangrijkste voorwaarden voor veilige bedrijfsomgeving:
Goed opgeleide bedrijfshulpverlening (72%)
Afstemming met Arbo-wetgeving (63%)
Gebruik protocol bij ongevallen (54%)
Onderling vertrouwen (44%)
– Genoemde ongevallen: aanrijdingen, brand, explosies, valpartijen, beknelling
– Ernstigste gevolgen: amputatie, ziekenhuisopname, gebroken en gekneusde ledematen, hersenletsel, overlijden
